TÜRKÇE ÖĞRETMENİ ADAYLARININ BİLGİ OKURYAZARLIK DÜZEYİNİN BELİRLENMESİ: KİLİS 7 ARALIK ÜNİVERSİTESİ ÖRNEĞİ

Yıl 2021, Cilt: 10 Sayı: 4, 1493 - 1506, 15.12.2021

Ayşe Becel Tuba Kaplan Alptekin

Öz

Bilgi teknolojilerinde kaydedilen gelişmelerle beraber yeni kavramlar ortaya çıkmıştır. Bu kavramlardan biri de bilgi okuryazarlığıdır. Çalışmada, Kilis 7 Aralık Üniversitesi Muallim Rıfat Eğitim Fakültesindeki Türkçe öğretmeni adaylarının bilgi okuryazarlık düzeyinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda 111 öğrenciye Bilgi Okuryazarlığı Ölçeği uygulanmıştır. Tarama modelinin benimsendiği çalışmada elde edilen veriler SPSS 25.0 istatistik paket programı kullanılarak analiz edilmiştir. Katılımcıların bilgi ihtiyacını fark etme, bilgiye ulaşma, bilgi kaynaklarını tanıma, bilgiyi kavrama-düzenleme-yapılandırma düzeyleri belirlenmeye çalışılmıştır. Yapılan analiz sonunda öğretmen adaylarının çoğunun anılan becerilere sahip olduğu ortaya çıkmıştır. Katılımcıların bilgi ihtiyacını fark etme ve yazılı/dijital kaynakları kullanma konusunda gerekli olan bütün ön koşulların bilincinde oldukları; bilgi sağlama noktasında yasal düzenlemeleri, düşünce ve ifade özgürlüğünü, gizlilik / güvenlik ilkelerini önemsedikleri belirlenmiştir. Çalışmaya katılan öğretmen adaylarının önemli çoğunluğunun; kaynaklardaki temel düşünceleri belirleme, bilgiyi sistemsel biçimde düzenleme, çelişkili bilgileri ayırt etme, ilgili kavramlar arasında sebep-sonuç bağı kurma ve bilgiyi yapılandırma süreçlerinde yeterli olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Bilgi okuryazarlığı, bilgi çağı, bilgi toplumu, Türkçe öğretmeni adayları, bilgi teknolojileri

Kaynakça

• Adıgüzel, A. (2011). Bilgi okuryazarlığı ölçeğinin geliştirilmesi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 17, 15-28.
• Akdağ, M. ve Karahan, M. (2004). Üniversite öğrencilerinin bilgi okuryazarlık düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 29(134), 19-27.
• Akkoyunlu, B. ve Kurbanoğlu, S. (2003). Öğretmen adaylarının bilgi okuryazarlığı ve bilgisayar öz-yeterlik algıları üzerine bir çalışma. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24, 1-10.
• Akkoyunlu, B. ve Kurbanoğlu, S. (2004). Öğretmenlerin bilgi okuryazarlığı öz-yeterlik inancı üzerine bir çalışma. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 27, 11-20.
• American Library Association & Association for College and Research Libraries (2000). Information literacy competency standards for higher education, Chicago: American Library Association. http://www.ala.org/acrl/ilcomstan.html.
• Başaran, M. (2005). Sınıf öğretmeni adaylarının bilgi okuryazarlıklarının değerlendirilmesi. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(3), 163-177.
• Behrens, S. J. (1994). A conceptual analysis and historical overview of information literacy. College and Research Libraries, 55(4), 309-322.
• Büyüköztürk, Ş. (2007). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pagem Yayınları.
• Çalık, T. ve Sezgin, F. (2005). Küreselleşme, bilgi toplumu ve eğitim. Kastamonu Eğitim Dergisi, 13(1), 55-66.
• Çevik, A. ve Müldür, M. (2021). Çocuk edebiyatında genel çatışma türleri, çatışma çözme yöntemleri ve kuşak çatışması: Uçurtmam Bulut Şimdi ve Gökyüzünde Balonlar örneği. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 10(3), 1027-1048.
• Dedebali, N. C., Daşdemir, İ. ve Şan, S. (2019). Öğretmen adaylarının medya okuryazarlığı ile bilgi okuryazarlığı düzeylerinin incelenmesi. Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(2), 595-630.
• Eisenberg, Michael B. (2008). Information literacy: essential skills for the information age. Journal of Library & Information Technology, 28(2), 39-47.
• Güven, İ. (2014). Fen ve teknoloji öğretmen adaylarının bilgi okuryazarlığı ve medya okuryazarlığı düzeylerinin incelenmesi. Turkish Studies, 9(2), 787-800.
• Hayes, D. (2000). Cascade training and teachers’ professional development. ELT Journal, 54(2), 135–145.
• İşcan, A., Sevim, O. ve Varışoğlu, B. (2012). Türkçe eğitimi alanında öğrenim gören lisansüstü öğrencilerinin bilgi okuryazarlığı düzeyleri. Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 3(6), 205-215.
• İz Bölükoğlu, H. (2002). Bilgi çağında eğitim fakültelerinde resim-iş eğitiminin genel bir değerlendirmesi. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(3), 247-259.
• Karakaş Yıldırım, Ö. ve Yemenici A. İ. (2020). Türkçe öğretmeni adaylarının bilgi okuryazarlık düzeylerinin belirlenmesi (Afyonkarahisar örneği). Turkish Studies -Education, 15(3), 2303-2316.http://dx.doi.org/10 10.29228/TurkishStudies.41885.
• Karasar, N. (2012). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Kırımlı, B. (2017). Türkçe öğretmeni adaylarının bölüm ve meslekleriyle ilgili tutum ve yeterlikleri üzerine bir araştırma. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 6(3), 1630-1655.
• Korkut, E. ve Akkoyunlu B. (2008). Yabancı dil öğretmen adaylarının bilgi ve bilgisayar okuryazarlık öz-yeterlikleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34, 178-188.
• Kurbanoğlu, S. ve Akkoyunlu, B. (2002). Öğretmen adaylarına uygulanan bilgi okuryazarlığı programının etkililiği ve bilgi okuryazarlığı becerileri ile bilgisayar öz-yeterlik algısı arasındaki ilişki. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22, 98-105.
• Limberg, L., Sundin, O. & Tanja S. (2012). Three theoretical perspectives on information literacy, HUMAN IT, 11(2), 93-130.
• Özbay, M. ve Benzer, A. (2013). Türkçe öğretmeni adaylarının bilgi okuryazarlığı üzerine bir değerlendirme. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 1(3), 29-40.
• Özbay, M. ve Çelik, M. E. (2013). Türkçe öğretmeni adaylarının bilgi okuryazarlık düzeylerinin incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 1(4), 10-21.
• Özel, N. (2016). Üniversite öğrencilerinin bilgi okuryazarlığı becerilerinin değerlendirilmesi: Ankara üniversitesi örneği. Bilgi Dünyası, 17(2), 247-264.
• Roeser, R. W., Skinner, E., Beers, J., & Jennings, P. A. (2012). Mindfulness training and teachers’ professional development: An emerging area of research and practice. Child Development Perspectives, 6(2), 167–173.
• Seymen, A. F. (2017). Y ve Z kuşak insanı özelliklerinin milli eğitim bakanlığı 2014-2019 stratejik programı ve TÜBİTAK vizyon 2023 öngörüleri ile ilişkilendirilmesi. Kent Kültürü ve Yönetimi, 10(4), 467-489.
• Shield , M. (2004). Information literacy, statistical literacy and data literacy. IASSIST Quarterly, 6-11.
• Spitzer, K. L., Eisenberg M. B. & Lowe, C. A. (1998). Information literacy: Essential skills for the ınformation age, New York.
• Ünal, F. ve Er, H. (2015). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının bilgi okuryazarlığı düzeylerinin değerlendirilmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(41), 1059-1068.
• Yılmaz, B. (1998). "Bilgi toplumu": Eleştirel bir yaklaşım, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 15(1), 147-158.