Politics of Love From Plato to Tusi

Yıl 2018, Sayı: 8, 73 - 96, 18.01.2018

Lokman Çilingir

Öz

As it is the case in many areas, we frequently encounter many impasses and knots of

problems in the area of politics as well. It is a fact that every attempt to untie the knots leads

to breaks from the subject and insufficient justifications. The concept of love or friendship

continues to be one of these main problematical subjects in politics from Antiquity till today.

We observe that the term ‘love’ which come to the forein three main categories, friendly

love (philia), passionate love (eros) and divine love (agape) over time is founded conceptually

in Ancient Greece at first. The concept’s path to Islamic world via Neo-platonism can

be traced into two veins: the first one is love conceived as an ontological principle and the

second one is friendly love or friendship elaborated as a political principle. In the former

we can trace the concept of eros by starting from itssublimation to ideas of beauty-goodand

God in Plato, enterIslamic philosophers’ ontological theory of emanation through its transformation

into an ontological and mystical structure in Plotinus andfinally we can reach

the “divine love” of mystics and poets particularly. The latter is the path of “political love”

based on the Aristotle’s establishment of philia (friendship) as a political category and can

be traced through IbnMiskawayh and Tusi.

In this paper our aim is to analyze what exactly the political aspect of the concept of

love which is formed by Plato and Aristotle and which is made an inseparable part of the

tradition of Islamic political philosophy through the ideas Farabi means, how love, politics

and justice is related; in other words, how the concept of love is established as a political category.

Thus, we try to analyze to what extent the attempt called “politics of love and peace”

can be considered to be successful and consistent.

Anahtar Kelimeler

love (philia), Passionate love (eros), Divine love (agape), Peace, Politics of love

Platon’dan Tusi’ye Sevgi Siyaseti

Öz

Birçok alanda olduğu gibi siyaset alanında da sıkça çıkmazlarla ve sorun yumaklarıyla

karşı karşıya kalırız. Düğümü çözmeye yönelik her denemenin beraberinde konudan kopmalara

ve yetersiz gerekçelendirmelere de yol açtığı bir vakıadır. Sevgi ya da dostluk kavramı

İlkçağdan günümüze siyasete eşlik eden böylesi ana sorunsallardan biridir. Zamanla

sevgi (philia), aşk (eros) ve ilâhî aşk (agabe) olarak üç ana kategoride gündeme gelen sevgi

sözcüğünün kavramsal temellerinin Antik Grekte atıldığına ve Yeni Platonculuk üzerinden

İslam dünyasına geçişte iki ana damar üzerinden yürüdüğüne şahit oluruz: ontolojik bir

ilke olarak kavranılan aşk ve daha çok siyasi bir ilke olarak geliştirilen dostluk/sevgi. Bunlardan

ilki Platon’daki idelere değin yüceltilen eros üzerinden hareket eden ve Plotinus’ta

ontolojik ve mistik bir yapıya evrilerek İslam siyaset felsefecilerinde südurcu varlık anlayışına

hayat veren ve akabinde bilhassa mistik düşünür ve şairlerde “ilahi aşka” vardıran koludur.

İkincisi ise philia’nın (dostluk) Aristoteles’te siyasi bir kategori olarak tesis edilmesine

binaen Farabi, İbn Miskeveyh ve Tusi üzerinden yürüyen “siyasi sevgi” koludur.

Bu yazıda amacımız, Grek dünyasında Platon ve Aristoteles tarafından biçimlendirilen

ve İslam dünyasında Farabi sayesinde İslam siyaset felsefesi geleneğinin ayrılmaz bir parçası

konumuna gelen sevgi kavramının siyasi boyutundan tam olarak ne anlaşıldığını, sevgiyle

adalet ve siyaset arasında nasıl bir bağ kurulduğunu yani sevginin siyasi bir kategori olarak

nasıl inşa edildiğini, diğer bir deyişle, “sevgi ve barış siyaseti” diye adlandırabileceğimiz

girişimin ne denli tutarlı ve başarılı olduğunu çözümlemeye çalışmaktır.

Anahtar Kelimeler

Sevgi, Barış, Siyaset, Sevgi Siyaseti

Kaynakça

• Aristoteles, Nikomakhos’a Etik, çev. S. Babür, Ayraç yayınları, Ankara 1998.
• Aristoteles, Politika, çev. M. Tuncay, Remzi Kitabevi İstanbul, 1993.
• Aydın, Hasan, Mitos’tan Logos’a. Eski Yunan Felsefsinde Aşk, Bilim ve Gelecek Yayınevi, İstanbul 2013.
• Dağ, Mehmet/Aydın, Hasan, Ortaçağ İslam Kültüründe Felsefe: Akımlar, Filozoflar, Temel Sorunlar, Bilim ve Gelecek Yayınevi, İstanbul 2017.
• Farabi, İdeal Devlet. El-Medinetü’l Fâzıla, çev. A. Arslan, Divan Yayınevi, Ankara 2011.
• Farabi, Fusûlü’l-Medenî, Farabi’nin İki Eseri içinde, İFAV Yayınları, İstanbul 2005.
• Fârâbî, Es-Siyâseti’l-Medeniyye, çev. M. Aydın/A. Şener/M. R. Ayas, Kültür Bakanlığı Yayınları, İstanbul 1980.
• Gafarov, Anar, Nasirüddin Tûsî’nin Ahlak Felsefesi, Ankara 2009 (yayınlanmamış doktora tezi).
• İbn Miskeveyh, Tehzîbu’l-Ahlak. Ahlak Eğitimi, çev. A. Şener/İ. Kayaoğlu/C. Tunç, Büyüyenay Yayınları, İstanbul, 2013.
• Kranz, Walter,Antik Felsefe. Metinler ve Açıklamalar, çev. S. Y. Baydur, Sosyal Yayınevi, İstanbul, tarihsiz.
• Kurdoğlu, Kurdoğlu, Plotinus’un Aşk Kuramı, Gündoğan Yayınları, Ankara 1992.
• Kurşunoğlı,Mustafa Said, Aşkın Neliği, Etüt Yayınları, samsun 2014.
• Mevlana, Mesnevi, haz. A. Karaismailoğlu, Akçağ Yayınları, Ankara 2004.
• Nabi, Mohammed Noor, “Plotinus ve İbni Sina’nın Felsefi Sistemlerinde Sudur Nazariyesi”, çev. O. Elmalı/H. O. Özden, Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı:33, Erzurum 2010, ss. 221-227.
• Pattabanoğlu,Fatma Zehra, “Yeni Platonculuğun Fârâbî’nin Aşk Anlayişina Etkileri, Evek Akademi Dergisi, Sayı 65, ss. 211-238.
• Platon, Symposion (Şölen), çev. E. Çoraklı, Alfa yayınları, İstanbul 1995.
• Plotinus, Enneadlar, çev. H. Özden, Ruh ve Madde Yayınları, İstanbul, 2008.
• Tatcı, Mustafa, Yûnus Emre Külliyâtı, (c. 1‐6), H Yayınları, İstanbul 2009.
• Tusi, Nasıruddin, Ahlâk-ı Nâsırî, çev.A. Gafarov/ Z. Şükürov, Litera Yayınevi, İstanbul 2007.
• Yıldız, Mustafa, “İbn Bacce: Siyasetin Bireyselleşmesi”, İslamın Klasik Çağında Felsefi Bir Sorun Olarak Siyaset, derl. L. Çilingir, Elis Yaınevi, Ankara 2017.