ÂSAF HÂLET ÇELEBİ’NİN “İBRAHİM” ŞİİRİNİN ONTOLOJİK ANALİZİ

Yıl 2024, Cilt: 13 Sayı: 1, 47 - 63, 15.03.2024

Hatice Oruç

https://doi.org/10.7884/teke.1453043

Öz

Edebî eserlerin tahlilinde kullanılan, ontolojik, psikanalitik, yapısalcı, metin dilbilimsel, anlambilimsel gibi pek çok yöntem vardır. Bu yöntemlerle edebî eserler çeşitli açılardan ele alınıp değerlendirilir. Bu çalışmada Âsaf Hâlet Çelebi’nin “İbrahim” adlı şiiri, şiir tahlil yöntemlerinden biri olan ontolojik analiz metodu ile incelenecek, söz konusu şiirin içeriğindeki doğrudan ve dolaylı anlamlar, semboller ve mesajların açığa çıkarılmasında bu yöntemin sunduğu bakış açılarından yararlanılmıştır. Böylece şiirdeki bütün katmanların ele alınması ve şiirin anlam dünyasının kavranması sağlanmıştır. Bu amaçla makalede nitel araştırma yöntemlerinden biri olan doküman incelemesi tekniği kullanılmıştır. Çalışma, şairin Om Mani Padme Hum adlı eserinde yer alan “İbrahim” şiiri ile sınırlandırılmıştır. Konunun daha iyi anlaşılması için öncelikle ontolojik yönteme daha sonra da Âsaf Hâlet Çelebi’nin hayatı ve edebî kişiliğine dair bilgi verilmiştir. Ardından İbrahim adlı şiirin tahliline geçilmiştir. Bu çalışmada, edebî bir eseri varlık katmanları bakımından inceleyen ontolojik tahlil metodundan yararlanılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Ontolojik tahlil, Âsaf Hâlet Çelebi, İbrahim, şiir

Kaynakça

• Akın, H. (2016).Tanpınar’ın “Selâm Olsun” şiirini ontolojik çözümleme yöntemi ile tahlil denemesi. Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (ERZSOSDE), III, 161-168.
• Akıncı, A. G. (2019). Fazıl Hüsnü Dağlarca’nın “bu eller miydi” şiirinin ontolojik analiz yöntemiyle yorumlanması. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi (KÜSBD), 9(2), 433-448.
• Aksan, D. (2021) Şiir dili ve Türk şiir dili-dilbilim açısından bakış. Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Aktan, M. F. (2020). Taşlıcalı Yahya Bey’in Şehzȃde Mustafa mersiyesine ontolojik analiz metoduyla bir bakış. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 19, 398-412.
• Aydemir, M. (2014). Asaf Halet Çelebi’nin şiirinde geleneğin izleri. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 3(1), 218-239.
• Ayvazoğlu, B. (2014). He’nin iki gözü iki çeşme – Bir Asaf Hâlet Çelebi biyografisi. İstanbul: Kapı Yayınları.
• Bayram, Y. ve Erdemir, A. (2008). Manzum metinlerin tahlilinde ontolojik yöntem, Prof. Dr. Mustafa ÖZBALCI Armağanı, 76-89.
• Bingöl, U. ve Ciğa, Ö. (2014). Ontolojik metin tahlili ve Şeyh Gâlib’in bir gazelinin ontolojik tahlili. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 9(9), 283-299.
• Çelebi, A. H. (2004). Bütün yazıları. (Haz. Hakan Sazyek). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Esed, M. (2013). Kur’an mesajı meal-tefsir. İstanbul: İşaret Yayınları.
• Güçlü, A., Uzun, E., Uzun, S. ve Yolsal, Ü.H. (2008). Felsefe sözlüğü. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Gümüş, İ. (2019). Âşık Veysel’in “Kara Toprak” şiirine ontolojik bir yaklaşım. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(1), 176-187.
• Gürbüz, A. (2014). Tevfik Fikret’in “Ramazan Sadakası” şiirinin ontolojik analiz metoduyla çözümlenmesi. Turkish Studies, 9(6), 469-483.
• Harman, Ö. F. (1992). Buhtunnasr. TDV İslam Ansiklopedisi, VI, İstanbul: TDV Yayınları, 380-381.
• Issı, A. C. (2004). Turgut Uyar’ın “Göğe Bakma Durağı” şiirinde Tema’ya (Matris) ulaşma serüveninin ‘Ontolojik Analiz Metodu’yla takibi. Gazi Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(2), 137-146.
• Narlı, M. (2006). Asaf Halet Çelebi'nin poetikası. İlmî Araştırmalar, 22, 168-186.
• Sarıçiçek, M. (2009). Coşkun Ertepınar’ın “Hatırlar Mısın” şiirinin ontolojik tahlil metoduyla incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları (HÜTAD), 10(10), 109-119.
• Tunalı, İ. (2002). Sanat ontolojisi. İstanbul: İnkılâp Kitabevi.
• Uçman, A. (1993). Âsaf Hâlet Çelebi. TDV İslam Ansiklopedisi, VIII, İstanbul: TDV Yayınları 259-261.
• Wein, H. (1959). Tarih, insan ve dil felsefesi üzerine altı konferans. (çev. İsmail Tunalı), İstanbul: İstanbul Matbaası.
• Yılmaz, S. S. (2016). Âşık Veysel’in; “Çarık-Mes Konuşması” adlı şiirinin ontolojik tahlili. CÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 40(1), 389-404.