5. SINIF TÜRKÇE DERS KİTABINDAKİ ŞİİRLERİN ÇOCUĞA GÖRELİK ÖLÇÜTLERİNE GÖRE İNCELENMESİ

Yıl 2021, Cilt: 10 Sayı: 2, 720 - 740, 15.06.2021

Şener Demirel Hacer Deniz

Öz

Şiir; öğrencilerin dilsel, duyuşsal, zihinsel gelişimlerinin yanında kişilik gelişimlerini de çeşitli yönlerden desteklemektedir. Bu nedenle çocuğun gelişimi açısından eğitimde kullanılan şiir metinlerinin seçimi oldukça önem taşımaktadır. Bu çalışma, doküman analizi yöntemiyle gerçekleştirilen nitel bir araştırmadır. Çalışmanın amacı; ‘5. sınıf Türkçe ders kitabında yer alan şiirler, çocuğa görelik ölçütlerine uygun mudur?’ sorusuna cevap bulmaktır. İnceleme materyali; amaçlı ve seçkisiz örneklemeyle belirlenen MEB Yayınlarına ait 5. sınıf Türkçe ders kitabı içerisinde yer alan şiirlerdir. Çalışmada araştırmacılar tarafından, ortaokul düzeyindeki Türkçe Ders Kitabındaki Şiirlere Yönelik Analitik Dereceli Puanlama Anahtarı geliştirilmiştir. Şiirlerin genelinin çocuğa görelik ölçütlerine göre yeterli düzeyde olduğu ve dolayısıyla öğrencilerin ana dili becerilerini, bütünsel gelişimlerini, derse olan ilgi, tutum ve motivasyonlarını destekleyici nitelikte olduğu ifade edilebilir.

Anahtar Kelimeler

Türkçe eğitimi, ders kitabı, çocuk şiirleri, çocuk edebiyatı, çocuğa görelik

Kaynakça

• Akçay, S. ve Baş. B. (2015). Samet Behrengi'nin hikâyelerindeki eğitsel iletiler üzerine bir araştırma. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 3(3), 77-90.
• Aksan, D. (1999). Şiir dili ve Türk şiir dili. Ankara: Engin Yayınevi.
• Aksan, D. (2003). Cumhuriyet döneminden bugüne örneklerle şiir çözümlemeleri. Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Altuntaş, İ. (2018). Türkçe ders kitaplarındaki şiirlerin imgesel dil kullanımı açısından incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstirüsü, Ankara.
• Arslan, A. ve Engin, A. O. (2019). 5. sınıf Türkçe ders kitabının öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2019(13), 67-94.
• Aslan, C. ve Karaman-Kepenekçi, Y. (2008). Human rights education: A comparison of mother tongue course books in Turkey and France. Med Journal, 8(1), 101-124. https://www.um.edu.mt/library/oar/bitstream/123456789/21742/1/Aslan_et_al_13-1_2008.pdf
• Baş, B. (2003). Altıncı sınıf Türkçe ders kitaplarında metin türleri üzerine bir inceleme. Türklük Bilimi Araştırmaları, (13), 257.
• Cımbız, A. T. (2018). Ortaokul 5. sınıf Türkçe ders kitabındaki resimlerin metinlerle uyum düzeyinin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Tokat.
• Coats, K. (2013). The Meaning of Children's Poetry: A Cognitive Approach. International Research in Children's Literature, 6(2), 127-142.
• Çapoğlu, E. ve Okur, A. (2015). Ortaokul 8. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki şiirlerde yer alan değerler. Sakarya University Journal of Education, 5(3), 90-104
• Danışman, T. (2019). 2018-2019 eğitim öğretim yılında okutulan beşinci sınıf Türkçe ders kitabında bulunan metinlerin çocuk edebiyatının temel ilkeleri açısından incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Uşak.
• De Beaugrande, R. A. and Dressler, W. U. (2002). Introduction to text linguistics (Vol. 1). London: longman. Digitally reformatted 2002. Original 1981. http://www.beaugrande.com/introduction_to_text_linguistics.htm (1 / 21) [29-07-2008 15:12:04]
• Demir, H. ve Baş, Ö. (2019). Türkçe ders kitabındaki metinlerin eleştirel düşünme ölçütlerini karşılaması üzerine nitel bir araştırma. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 8(2), 983-1006.
• Demir, S. ve Sinan, A. T. (2016). Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin anlam yapıları üzerine bir değerlendirme. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(2), 1324-1342.
• Demirel, Ş. ve Kökçü, Y. (2019). 6. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki şiirlerin estetik unsurlar açısından incelenmesi. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 64, 515-533.
• Demirel, Ş.; Kökçü, Y. ve Akbaba, R. S. (2018). 5. sınıf Türkçe ders kitabının resim-metin ilişkisi açısından incelenmesi. Adıyaman University Journal of Educational Sciences, 8(2), 224-243
• Dilidüzgün, Ş. (2010). Metindilbilim ve Türkçe öğretimi: Uygulamalı bir yaklaşım. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Doğan, F. D. (2018). Ortaokul Türkçe ders kitaplarındaki şiirlerin metinsellik ölçütleri bağlamında çözümlenmesi ve bu şiirlerin metinselliğine ilişkin öğretmen görüşleri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Fırat Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstirüsü, Elazığ.
• Ercan, A. N. (2014). 8. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki şiirlerin şekil, tema ve tür açılarından incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 2(2), 15-27.
• Fisher, C. J.and Natarella, M. A. (1982). Young children's preferences in poetry: A national survey of first, second and third graders. Research in the Teaching of English, 16(4) 339-354.
• Gavora, P. (2014). Learning to learn from the course book: the case of novice course book learners. Studıa Edukacyjne, 287-301.
• Gözlet, D. (2018). İlköğretim 6. sınıf Türkçe ders kitabında yer alan metinlerin bağdaşıklık ve tutarlılık özellikleri Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Balıkesir.
• Güleryüz, H. (2006). Yaratıcı çocuk edebiyatı. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Hadaway, N. L.; Vardell, S. M. and Young, T. A. (2001). Scaffolding oral language development through poetry for students learning English. The Reading Teacher, 54(8), 796-806.
• İşcan, A. ve Cımbız, A. T. (2018). Ortaokul 5. sınıf Türkçe ders kitabındaki resimlerin metinlerle uyum düzeyinin incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18 (1), 250-272.
• Kabadayı, H. İ. (2010). İlköğretim 5. sınıf öğretmenlerinin Türkçe ders kitapları hakkındaki görüşleri. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(2), 42-50.
• Karaca, Ş. (2013). Türk edebiyatında çocuk: Millî kimlik inşası (1900-1923). Kesit.
• Karadağ, Ö. ve Kurudayıoğlu, M. (2005). 2005 Türkçe programına göre hazırlanmış ilköğretim birinci kademe Türkçe ders kitaplarının kelime hazinesi. Türklük Bilimi Araştırmaları, 27, 423-436.
• Karagöz, Y. (2017). SPSS ve AMOS uygulamalı nitel-nicel-karma bilimsel araştırma yöntemleri ve yayın etiği. Nobel Akademik Yayıncılık, Ankara.
• Karakuş, Ö. F. (2019). 2018 ortaokul Türkçe ders kitaplarındaki şiirler üzerine tematik bir inceleme ve şiirlerin ilgili programdaki kazanımlara uygunluğuna ilişkin bir değerlendirme. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Van.
• Kılınç, B. S. (2014). Mevlâna İdris Zengin'in hikâye ve masallarındaki iletiler ve bu iletilerin Türkçe eğitimi açısından incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Fırat Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Elazığ.
• Kırkkeseli, Ö. (2017). 8. sınıf Türkçe ders kitabında yer alan şiir ve okuma metinlerinin kültürel ögeler açısından değerlendirilmesi. Yayımlanmamış doktora tezi. Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Erzurum. Kiliç, S. (2015). Kappa test. Psychiatry and Behavioral Sciences, 5(3), 142.
• Korkut, E. (2015). Metin dil bilimi ve dil öğretimi. E. Korkut ve İ. Onursal Ayırır (Ed.). Dil bilimleri ve dil öğretimi. Ankara: Seçkin.
• Merdane, F. (2019). İlkokul 2. Sınıf Türkçe Ders Kitabındaki Metinlerin Çocuk Edebiyatı Metinlerinin Nitelikleri Açısından İncelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Oğuzkan, A. F. (2001). Çocuk edebiyatı: yerli ve yabancı yazarlardan örneklerle. Ankara: Anı yayıncılık.
• Özen, Y. ve Gül, A. (2007). Sosyal ve eğitim bilimleri araştırmalarında evren-örneklem sorunu. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 15, 394-422.
• Padem, S. ve Aktan, O. (2014). İlköğretim 5. sınıf Türkçe ders kitabında yer alan değerlerin incelenmesi. Düzce Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(2), 5-24.
• Piaget, J. (2016a). Çocuğun gözüyle dünya. (Çev. İ. Yerguz). Ankara: Dost Kitabevi.
• Piaget, J. (2016b). Zeka psikolojisi. (Çev. İ. H. Yılmaz). Ankara: Pinhan Yayıncılık.
• Piaget, J. (2017). Çocukta dil ve düşünme. (Çev. S. E. Siyavuşgil ve Y. T. Günaydın). Ankara: Palme Yayıncılık.
• Saracho, O. N. (2014). Handbook of research on the education of young children. B. Spodek ve O. N. Saracho (ed.).Views and Issues in Children’s Literature. London: Routledge.
• Sever, S. (2006). Çocuk edebiyatı öğretimi nasıl olmalıdır? II. Ulusal Çocuk Ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu’nda sunulan bildiri. (Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi, Ankara/TÜRKİYE, 4-6 Ekim 2006) Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara, 2006, 41.
• Somuncu, S. (2008). İlköğretim 7. sınıf Türkçe ders kitabındaki edebî metinlerin temel evrensel değerleri içermesi bakımından incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyonkarahisar.
• Şeref, İ.; Karagöz, B. ve Ardıç, İ. K. (2020). Türkçe ders kitaplarındaki okuma metinlerinin metinsellik özellikleri: Lao Tzu’nun ‘Acele Karar Vermeyin’ öyküsü örneği. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 19(73), 92-104.
• Şirin, M. R. (2016). Edebiyat ve çocuk edebiyatı edebiyatın amacı ve işlevi. Türk Dili Dergisi. CX (780), 12-31.
• Temizkan, M.; Yırtıcı, E. ve Ergün, A. (2020). Türkçe ders kitaplarında sosyal değerlerin görünümü. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 9(2), 769-794.
• Thomas, R. L. (1986). The influence of a poetry-enriched environment on the poetry preferences and responses of sixth-grade children: A librarian-teacher collaboration. Unpublished doctoral dissertation The Ohio State University, Ohio.
• Türkçe Dersi Öğretim Programı (ilkokul ve ortaokul 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar). (2019). T.C. Millî Eğitim Bakanlığı.
• Türkben, T. (2018). Beşinci sınıf Türkçe ders kitabı metinlerinin metinsellik ölçütleri açısından incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 6(4), 961-986.
• Vygotsky, L. S. (2018). Düşünce ve dil. (Çev. B. Erdoğdu). Ankara: Roza Yayınevi.
• Wu, J. (2010). A content analysis of the cultural content in the EFL course books. Canadian Social Science, 6(5), 137-144.
• Yalçın, A. (2012). Türkçe öğretim yöntemleri: Yeni yaklaşımlar. (3. Baskı). Ankara: Akçağ Yayınları.
• Yalçın, A. ve Aytaş, G. (2012). Çocuk edebiyatı. (6. Baskı). Ankara: Akçağ Yayınları.
• Yeşilyurt, S. ve Çapraz, C. (2018). A road map for the content validity used in scale development studies. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(1), 251-64.
• Yıldırım, A. (1999). Nitel araştırma yöntemlerinin temel özellikleri ve eğitim araştırmalarındaki yeri ve önemi. Eğitim ve Bilim, 23(112).