PROPAGANDA ÖZELİNDE GÖRSEL OLANI ELEŞTİREL OKUMAK

Yıl 2020, Cilt: 9 Sayı: 1, 316 - 335, 15.03.2020

Musa Çifci Kadir Kaplan

Öz

Teknolojik gelişmelerle birlikte bireylerin temel dil becerilerine sahip olması tek başına bir anlam ifade etmemektedir. Bireyler; temel dil becerilerini eleştirel boyuta taşıyarak doğru ve güvenilir bilgiye ulaşabilmek için gerçekle iddia arasındaki farkı görebilmelidir. Araştırmada, görsel materyalleri eleştirel bir yaklaşımla değerlendirmede dikkate alınacak kriterleri belirlemek amacıyla doküman incelemesi yapılmıştır. Bu doğrultuda görsel materyalleri eleştirel bir yaklaşımla değerlendirmede dikkate alınacak kriterleri ortaya koymaya yönelik örneklem dahilindeki görseller incelenirken görsel materyallerde “Yazılı mesaj üzerinden propaganda teknikleri kullanılmakta mı?”, “Tasarım aracılığıyla propaganda teknikleri kullanılmakta mı?”, “Renk seçimi üzerinden propaganda teknikleri kullanılmakta mı?”, “Kullanılan propaganda tekniklerinden korunma yolları neler?” sorularına cevap aranmıştır.

Anahtar Kelimeler

Görsel okuma, eleştirel görsel okuma, propaganda

Kaynakça

• Akyol, H. (2006). Yeni programa uygun Türkçe öğretim yöntemleri. Ankara: Kök Yayıncılık.
• Altun, A. (2011). Sosyal bilgiler derslerinde bir medya okuryazarlığı eğitimi uygulaması: propaganda farkındalığı geliştirme. R. Turan, A. M. Sünbül, & H. Akdağ (Dü) içinde, Sosyal Bilgiler Öğretiminde Yeni Yaklaşımlar-II (s. 76-109). Ankara: Pegem Akademi.
• Batur, Z. (2010). Ana dili öğretiminde gösterge biliminin yeri:ana dili ders kitaplarındaki sözel metinlerle görsel metinleri bütünselliğinin analizi. Turkish Studies, 174-200. Bektaş, A. (1996). Kamuoyu, iletişim ve demokrasi. İstanbul: Bağlam Yayınları.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2017). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Creswell, J. W. (2017). Araştırma Deseni nitel, nicel ve karma yöntem yaklaşımları (3. b.). (S. B. Demir, Çev.) Ankara: Eğiten Kitap.
• Çifci, M. (2006). Eleştirel okuma. Belleten, 1, 55-80.
• Çifci, M. (2013). Açıklamalı okuma terimleri sözlüğü. Uşak: Elik Yayınları.
• Dal, S. & Aktay, S. (2015). İnternet için eleştirel okuryazarlık ölçeği geliştirme çalışması. Journal of Academic Studies, 17(67), 185-199.
• Debes, J. L. (1968). Some Foundations for visual literacy. Audiovisual Instruction(13), 961-964.
• Doğan, E. (2013). Siyasal Seçimlerde kullanılan görsellerde anlamın yaratılması:2011 genel seçimlerinde AKP ve CHP kampanyaları. Doktora Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü RadyoTelevizyon Sinema Bilim Dalı.
• Feinstein, H. & Hagerty, R. (1994). In visual literacy in the digital age. Selected Readings from the 25th Annual Conference of the International Visual Literacy Association (s. 205-212). New York: Visual Literacy in General Education at the University of Cincinnati.
• Felten, P. (2008). Visual literacy. Change: The Magazine of Higher Learning, 60-64.
• Fer, S. (2009). Öğretim tasarımı. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Gee, J. P. (2003). What video games have to teach us about learning and literacy. New York: Palgrave Macmillan.
• Güleç, İ. & Okur, A. (2015). Türkçe öğretmeni yeterliği. III. Türkçe Eğitimi (s. 69). Sakarya: Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Yayınları.
• Güneş, F. (2013). Görsel okuma eğitimi. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1), 1-17.
• Huberman, A. M. & Miles, M. B. (1994). Qualitative Data analysis. Thousand Oaks,California: Sage Publications.
• J.Ausburn, L. & B.Ausburn, F. (1978). Visual Literacy: background,theory and practice. Innovations in Education & Training International, 291-297.
• Kaplan, K. (2017). Kitapların kapak tasarımlarındaki mesajlarda kullanılan propaganda teknikleri. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 1574-1589.
• Karaboğa, M. T. (2017). Eleştirel bakış açısıyla medya okuryazarlığı eğitimi. 2. Mediterranean International Congress on Social Sciences, (s. 10-13). Ohrid.
• Kellner, D. (2004, Nisan 02). Critical perspectives on television from the Frankfurt school to postmodernism. Ucla: https://gseis.ucla.edu/faculty/kellner adresinden alınmıştır
• Köksal, K., Temur, T. & Akçam, H. K. (2006). İlköğretim birinci sınıf öğrencilerinin görsel okuma becerileri üzerine bir araştırma. Ankara: Gazi Üniversitesi Ulusal Sınıf Öğretmenliği Kongresi Bildiri Kitabı.
• Lee, A. M. & Lee, E. B. (1939). The fine art of propaganda a study of father coughlin's speeches. New York: Harcourt Brace and Company.
• Lowe, R. (2000). Visual Literacy in science and technology education. International Science Technology and Environmental Education Newsleter, 1-4.
• Luke, A. (2004). Critical literacy and second language learning. At Last: The Trouble with English, 85-95.
• Maden, S. & Altunbay, M. (2016). Türkçe eğitiminde görsel sunu ve görsel okuma aracı olarak grafik ve tabloların kullanımı. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 1971-1983.
• Oblinger, D., & Oblinger, J. (2005). Educating the net generation. Boulder: Educause.
• Paul, R. & Elder, L. (2010). Medyadaki Önyargı ve propaganda nasıl saptanır? (M. B. Fidan, Çev.) Kasım 29, 2017 tarihinde The Critical Thinking Community: http://www.criticalthinking.org/data/pages/37/f7d23c6113d8cc655921167c315d028c553553c897f15.pdf adresinden alındı
• Perkmen, S., Gür, H., Şahin, G., Durak, G. & Gökmen, B. (2009). Multimedya ve görsel tasarım. İstanbul: Profil Yayıncılık.
• Potur, Ö. (2014). Türkçe derslerinde eleştirel okuryazarlık. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 2(4), 32-49.
• Seferoğlu, S. S. (2006). Öğretim TEKNOLOJİLERİ VE MATERYAL TASARımı. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Söylemez, Y. (2015, Ekim). Ortaokul öğrencilerine yönelik eleştirel temel dil becerileri ölçeklerinin geliştirilmesini. Doktora Tezi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Türkçe Eğitimi Ana Bilim Dalı Türkçe Eğitimi Bilim Dalı.
• Tanrıverdi, B. & Apak, Ö. (2013). Görsel okuryazarlık üzerine bir içerik analizi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 267-293.
• TÜİK. (2016, Mayıs 31). Zaman kullanımı istatistikleri. Türkiye İstatistik Kurumu: http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1009 adresinden alınmıştır
• Velders, T. (2000). The roots of visual literacy: reflections on an historical perspective. Journal of Visual Literacy, 20(1), 1-18.
• Yeşiltaş, E. (2017, Kasım 1). Ders notları. Ekim 29, 2018 tarihinde Doç.Dr.Erkan Yeşiltaş: http://blog.erkanyesiltas.com/category/ders-notlari/ozel-ogretim-yontemleri-ii/ adresinden alındı
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2006). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.