NİKAİA SUR DUVARINDA AZİZ TASVİRLİ FRESK

Yıl 2020, Cilt: 9 Sayı: 1, 440 - 454, 15.03.2020

Mustafa Şahin

Öz

Makalenin konusunu İznik Surları üzerinde yer alan bir kulede 2018 yılında bir gazeteci tarafından tespit edilen fresk oluşturmaktadır. Sadece atın sağrı bölümü korunan betim üzerinde kuyruğu bağlı olan doru bir at yer almaktadır. Çalışmada, detaylı bir tanıtımdan sonra, freskin hangi amaçla ve ne zaman yapıldığı, üzerinde kimi taşıdığı ve hangi amaçla kulede yer almış olabileceği irdelenmektedir.
Freskin bulunduğu pano, kenti çeviren sur duvarlarının güneydoğu köşesindeki kulenin üst katına giden yol üzerinde, nöbetçilerin beklediği mazgal açıklığının bitişiğinde yer almaktadır. İznik surlarında aziz betimlerinin bulunduğu kulelerin olduğu bilinmektedir. Bu durumda yanıt bekleyen soru bizim fresk üzerinde hangi aziz betimlenmiştir?
12. yüzyıldan sonraki bir tarihte yapıldığını düşündüğümüz fresk, askerlerin kullandığı bir gözetleme kulesinde yer alması ve üzerinde kuyruğu bağlanmış doru renkte bir atın resmedilmesinden dolayı Aziz Demetrios’a ait olmalıdır.

Anahtar Kelimeler

Nikaia, İznik, kule şapel, asker aziz, fresk, ikonografi

Kaynakça

• Alyılmaz, C. (1996). Köktürk yazıtları ve Köktürk yazıtlarında atlar. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 4, 155-163.
• Alyılmaz, C. (2015). İpek yolu kavşağının ölümsüzlük eserleri. Ankara.
• Alyılmaz, C. (2016). “Gobu”stan’ın gizemi (“Kıpçaklar”a giden yol). Ankara.
• Badamo, H.A. (2011). Image and Community: representations of military saints in the medieval eastern mediterranean. Michigan Üniversitesi, Sanat Tarihi, Yayınlanmamış Doktara Tezi, Michigan.
• Dallaway, J. (1797). Constantinople: ancient and modern. London.
• Delaney, J.J. (1980). Dictionary of saints. New York.
• Evans, H.C. (ed.) (1997). The glory of Byzantium. New York.
• Farmer, D. (2003). The Oxford dictionary of saints. (5th edition), Oxford.
• Grelot, J. (1998). İstanbul seyahatnamesi. (çev. M. Selen), İstanbul.
• Grotowski, P. (2010). Arms and armour of the Warrior saints: Tradition and innovation in Byzantine iconography (843–1261). Leiden.
• Kazdhan, A. – Ševčenko, N.P. (1991). “George”, The Oxford dictionary of Byzantium 2. New York.
• Küçük, S. (2009). Türk kültüründe donlarına göre atlara verilen adlar ve nişanları. Turkish Studies, 4(8), 1830-1855.
• Kinneir, J.M. (1818). Journey through Asia minor, Armenia and Koordistan. London.
• Lubenau, R. (2012). Reinhold Lubenau seyahatnamesi: Osmanlı ülkesinde, 1587–1588. (çev. T. Noyan), İstanbul.
• Mert, O. (2007), Kazak Türkçesi’nde Hayvan adlarıyla kurulan atasözleri. Kazakistan ve Türkiye’nin Ortak Kültürel Değerleri Uluslararası Sempozyumu Bildirileri 21-23 Mayıs 2007, Almaata, s. 297-312.
• Polonyalı Simeon (2007). Polonyalı bir seyyahın gözünden 16. asır Türkiye’si, (çev. H. D. Andreasyan), İstanbul.
• Ünal, C. (2015). Bizans sikkelerinde kutsal kişi tasvirleri. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Texier, Ch. (2002). Küçük ssya: Coğrafyası, tarihi ve arkeolojisi, (Cilt 1), (çev. A. Suat), Ankara.
• Walter, Ch. (2003). The warrior saints in Byzantine art and tradition. Oxford.
• White, M. (2013). Military saints in Byzantium and Rus, 900–1200. Cambridge.