Arnold Gehlen’de Kültürel Kriz ve Tarihin Sonu

Yıl 2020, Sayı: 13, 171 - 187, 30.07.2020

M. Zeynep Esenyel

Öz

Gehlen felsefi antropolojisinden hareketle geliştirdiği kültür ve kurumlar teorisinin ışığında insanlığın bir kriz dönemine girdiğini iddia eder. Gehlen’e göre ilkel dönemlerde insanın eksikliklerini gidermek, yükünü hafifletmek ve yaşamını devam ettirebilmek için doğal bir zorunlulukla oluşturduğu kültür ve kurumlar modern dönemle birlikte insan yaşamını yozlaştırmakta ve tehdit etmektedir. İnsanın eylemlerine sabit bir arka plan sağlama işlevine sahip olan ilkel kurumların modernizmin katı rasyonalitesinin bir getirisi olarak sosyal düzenin ve kültürün çöküşüne katkı yapmaya başladığını belirten Gehlen, bu çöküşün insan bilincinin kendisinde ölümcül değişikliklere neden olduğunu düşünür. Tüm bunlar ona göre insan dünyasının kesinliğini yitirerek kaypak bir belirsizliğe sürüklenmesine yol açmıştır. İlkel kültürler ile modern kültürler arasında bir karşılaştırma yapan Gehlen için buradan çıkan sonuç, endüstriyel yaşama uygun yaşadığı halde insanın bu varoluş biçimi ile kendi biyolojik yapısıyla daha fazla baş edemeyeceğidir. Gehlen, modern dönemin hızla kültürel bir krize, teknolojik bir egemenliğe ve bireysel varoluşun özerkliğinin yitirilmesine neden olduğunu düşünür. Bu çalışmanın amacı Gehlen’in kültür ve kurumlar hakkındaki görüşlerini ortaya koyarak, modernitenin yol açtığı sorunların tarihi nasıl sonuna getirdiğini tartışmaktır.

Anahtar Kelimeler

Gehlen, kültür, kurum, modernite, teknik

Kaynakça

• Breisach, Ernest. On the Future of History, The Post Modernist Challenge and its Aftermath. Chicago and London: The University of Chicago Press, 2003.
• Collier, Charles. “History, Culture, and Communication”. History and Theory. Vol. 20. No. 2 May. USA: Blackwell Publishing for Wesleyan University (1981): 150-167. Stable URL: http://www.jstor.org/stable/2504765
• Dawson, Lorne L. Cults in Context, Readings in the Study of New Religious Movements. New Brunswick, New Jersey: Transaction Publishers, 2005.
• Gehlen, Arnold. İnsan. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Konferansları 2. İstanbul: İstanbul Matbaası, 1954.
• _____________. Man in the Age of Technology. Trans. Patricia Lipscomb with a foreword by Peter L. Berger. New York: Columbia University Press, 1980.
• _____________. Man: His Nature and Place in the World. Trans. Clare McMillan&Karl Pillemer. New York: Columbia University Press, 1988.
• Heidegger, Martin. Varlık ve Zaman, çev. Kaan H. Ökten. İstanbul: Agora Kitaplığı, 2008.
• Kierkegaard, Soren. Concluding Unscientific Postscript. Trans. Dawid F. Swenson, Completed. Walter Lowrie. Princeton: Princeton University Press, 1968.
• Muller, Jerry Z. Conservatism: an Anthology of Social and Political Thought from David Hume to the Present. New Jersey: Princeton University Press, 1997.
• Pappé, H. O. “Gehlen, Arnold”. Encyclopedia of Philosophy. Ed. Paul Edwards. Vol. 3-4, 274-275. New York: Macmillan Publishing Co., Jnc & the Free Press, 1967.
• Scott, Tim. Organization Philosophy Gehlen, Foucault, Deleuze. London: Palgrave Macmillan, 2010.