GELENEKSEL TÖREN KEŞKEĞİNİN TÜRK GASTRONOMİSİNDEKİ YERİ VE ÖNEMİ

Yıl 2022, Cilt: 11 Sayı: 1, 522 - 435, 15.03.2022

İbrahim Çekiç , Ali Özkan

Öz

Türk mutfağının en önemli bileşenlerinden biri olan keşkek, fiziksel varlığının etrafında çok sayıda sosyal algı ve pratiği şekillendiren bir kültür ögesidir. Geçmişten günümüze on dört ayrı toplumsal organizasyonun merkezinde yer alan bu kültür ögesi, söz konusu özelliklerinden dolayı 2011 yılında UNESCO tarafından Somut Olmayan Kültürel Miras Listesine dâhil edilmiştir. Bu çalışma keşkeğin somut olmayan kültürel yönünü belirlemek ve kayıt altına almak amacıyla tasarlanmıştır. Çalışma kapsamında ilk olarak konu ile ilgili mevcut alan yazın ayrıntılı bir şekilde incelenmiş; ardından somut olmayan kültürel miras aktarıcıları ile derinlemesine mülakat yapılmıştır. Yapılan mülakatlar sonucunda elde edilen veriler, ilişkili oldukları törenler bazında sınıflandırılarak değerlendirmeye tabi tutulmuştur. Yapılan değerlendirmeler sonucunda keşkek yemeğinin sözlü kültür ürünlerinden, gösteri sanatlarına; nişan, düğün, doğum, nevruz gibi ritüeller ve şölenlerden, doğa ve evrenle ilgili bilgi ve uygulamalara kadar toplumsal hayatın hemen hemen her kesitinde belirleyici bir rol üstlendiği tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Keşkek, tören keşkeği, gastronomi, kültür

Kaynakça

• Akaydın, H. (1972). Ahmet Haramî destanı. Tercüman Gazetesi Yayınları.
• Aubaile F. S. (2003). El Kişk: geçmişiyle bugünüyle karmaşık bir yemek, ortadoğu mutfak kültürleri. İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları.
• Devellioğlu, F. (1997). Osmanlıca Türkçe ansiklopedik lügat. Ankara: Aydın Kitabevi Yayınları.
• Doğan K. (2006). Sivaslı âşıkların yemek destanları. Prof. Dr. Saim Sakaoğlu’na Armağan, Konya: Kömen Yayınları.
• Kaya, D. (2001). Âşık Kaptanî’nin Sivas konulu şiirleri. Altıncı Şehir Sivas. (1), 26-30.
• Kaya, D. (2007. Halk edebiyatında yemek destanları. Motif, (48), 4-11.
• Kazan, Ş. (2005). Burdur’da hayatın çeşitli safhaları ile ilgili dinî-manevî inançlar, âdetler ve büyüsel pratikler. I. Burdur Sempozyumu, Bildiri Kitabı, 1493-1522. Sarı, E. (2011). Kurşunlu mutfak kültüründe keşkek: geçmişi, bugünü ve yarını. Millî Folklor, 12(90), 185-194.
• Şirvânî, Muhammed Bin Mahmûd (2005). 15. yüzyıl Osmanlı mutfağı. Haz. Mustafa ARGUNŞAH, Müjgân ÇAKIR, İstanbul: Gökkubbe Yayınları.
• Teyin, G. (2020). Kültürel bir miras; tören keşkeği geleneği. Gastroia: Journal of Gastronomy and Travel Research, 4(2), 313-321.
• Tokuz, G. (2002). Gaziantep ve Kilis mutfak kültürü. Gaziantep: Gaziantep Üniversitesi Vakfı Yayınları.
• Türk Dil Kurumu (1998). Türkçe sözlük. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Yılmaz, K. (2001). İbrahim Tırsî ve Dîvân’ı, inceleme-tenkidli metin. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.