Kadın-Erkek Ayrımında Simgesel Aklın İnşası: Kimin Aklı?

Yıl 2020, Sayı: 13, 158 - 170, 30.07.2020

Filiz Bayoğlu

Öz

Sosyal bilimler, dünyayı tanımlama ve anlamlandırma girişimi olarak iktidar ilişkileri ağının önemli bir parçasını oluşturur. Bu aynı zamanda egemenliği elinde tutmayanların deneyimlerinin de, bu tanımlama ve anlamlandırma girişimleri ile şekillendiği anlamına gelir. Erkek-kadın ayrımında kullanılan simgeler de, bu tanımlama ve anlamlandırma girişimlerinin dışında değildir. Hakikatin aranması olarak felsefe, arayışında kavramları kullanır. Felsefenin temel malzemesi olan kavramlar, betimleyici olarak nötr müdürler? (Örneğin ruh, akıl, beden, bilim gibi) Yoksa çeşitli aidiyetlerin algılayış biçimleriyle mi şekillenmişlerdir? Buradan hareketle sosyal bilimlerin bir disiplini olarak felsefenin; kadın-erkek ayrımında akıl’ı nasıl ele aldığına, hangi kavramlarla tanımladığına bakmak gerekli olur. Çalışmamızın amacı, bu ayrımının, geleneksel felsefi metinlerde (Platon, Aristoteles, Bacon, Dercartes) nasıl işlendiğine, hangi simgelerle aktarıldığına dikkat çekerek, aklın nasıl ve kimin yararına kurulduğunu göstermektir. Felsefe doğuşundan beri, kadını, simgesel olarak, akıl’ın dışında kaldığı varsayılan şeylerle eş tutmuş, aşılmaz karşıtlıklar içinde aşağı bir konumda ele almıştır. Ancak bize kavramlar üzerine eleştirel düşünme ve sorgulama imkanı veren yine felsefenin kendisidir.

Anahtar Kelimeler

Akıl, Beden, Düalizm, Platon, Aristoteles, Bacon, Descartes

Teşekkür

Teşekkür ediyorum...

Kaynakça

• Allen, Purudence. The Concept of Woman, vol:3, Michigan: W. B. Eerdmans Publishing Company, 2016 Arslan, Ahmet. İlkçağ Felsefe Tarihi I, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2008 Arslan, Ahmet. İlkçağ Felsefe Tarihi III, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2007 Aristoteles. Politika, çev. M. Temelli, İstanbul: Ark Kitapları, 2013 Annas, Julia. An Introduction to Plato’s Republic, Oxford: Clarendon Press, 1981 Bacon, Francis. The Advancement of Learning, Ed. G. W. Kintchen Dent, London, 1973 Bacon, Farancis. Yeni Atlantis, çev. Hamit Dereli, İstanbul: Akyüz Kitabevi, 2002 Bacon, Francis. Denemeler, çev. Akşit Göktürk, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2012 Bacon, Francis. Novum Organum, çev. Sema Önal, İstanbul: Say Yayınları, 2012 Badinter, Elisabeth. Biri Ötekidir, çev. Şirin Tekeli, İstanbul: Afa Yayınları, 1992 Benhabib, Şeyla. Modernizm, Evrensellik ve Birey, çev. Mehmet Küçük, İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 1999 Berktay, Fatmagül. Tek Tanrılı Dinler Karşısında Kadın, İstanbul: Metis Yayınları, 1996 Copleston, Frederich. Felsefe Tarihi Platon, sev. Aziz Yardımlı, İstanbul: İdea Yayınları, 1985 Descartes, Rene. Metot Üzerine Konuşma, çev. İbrahim Ethem Mesut, Erzurum: Babil Yayınları, 2000 Descartes, Rene. Aklın Yönetimi İçin Kurallar, çev. Müntekim Ökmen, İstanbul: Sosyal Yayınları, 1999 Descartes, Rene. Felsefenin İlkeleri, çev. Mehmet Karasan, İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, 1988 Descartes, Rene. Ruhun İhtirasları, sev. Mehmet Karasan, İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, 1997 Duva, Özlem. “Ontolojik Bir Problem Olarak Erkeklik: Antikiteden Moderniteye Aklın Eril Karakteri”,Posseible Düşünme Dergisi, Sayı: 5, (2013): 57-69 Eliade, Mircea. Kutsal ve Dindışı, çev. Mehmet Ali Kılıçbay, Ankara: Gece Yayınları, 1991 Erkızan, Hatice Nur. “Aristoteles: Yaşamı, Yapıtları ve Felsefesi”, Özne, 11-12. Kitap (2009- 2010): 4-25 Erden, Özgür. “Akıl/Beden Dikotomisinden Modern Eril Politik Uğrağa: Beden’in İnşasından Cinsiyetçi Politika Üzerine Bir Not”, Tematik Yazılar, Toplum ve Demokrasi, 2 (4), Eylül-Aralık, (2008): 129-138. Gezgin, Elif. “Kadın ve Doğa Üzerindeki Tahakküme Alternatif bir Bakış: Ekofeminizm Üzerine bir Değerlendirme”,Bordercrossing, Volume: 7, No: 2, (2017): 395-412 Gilligan, Carol. Kadının Farklı Sesi, çev. D. Dinçer-F. Arısan-M. Elma, İstanbul: Pinhan Yayınları, 2017 Gökberk, Macit. Felsefe Tarihi, İstanbul: Remzi Kitabevi, 1966 James, Christine A. (1997) “Feminism and Masculinity: Reconceptualizing the Dichotomy of Reason and Emotion”, International Journal of Sociology and Social Policy, Volume 17, Number 1/2, (1997): 129-152. Keller, Evelyn Fox. Toplumsal Cinsiyet ve Bilim, cev. Ferit Burak Aydar, İstanbul: Metis Yayınları, 2007 Kranz, Walter. Antik Felsefe, çev. Suad Y. Baydur, İstanbul: Sosyal Yayınları,1994 LIoyd, Genevieve. Erkek Akıl-Batı Felsefesinde “Erkek” ve “Kadın”, çev. Muttalip Özcan, İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 1996 Merchant, Carolyn. The Death of Nature: Women, Ecology and the Scientific Revolution, New York: Harper&Row, 1980 Merchant, Carolyn. Reinventing Eden, The Fate of Nature in Western Culture, London: Routledge New York, 2005 Özcan, Muttalip. İnsan Felsefesi: İnsanın Neliği Üstüne Bir Soruşturma, Ankara: Bilim Sanat Yayınları, 2006 Platon. Timaios, çev. Erol Güney- Lütfi Ay, İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, 1997 Platon. Phaidon, çev. Suut K. Yetkin- Hamdi R. Atademir, İstanbul: Mili Eğitim Basımevi, 1997 Platon. Phaidros, çev. Hamdi Akverdi, İstanbul: Maarif Vekâleti Yayınları, 1941 Platon. Devlet, çev. Hüseyin Demirhan, İstanbul: Sosyal Yayınları, 2002 Plumwood, Val. Feminizm ve Doğaya Hükmetmek, çev. Başak Ertür, İstanbul: Metis Yayınları, 2004 Ross, David. Aristoteles, çev. A. Arslan-İ.O. Anar- Ö. Kavasoğlu-Z. Kurtoğlu, İstanbul: Kabalcı Yayınları, 2002 Sarup, Madan. Post-yapısalcılık ve Postmodernizm, çev. Abdülbaki Güçlü, Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları, 2004 Shiva, Vandana. İnadına Canlı, cev. Emine Ayhan, İstanbul: Sinek Sekiz Yayınevi, 2014 Spedding, James, Robert Leslie Ellis and Douglas Denon Heath , The Works of Francis Bacon, Philosophical works, Volume 5, 1870 Weber, Alfred. Felsefe Tarihi, çev. H. Vehbi Eralp, İstanbul: Sosyal Yayınları, 1998 West, David. Kıta Avrupası Felsefesine Giriş, çev. Ahmet Cevizci, İstanbul: Paradigma Yayınları, 1998 Wollstonecraft, Mary. Kadın Haklarının Müdafaası, çev. Kevser Erol, İstanbul: Doruk Yayınları, 2012