Sokratik Diyalogların Realist ve Anti-Realist Yorumları

Yıl 2022, Sayı: 17, 141 - 157, 14.06.2022

Mehmet Eren Gedikli

https://doi.org/10.55256/temasa.1074428

Öz

Sokratik diyalogların hangi felsefi yaklaşım ile kaleme alındığı Platon yorumcuları açısından problematiktir. Realist yorumlama biçimini benimseyen yorumcular için Sokratik diyaloglar ontolojik realist bir karakterdedir. Bu doğrultuda Sokratik diyalogların ana problemi, ileride Platon’un aşkın, metafiziksel idealarını önceleyecek bir biçimde içkin tümeller iken, Sokratik diyaloglardaki tanım arayışı da özcü bir tanım arayışıdır. Anti-realist yaklaşımı benimseyen yorumculara için ise aynı diyaloglar öbeği epistemolojik idealist bir karakterdedir ve bu yaklaşım tarzı ile kaleme alınmıştır. Bu nedenle, Sokratik diyalogların odak noktasında ontolojik bakımdan içkin tümeller ya da etik bağlamı içinde tümevarım yoluyla elde edilmeye çalışılan etik özler yoktur. Aksine Sokratik diyalogların asıl hedefi “Kendini Bil!” düsturu temelinde ruhun kendinde mahfuz tuttuğu evrensel, saf, apriori ve dedüktif etik bilgisini ya da bilimini ve saf pratik yasayı açığa çıkarmaktır. Bu karşıtlık ekseninde çalışma, öncelikle, realist yorum açısından Sokratik diyalogların temel tezlerinin neler olduğunu ortaya koymuş ardından anti-realist yorumun realist yoruma getirdiği eleştirileri ve bu doğrultuda ortaya koyduğu temel tezleri incelemiştir. Nihayetinde, her iki yaklaşım tarzının ana hatları ile karşılaştırılmasına ve değerlendirilmesine yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

tümel, tikel, öz, tanım, saf etik bilimi, ahlak yasası

Kaynakça

• Aristoteles. Metafizik. Çeviren: Ahmet Arslan. İstanbul: Sosyal Yayınları, 1996.
• Arslan, Ahmet. İlkçağ Felsefe Tarihi Sofistlerden Platon’a Cilt:2. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2006.
• Beiser, Frederick. Hermann Cohen An Intellectual Biography. Oxford: Oxford University Press, 2018.
• Bluck, R. S. Plato’s Life and Thought with a translation of Seventh Letter. London: Routledge and Kegan Paul Ltd., 1949.
• Bonazzi, Mauro. Antiochus and Platonism (The Philosophy of Antiochus, ed. D. Sedley). Cambridge: Cambridge University Press, 2012.
• Cassirer, Ernst. Sembolik Formlar Felsefesi I Dil. Çeviren: Milay Köktürk. Ankara: Hece Yayınları, 2005.
• Cengiz, Erdal. Ahlaki Realizm (Felsefe Ansiklopedisi Cilt:1, Ed. Ahmet Cevizci). İstanbul: Etik Yayınları, 2003.
• Cevizci, Ahmet. Felsefe Sözlüğü. İstanbul: Paradigma Yayıncılık, 2005.
• Cevizci, Ahmet. Platon (Fikir Mimarları Dızisi-30 Yaz. & Yay. Haz. Ahmet Cevizci). İstanbul: Say Yayınları, 2014.
• Cherniss, Harold. İdealar Kuramının Felsefi Yönden Sağladığı Tasarruf. (İdealar Kuramı Platon’un Felsefesi Üzerine Araştırmalar Der. & Çev. Ahmet Cevizci). Ankara: Gündoğan Yayınları, 1999.
• Collingwood, R.G. Doğa Tasarımı. Çeviren: Kurtuluş Dinçer. Ankara: İmge Kitabevi, 1999.
• Cornford, Francis, Macdonald. Sokrates Öncesi ve Sonrası. Çeviren: A. M. Celal Şengör- Senem Onan. İstanbul: Türkiye İşbanksı Kültür Yayınları, 2008.
• Cornford, Francis, Macdonald. Bilgeliğin Başlangıcı Eski Yunan’da Felsefi Düşüncenin Kökleri. Çeviren: Şahin Filiz-Fatih Özeş. İstanbul: Say Yayınları, 2021.
• Crombie, I. M., An Examination of Plato’s Doctrines II. Plato on Knowledge and Reality Vol.7. New York: Routledge Publishing, 2013.
• Descombes, Vincent. Platonculuk. Çeviren: Murat Erşen. Ankara: DoğuBatı Yayınları, 2020.
• Dunham, Jeremy; Grant, Iain Hamilton; Watson, Sean. Idealism The History of a Philosophy. New York: Routledge, 2014.
• Dürüşken, Çiğdem. Antikçağ Feslefesi Homoros’tan Augustinus’a Bir Düşünce Serüveni. İstanbul: Alfakitap, 2016.
• Grabowski, Francis, A. Plato, Metaphysics and the Forms. New York: Continuum International Publishing Groups, 2008.
• Grünberg, Teo; Grünberg, David. Metafizik. Ankara: Açıköğretim Fakültesi Yayınları, 2013.
• Guthrie, William Keith Chambers. A History of Greek Philosophy Vol.IV, Platon: The Man and His Dialogues Earlier Period. London: Cambridge University Press, 1975.
• Guthrie, William Keith Chambers. Yunan Felsefe Tarihi III Beşinci Yüzyıl Aydınlanması: Sofistler ve Sokrates. Çeviren: Sabri Gürses. İstanbul: Kabalcı Yayıncılık, 2017.
• Hilâv, Selâhattin. Diyalektik Düşünce Tarihi. İstanbul: Sosyal Yayınları, 1997.
• Jones, W. T. Klasik Düşünce Batı Felsefesi Tarihi Cilt:1. Çeviren: Hakkı Hünler. İstanbul: Paradigma Yayıncılık, 2006.
• Kenny, Anthony. Batı Felsefesinin Yeni Tarihi Cilt:1 Antik Felsefe. Çeviren: Serdar Uslu. İstanbul: Küre Yayınları, 2017.
• Lange, Frederick, Albert. Materyalizmin Tarihi ve Günümüzdeki Anlamının Eleştirisi I-II. Çeviren: Prof. Dr. Ahmet Arslan. İstanbul: Sentez Yayıncılık, 2016.
• Lotze, Hermann. Logic in Three Books of Thought of Investigation and of Knowledge (trans. Bernard Bosanquet). Oxford: Clarendon Press, 1884.
• Loux, J. Michael. Metaphysics A Contemporary Introduction. New York: Routledge, 2006.
• Mason, S. Andrew. Plato, New York: Routledge Taylor&Francis Group, 2014.
• Natorp, Paul. Plato’s Theory of Ideas An Introduction to Idealism (Ed. & Trans. Vasilis Politis). Sankt Augustin Germany: Academia Verlag, 2004.
• Orman, Enver. Hegel’in Mutlak İdealizmi. İstanbul: Belge Yayınları, 2015.
• Özlem, Doğan. Mantık Klasik/Sembolik Mantık, Mantık Felsefesi. İstanbul: İnkılap Kitabevi, 2006.
• Peters, Francis, E. Antik Yunan Felsefesi Terimleri Sözlüğü. Çeviren: Hakkı Hünler. İstanbul: Paradigma Yayınları, 2004.
• Platon. Lysis. Çeviren: Nihal Petek Boyacı. İstanbul: Kabalcı Yayınevi, 2005.
• Platon. Toplu Diyaloglar I. Ankara: Eos Yayınevi, 2007.
• Platon. Euthyphron. Çeviren: Güvenç Şar. İstanbul: Kabalcı Yayıncılık, 2011.
• Platon. Büyük Hippias, Theages. Çeviren: Furkan Akdemir. İstanbul: Say Yayınları, 2016.
• Politis, Vasilis. Anti-Realist Interpretations of Plato: Paul Natorp. International Journal of Philosophical Studies Vol.9(1), 47-61, 2001.
• Ritter, C. The Essence of Plato’s Philosophy, trans. Adam Alles). New York: The Dial Press, 1933.
• Robinson, Richard. Plato’s Earlier Dialectic. Clarendon Press, 1941.
• Rockmore, T. Kant and Idealism. London: Yale University Press, 2007.
• Ross, S. W. D. Plato’s Theory of Ideas. London: Oxford University Press, 1951.
• Silverman, Allan. The Dialectic of Essence a Study of Plato’s Metaphysics. New Jersey: Princeton University Press, 2002. Stewart, J. A. Plato’s Doctrine of Ideas. London: Publisher to The University of Oxford, 1909.
• Taylor, A. E. Plato The Man and His Work. London: Methuen & Co. Ltd, 1955.
• Taylor, A. E. Platon Bilgi, Ruh ve Devlet. Çeviren: Cengiz İskender Özkan. Ankara: Fol Kitap, 2020.
• Taylor, A. E. Sokrates İroni, İnfaz ve Etik. Çeviren: Mukadder Erkan. Ankara: Fol Kitap, 2020.
• Vorlander, Karl. Felsefe Tarihi. Çeviren: Mehmet İzzet-Orhan Saadeddin, Günümüz Diline Aktaran Yüksel Kanar. İstanbul: İz Yayıncılık, 2008.
• Wedberg, Anders. İdealar Kuramı (İdealar Kuramı, Platon’un Felsefesi Üzerine Araştırmalar der. & çev. Ahmet Cevizci). Ankara: Gündoğan Yayınları, 1999.