AN ANALYSIS OF THE 4TH GRADE SOCIAL STUDIES TEXTBOOK IN THE CONTEXT OF INCLUSIVE EDUCATION

Yıl 2024, Cilt: 13 Sayı: 2, 710 - 734, 15.06.2024

Süleyman Temur

https://doi.org/10.7884/teke.1412362

Öz

Although the right to education is protected by many legal regulations, there are still debates about who should be covered by education. Inclusive education is the focal point of these debates. In this context, the aim of the study was determined as “examining the 4th grade social studies textbook in the context of inclusive education”. As a result of the research, it is seen that 19 different concepts are associated with inclusive education in the “4th grade social studies textbook”. It was observed that the associated concepts were used with different tools such as text, visual-photographs, poems, newspapers and general network news. In addition, it was observed that the concepts in the textbook that are associated with inclusive education are in 4 different learning areas: “Individual and Society”, “Culture and Heritage”, “Active Citizenship” and “Global Connections”. In this context, it can be said that the 4th grade social studies textbook serves inclusive education. Based on these data, it is recommended that 5th, 6th and 7th grade social studies textbooks be examined in the context of inclusive education.

Anahtar Kelimeler

Inclusive education, social studies, textbook.

4. SINIF SOSYAL BİLGİLER DERS KİTABININ KAPSAYICI EĞİTİM BAĞLAMINDA İNCELENMESİ

Öz

Eğitim hakkı, birçok hukuksal düzenlemeyle koruma altına alınmasına rağmen eğitimin kimleri kapsaması gerektiği konusunda tartışmalar hâlâ devam etmektedir. Kapsayıcı eğitim ise bu tartışmaların odak noktasını oluşturmaktadır. Bu bağlamda çalışmanın amacı, “4. sınıf sosyal bilgiler ders kitabının kapsayıcı eğitim bağlamında incelenmesi” olarak belirlenmiştir. Nitel desende tasarlanan araştırmada veri toplama aracı olarak doküman incelemesi yöntemi kullanılmış, veriler içerik ve betimsel analiz tekniği ile analiz edilmiştir. Araştırma sonucunda “4. sınıf sosyal bilgiler ders kitabında” 19 farklı kavramın kapsayıcı eğitimle ilişkilendirildiği görülmektedir. İlişkilendirilen kavramların metin, görsel / fotoğraf, şiir, gazete ve genel ağ haberleri gibi farklı araçlarla beraber kullanıldığı gözlemlenmiştir. Ayrıca kapsayıcı eğitim ile ilişkilendirilen kavramların “Birey ve Toplum”, “Kültür ve Miras”, “Etkin Vatandaşlık” ve “Küresel Bağlantılar” olmak üzere 4 farklı öğrenme alanında olduğu gözlemlenmiştir. Bu bağlamda 4. sınıf sosyal bilgiler ders kitabının kapsayıcı eğitime hizmet ettiği söylenebilir. Bu verilerden hareketle 5, 6 ve 7. sınıf sosyal bilgiler ders kitaplarının da kapsayıcı eğitim bağlamında incelenmesi önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kapsayıcı eğitim, sosyal bilgiler, ders kitabı.

Etik Beyan

Merhaba hocam, yapılan araştırma etik kurul izni gerektiren çalışmalar kategorisinde yer almamaktadır. Saygılarımla.

Kaynakça

• Ainscow, M. (2005). Developing inclusive education systems: what are the levers for change? Journal Of Educational Change, 6(2), 109-124.
• Ainscow, M. (2020). Promoting inclusion and equity in education: lessons from international experiences. Nordic Journal of Studies in Educational Policy, 6(1), 7-16.
• Akbulut, F., Yılmaz, N., Karakoç, A., Erciyas, İ. M. & Akşin Yavuz, E. (2021). Öğretmen adayları kapsayıcı eğitim hakkında ne düşünüyor? Uluslararası Erken Çocukluk Eğitimi Çalışmaları Dergisi, 6(1), 33-52.
• Akcan, E. & Türkmenoğlu, Ö. A. (2022). Hayat bilgisi ders kitaplarının farklılıklar açısından incelenmesi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 42(1), 423-459. https://doi.org/10.17152/gefad.951327
• Akhan, N. E., Çiçek, S. & Mert, H. (2019). Cumhuriyetten günümüze sosyal bilgiler öğretim programlarında değişen “iyi vatandaşlık” algısı. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(2), 9-19. https://doi.org/10.18506/anemon.428588
• Alhleel, A. (2021). Sınıfında Suriyeli öğrenci bulunan öğretmenlerin kapsayıcılık düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Şanlıurfa: Harran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Alkaya, S. (2023). Sınıf öğretmenlerinin kapsayıcı eğitime yönelik tutum ve öz yeterliklerinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Amaç, Z. (2021). Kapsayıcı eğitim ve ilkokul öğretmenleri: Sistematik bir inceleme. Elektronik Eğitim Bilimleri Dergisi, 10(19), 74-97. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/ejedus/issue/62791/883234
• Arı, G. (2014). Türkçe ders kitaplarında fiziksel ve biçimsel görünüm. H. Ülker (Ed.) Türkçe ders kitabı çözümlemeleri. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Arı, S. & Doğan, H. (2022). Kapsayıcı eğitim temelinde hayat bilgisi dersi kazanımlarında ve kitaplarında farklılıklara saygı değerinin incelenmesi. TURAN Stratejik Araştırmalar Merkezi, 14(53), 192-200.
• Aydın Güngör, T. & Pehlivan, O. (2021). Kapsayıcı eğitimin Türk eğitim sistemindeki yeri ve önemi. Studies in Educational Research and Development, 5(1), 48-71.
• Aygül, H. H. (2018). Eğitime erişim, yoksulluk ve formel / enformel iş gücü olarak üniversite gençliği: “İstihdam için mi eğitim? Eğitim için mi istihdam?”. OPUS International Journal of Society Researches, 8(1), 58-87. https://doi.org/10.26466/opus.354859
• Baka, B. (2023). Öğretmenlerin kapsayıcı eğitime yönelik özyeterlilik algı düzeyleri, tutumları ve görüşlerinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sivas: Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Baltacı, A. (2017). Nitel veri analizinde Miles-Huberman modeli. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(1), 1-15.
• Bayram, B. & Öztürk, M. (2021). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin kapsayıcı eğitime yönelik düşünce ve uygulamaları. Eğitim ve Bilim, 46(206), 355-377. http://dx.doi.org/10.15390/EB.2020.9179
• Beldağ, A. & Aktaş, E. (2016). Sosyal bilgiler öğretiminde edebî eser kullanımı: Nitel bir çalışma. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(2), 953-981.
• Bogdan, R. C. & Biklen, S. K. (1992). Qualitative research for education: An introduction to theory and methods. Boston: Allyn and Bacon.
• Bozkaya, H. (2020). 5. Sınıf sosyal bilgiler dersi etkin vatandaşlık ünitesinin göçmen çocukların vatandaşlık bilinç düzeyleri üzerine etkisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Erzurum: Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Bredekamp, S. (2015). Erken çocukluk eğitiminde etkili uygulamalar. (Effective Practices in Early Childhood Education, 2nd Edition). çev. Hatice Zeynep İnan ve Taşkın İnan. 343-345. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Büyükhan, M. & Karagöl, E. T. (2021). Suriyeli çocukların eğitime erişimi önündeki engeller: Ankara ili örneği. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 25(3), 941-972.
• Canbaba, Z. (2023). Türkiye'de Sosyal Bilgiler Öğretim Programları. Sinerji Uluslararası Alan Eğitimi Araştırmaları Dergisi, 4(1), 16-20. https://doi.org/10.54971/synergy.1225924
• Cartledge, G. & Kiarie, M. W. (2001). Through literature for children and adolescents. Teaching Exceptional Children, 34(2), 40-47.
• Çelik, R. (2017). Adalet, kapsayıcılık ve eğitimde hakkaniyetli fırsat eşitliği. Fe Dergi, 9(2), 16-29. https://doi.org/10.33437/ksusbd.1096805
• Davey, L. (1991). The application of case study evaluations. Practical Assessment, Research & Evaluation, 2(9). https://doi.org/10.7275/02g8-bb93
• Davila P. & Naya L. M. (2007). Education and the rights of the child in Europe Prospects, 37(3), 357-367.
• Demir Başaran, S. (2019). Kuramdan uygulamaya kapsayıcı eğitim. P. O. Taneri (Ed.), Kapsayıcı eğitimin hedefleri içeriği ve uygulamaya yansımaları içinde (ss. 67-92). Ankara: Pegem Akademi.
• Doğan, A. & Avcıoğlu, A. (2022). Kapsayıcı eğitimin yadsınamaz gerçeği: Göçmen çocukların eğitim sorunlarının incelenmesi. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(3), 987-1015. https://doi.org/10.33711/yyuefd.1083492
• Doğan, A. & Telli, E. Y. (2022). Öğretmenlerin kapsayıcı eğitime yönelik görüşlerinin incelenmesi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(3), 1146-1162. https://doi.org/10.33437/ksusbd.1096805
• Doğan, Y. (2004). İlköğretim çağındaki 10-14 yaş grubu öğrencilerinin gelişim özellikleri. U.Ü. Fen-Edebiyat Fakültesi, 8(13), 155-187.
• Dreyer, L. M. (2017). Inculusive education. In L. Ramrathan, L. Le. Grange and P. Higgs (Eds.). Education Studies for initial teacher development (ss. 383-400). Lansdowne: Juta & Co. (PTY) LTD.
• Erçiçek, B. (2023). Okul öncesi öğretmenlerinin kapsayıcı eğitime yönelik tutumlarının incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Trabzon: Trabzon Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.
• Erol Sahillioğlu, D. (2020). Okulöncesi öğretmenlerinin “kapsayıcı eğitim” kavramına İlişkin algıları: bir metafor analizi çalışması. Journal of Inclusive Education in Research and Practice, 1(1), 24-41.
• Fırat, E. (2021). Sosyal bilgiler dersinde kapsayıcı eğitim: Fenomenolojik bir araştırma. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Goetz, J. C. & Le Compte, M. D. (1984). Ethnography and qualitative design in educational research. Academic Press.
• Göksoy, S. (2019). Vatandaşlık eğitimi mi? Çokkültürlülük ve kapsayıcı eğitim mi? Uluslararası Liderlik Eğitimi Dergisi, 2(2), 1-7.
• Göl, H. & Sakız, H. (2020). Okul öncesi eğitimde rehberlik programının kapsayıcı eğitim İlkeleri doğrultusunda tasarlanması / Designing an inclusive guidance program in preschool education. Nitel Sosyal Bilimler, 2(2), 90-115. https://doi.org/10.47105/nsb.775160
• Güler, E. (2023). Öğretmenlerin kapsayıcı eğitime yönelik farkındalıkları ile tutumları arasındaki ilişki. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Erzurum: Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Gültekin Talayhan, Ö. & Sakız, H. (2022). Beşinci sınıf ingilizce dersi öğretim programının kapsayıcı eğitim ilkeleri etrafında incelenmesi. Trakya Eğitim Dergisi, 12(2), 574-590. https://doi.org/10.24315/tred.881080
• Gürel, N. & Kartal, S. (2015). Türkiye’de eğitime erişimin bazı değişkenlere göre incelenmesi. İlköğretim Online, 14(2), 593-608. https://doi.org/10.17051/io.2015.60429
• Gürgür, H. (2021). Kapsayıcı eğitim özel eğitimde bütünleştirme. İçinde H. Gürgür ve S. Rakap (Eds.), Kapsayıcı eğitim ve felsefi temelleri (ss. 2-19). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Haulle, E. & Kabelege, E. (2021). Relevance And Quality Of Textbooks Used In Primary Education In Tanzania: A Case Of Social Studies Textbooks. Contemporary Education Dialogue, 18(1), 12-28.
• Hodkinson, A. (2020). Special educational needs and inclusion, moving forward but standing still? A critical reframing of some key issues. British Journal of Special Education, 47(3), 308-328. https://doi.org/10.1111/1467-8578.12312
• Kapan, A. (2019). 6. sınıf sosyal bilgiler ders kitabında önerilen edebî ürünlerin öğrenme alanlarında yer alan değerler açısından incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Tokat: Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Kaymakcı, S. (2013). Sosyal bilgiler ders kitaplarında sözlü ve yazılı edebî türlerin kullanım durumu. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 20, 230-255.
• Keçeci, Y. (2019). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının göçmen sorununa ve çok kültürlü eğitime yönelik bakış açıları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi: İstanbul: Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Ketenoğlu-Kayabaşı, E. (2022). Öğretmen adaylarının gözünden kapsayıcı eğitim. (Sözlü Bildiri). IX. Uluslararası Avrasya Eğitim Araştırmaları Kongresi (s.1527-1535), İzmir, Türkiye.
• Kızılaslan, A., Avşar Tuncay, A. & Umar, Ç. N. (2021). Kapsayıcı pedagoji: Özel gereksinimli öğrencinin psikopatolojik analizi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 22(2), 517-542. https://doi.org/10.21565/ozelegitimdergisi.606589
• Koçoğlu, E. & Egüz, Ş. (2019). Türkiye’de, sosyal bilgiler eğitimine ilişkin alan eğitimcilerinin sorunsal tespitleri. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(1), 26-37.
• Koçyiğit, E. & Şimşek, H. (2019). Kapsayıcı eğitim bağlamında Türkiye’de ortaöğretim programlarında çokkültürlülüğün izleri. Kuram ve Uygulamada Sosyal Bilimler Dergisi, 3(2), 75-90.
• Konak, S. & Ay, T. S. (2019). Günlük gazetelerin sosyal bilgiler öğretim programındaki değerler açısından incelenmesi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 35, 1-21.
• Körükcü, M. & Şahingöz, M. (2020). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin küresel bağlantılar öğrenme alanına yönelik tutumlarının incelenmesi. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi Özel Sayı, 66-85. https://doi.org/10.33692/avrasyad.831611
• MEB. (2018). Sosyal bilgiler dersi öğretim programı (ilkokul ve ortaokul 4, 5, 6 ve 7. sınıflar). TTKB. http://mufredat.meb.gov.tr/ProgramDetay.aspx?PID=354
• Metin, O. ve Ünal, Ş. (2022). İçerik analizi tekniği: İletişim bilimlerinde ve sosyolojide doktora tezlerinde kullanımı. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(Özel Sayı 2), 273-294.
• Miles, M. B. & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook (2nd ed.). Sage.
• Morgan, D. L. (1996). Focus groups as qualitative research (16. editions). New York: Sage Publications.
• Nikonova, E. I., Sharonov, I. A., Sorokoumova, S. N., Suvorova, O. V. & Sorokoumova, E. A. (2016). Modern functions of a textbook on social sciences and humanities as an informational management tool of university education. International Journal Of Environmental And Science Education, 11(10), 3764-3774. IJESE_593_article_57a34413b92fc.pdf
• Öner, G. (2022). Kapsayıcı eğitim yaklaşımıyla sosyal bilgiler öğretimi: Bir eylem araştırması. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Ozan Leylum, Ş., Odabaşı, H. F. & Kabakçı Yurdakul, I. (2017). Eğitim ortamlarında durum çalışmasının önemi. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi - Journal of Qualitative Research in Education, 5(3), 369-385.
• Özgür, M. & Öztaş, S. (2023). 10. Sınıf tarih ders kitabı hakkında tarih öğretmenlerinin görüşleri. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (33), 646-669. https://doi.org/10.29000/rumelide.1285936
• Özkan, Ş., Kırkgöz, S. & Beşdere, B. (2021). Kapsayıcı eğitim özel eğitimde bütünleştirme. İçinde H. Gürgür ve S. Rakap (Eds.), Normalleştirmeden kapsayıcı eğitime: Tarihsel gelişim içinde. Ankara: Pegem Akademi.
• Patton, M. Q. (2002). Qualitative research and evaluation methods (3nd Ed.). New York: Sage.
• Polat, M. (2020). Türkiye’deki araştırmalar bağlamında kapsayıcı eğitim ve okul yönetimi. İçinde H. Ulukan (Ed.), Research in education and social sciences (s. 321-338). İzmir: Duvar Kitabevi.
• Praneviciene B., Puraite A. (2010). Right to education in ınternational legal documents. Jurisprudence, 3(121), 133-156.
• Sakız, H. (2022). Kapsayıcı eğitimin psikolojisi: güncel eğilimler, güncellenen uygulamalar. Turkish Journal of Special Education Research and Practice, 4(1), 1-26. https://doi.org/10.37233/TRSPED.2022.0120
• Sakız, H., Woods, C., Sart, H., Erşahin, Z., Aftab, R., Koç, N. & Sarıçam, H. (2015). The route to ‘inclusive counselling’: Counsellors ’perceptions of disability inclusion in Turkey. International Journal of Inclusive Education, 19(3), 250-269. https://doi.org/10.1080/13603116.2014.929186
• Shaw, B. (1988). The incoherence of multicultural education. British Journal of Educational Studies, 36(3), 250- 259. https://doi.org/10.1080/00071005.1988.9973787
• Şimşek, H., Dağıstan, A., Şahin, C., Koçyiğit, E., Dağıstan Yalçınkaya, G., Kart, M. & Dağdelen, S. (2019). Kapsayıcı eğitim bağlamında Türkiye’de ilköğretim programlarında çokkültürlülüğün izleri. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(2), 177-197. https://doi.org/10.31592/aeusbed.563388
• Şimşek, Ü. (2019). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin kapsayıcı eğitime yönelik tutum ve özyeterlikleri ile sınıf içi uygulamalara ilişkin görüşlerinin karşılaştırılması. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Stake, R. E. (2008). Qualitative case studies. N. K. Denzin & Y. S. Lincoln (Eds.), Strategies of qualitative inquiry (3rd ed. pp. 119-149). Sage Publications, Inc.
• Swanepoel, S. (2010). The assessment of the guality of science education textbooks: conceptual frame work and ın strumentsf or analysis. Unpublished PhD Thesis. University Of South Africa.
• Tagiyeva, S. (2023). Kapsayıcı eğitimde toplum, okul ve aile işbirliği fırsatları. BENGİ Dünya Yörük-Türkmen Araştırmaları Dergisi, 2023(1), 82-92. https://doi.org/10.58646/bengi.1199940
• Taşkın, P. (2014). Ortaöğretim okulları öğrencilerine yönelik disiplin düzenleme ve uygulamalarının çocukların temel hak ve özgürlükleri bağlamında değerlendirilmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Temur, S. (2022). Sosyal bilgiler ders kitaplarında gazete ve genel ağ haberlerinin kullanımı. Uluslararası Sosyal Bilimler ve Eğitim Dergisi, 4(7), 657-686. https://dergipark.org.tr/tr/pub/usbed/issue/70167/1142060
• Temur, S. (2023a). Sosyal bilgiler ders kitaplarında çalışma yapraklarının kullanımı. International Journal of New Approaches in Social Studies, 7(1), 15-47. https://doi.org/10.38015/sbyy.1260777
• Temur, S. (2023b). Examples of activities that can be used for value transfer in a primary school 4th grade social studies course. A. Demircioğlu (Ed.), In Global perspectives on value education in primary school (pp. 316-344). ABD: IGI Global. https://www.igiglobal.com/chapter/examples-of-activities-that-can-be-used-for-value-transfer-in-aprimary-school-4th-grade-social-studies-course/329116 (Erişim Tarihi: 05.03.2024).
• Temur, S. (2024). Sosyal bilgiler dersi öğretim programının kapsayıcı eğitim bağlamında incelenmesi. Trakya Eğitim Dergisi, 14(1), 165-191. https://doi.org/10.24315/tred.1336439
• Tenekeci, M. & Dursun, H. (2019). 2018-2019 eğitim öğretim yılında 6. sınıflarda okutulan Türkçe ders kitaplarına yönelik öğretmen görüşleri. Al-Farabi International Journal on Social Sciences, 3(4), 1-12.
• Tomul, E. (2007). Türkiye’de eğitime katılım üzerinde gelirin etkisi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(22), 122-131.
• Tunçeli, H. İ. & Zembat, R. (2017). Erken çocukluk döneminde gelişimin değerlendirilmesi ve önemi. Eğitim Kuram ve Uygulama Araştırmaları Dergisi, 3(3), 1-12.
• Tuzcuoğlu, N. & Aydın, D. (2023). Okul öncesi öğretmenlerinin kapsayıcı eğitim ile İlgili görüşleri, problemleri ve çözüm önerileri. Temel Eğitim Araştırmaları Dergisi, 3(1), 27-40. https://doi.org/10.55008/te-ad.1284572
• Ünal, R. (2021). 4. sınıf sosyal bilgiler dersinde kullanılan kapsayıcı eğitim etkinliklerinin öğrencilerin sosyal kabul düzeylerine etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• UNESCO. (2015). Education for all global monitoring report 2015 - Education for all 2000-2015: Achievements and challenges. Paris: UNESCO.
• UNICEF, (2017). Kapsayıcı eğitim. https://www.unicefturk.org/yazi/kapsayiciegitim (Erişim Tarihi: 09.07.2023).
• Uruk, Ö. (2023). Sınıf öğretmenlerinin kapsayıcı eğitiminin uygulanmasına ilişkin öz yeterlilik algıları ve tutumları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Erzincan: Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Westwood, P. (2013). Inclusive and adaptive teaching: Meeting the challenge of diversity in the classroom. Routledge.
• Yalçın, A. & Güleç, S. (2022). Sosyal bilgiler ders kitapları “kültür ve miras” öğrenme alanında yer alan değerlerin incelenmesi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35(3), 741-762. https://doi.org/10.19171/uefad.1181147
• Yalçın, A. (2023). Sosyal bilgiler dersi öğretim programı ve ders kitaplarında tarihi metinlerin değerler açısından incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Bartın: Bartın Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2021). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (12. baskı). Ankara: Seçkin.
• Yıldırım, E. (2020). Sosyal bilgiler dersinde sığınmacılara yönelik kapsayıcı eğitimin incelenmesi. Millî Eğitim Dergisi, 49(225), 283-317.
• Yüksel, A., Mil, B. & Bilim, Y. (2007). Nitel araştırma: Neden, nasıl, niçin? (3 baskı). Ankara: Detay Yayıncılık.