Sağduyu ve Felsefe Üzerine: Sağduyu yok sayılabilir mi?

Yıl 2020, Sayı: 14, 218 - 236, 23.12.2020

Egemen Seyfettin Kuşcu

Öz

20 yy.’da özellikle analitik felsefe geleneğinde önemli dönüşümler yaşanmıştır. Öncelikle dilsel bir dönüş yaşayan tartışmalar sonrasında metafizik bir dönüşümün yaşanmasına yol açmıştır. Bu tartışmalar sonucunda farklı ontolojilerin bir arada ortaya çıktığı canlı bir felsefi tartışma ortamı doğmuştur. Bu farklı ontolojilerin değerlendirildiği yeni bir alan olarak metametafizik ortaya çıkmış ve metafizik yapmanın yöntemi, farklı metafizik sistemlerin ilişkileri tartışma konusu olmuştur.
Farklı ontolojiler farklı kategorileştirme sistemleri kullanarak farklı gerçeklik yorumları sunmaktadır. Bu açıdan da özellikle sağduyusal deneyim ve sağduyusal deneyim yargılarını tartışmaya açmaktadırlar. Farklı ontolojik yaklaşımlar içerisinde olağan gündelik deneyimimizin var kabul ettiği çeşitli nesneler yoksayılmakta ya da sağduyusal olarak kabul edilmeyen varolanlar asıl varolanlar olarak kabul edilebilmektedir.
Bu çalışma yer yer bu örnekler üzerinde durarak sağduyu-felsefe ilişkisine odaklanmaktadır. Bu ilişkiye dair iki farklı görüş vardır. Bir görüş sağduyu deneyimini ve yargılarını yanlış olarak yorumlayıp düzeltilmesini önerirken diğer görüş sağduyuya dayanan bir felsefi yaklaşımın olanaklı olduğunu iddia etmektedir.
Bu çalışmada öncelikle sağduyusal bir felsefi yaklaşımın ne şekilde olanaklı olduğuna ilişkin bir araştırma yapıldı. Bu araştırma içinde Moore, Russell, Quine gibi filozofların görüşleri üzerinden bir sağduyu felsefesinin olanağı ortaya konmaya çalışıldı. Son olarak da böylesi bir yaklaşımın/alternatifin olumlu yanları sergilenmeye çalışıldı.

Anahtar Kelimeler

ontoloji, metametafizik, sağduyu, olağan dil

Kaynakça

• Amie L. Thomasson, Ordinary Objects, (Oxford: Oxford University Press, 2007.)
• Betrand Russell, ‘The Philosophy of Logical Atomism’ (1918), in The Philosophy of Logical Atomism and Other Essays: 1914–19. Edited by John G. Slater. (London: Allen and Unwin, 1986.), 157–244.
• Betrand Russell, The Principles of Mathematics (London: Allen and Unwin, 1964)