Diğer Zihinler Problemi Bağlamında: Ryle ve Searle Felsefelerinde Davranış ve Zihin İlişkisi Tartışması

Yıl 2023, Sayı: 19, 200 - 214, 14.06.2023

Melike Akpınar , Arslan Topakkaya

https://doi.org/10.55256/temasa.1118638

Öz

Zihin felsefesinin üzerinde durduğu konulardan biri “diğer zihinler problemi”dir. Bu problem, bizimle aynı veya farklı türden varlıkların bir zihne sahip olup olmadığının nasıl anlaşılacağını içerir. Problemi çözmek amacıyla birtakım yaklaşımlar ortaya koyulmuştur fakat bu yaklaşımlar problemin çözümü için yeterince güçlü bulunmamıştır. Descartes’ın düalist anlayışı, diğer zihinler probleminin ortaya çıkmasındaki ana nedenlerden biri olarak görülmüştür, bu nedenle öncelikli olarak filozoflarımız tarafından bu anlayış eleştiriye tabi tutulmuştur. Ayakları yere basan, sağlam bir yaklaşımın olmaması davranış ve zihin arasındaki ilişkinin sorgulanabileceği bir zemin hazırlamıştır. Çalışmamızda probleme daha yakından değinebilmek amacıyla bir tarafta felsefi davranışçılık yaklaşımını ortaya koyan Gilbert Ryle’ın, zihin ve davranış arasındaki ilişkisinden hareketle diğer zihinler problemi hakkındaki düşüncelerine yer verirken diğer yandan problemin çözümü ve ayakları yere daha sağlam basan bir yaklaşım için davranış ve zihin arasındaki sıkı bağın kırılması gerektiğini düşünen John R. Searle’ün görüşlerine yer verdik. Ryle’ın zihin felsefesinde diğer zihinler probleminin çözümü; anlama, nasılın bilgisi ve öz bilgisi ile beraber işler. İnsan gizemli bir varlık değildir, gözlemlenebilen açık davranışlarından hareketle anlaşılabilen bir varlıktır. Dolayısıyla diğer zihinlerin varlığı da açık davranışlarından hareketle anlaşılabilir bir şeydir. Searle ise davranış ve zihin arasında bu denli sıkı bağlar kurmanın, diğer zihinler probleminin çözümü konusunda bizlere zorluk çıkaracağını düşünmüştür. Bu bağın kırılması amacıyla silikon beyinler ve bilinçli robotlar düşünce deneyimlerini ortaya koymuştur. Searle ortaya koyduğu düşünce deneyimleriyle bu bağın kırılmasında etkili bir adım attığını düşünmüştür.

Anahtar Kelimeler

ryle, searle, zihin, davranış, diğer zihinler

Kaynakça

• Çelebi, Vedat. “Gilbert Ryle’ın Düalizm Eleştirisi ve Kategori Hatası Saptaması,” Temaşa Felsefe Dergisi sayı: 3 (Temmuz 2015): 138-157.
• Çelebi, Vedat. “Searle ve Nagel’in Bilinç Kuramlarında Fizikalizm Eleştirisi Bağlamında Yapay Zekânın Sınırı Tartışması,” Beytülhikme 9/2, (2019): 351-376.
• Çelik, Sara. “Gilbert Ryle’ın Zihin Kavramı.” Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, 1993.
• Çoştu, Feyza Ceyhan. “Descartes ve Ryle’da ‘Zihin-Beden İlişkisi’ ve ‘Öteki Zihinler Sorunu’,” Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi sayı: 30 (2020): 79-96.
• Onur, Ferhat. “John R. Searle ve Çin Odası Argümanı,” Ethos: Felsefe ve Toplumsal Bilimlerde Diyaloglar 9/1, (2016): 192-216.
• Descartes, René. “The Passions of the Soul” in The Philosophical Writings of Descartes I, trans. John Cottingham, Robert Stoothoff, Dugold Murdoch and Anthony Kenny, 325-383. Cambridge: Cambridge University Press, 1985. https://dl1.cuni.cz/pluginfile.php/753874/mod_resource/content/1/Descartes%20Rene%20-%20Philosophical%20Writings.%20vol%201.pdf
• Gödelek, Kamuran. Zihin Felsefesi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları, 2013.
• Günday, Şeref. Zihin Felsefesi. Bursa: Asa Kitapevi, 2003.
• Hospers, John. An İntroduction To Philosophical Analysis. Oxford: Prentice Hall, 1997.
• Nagel, Thomas. “Yarasa Olmak Nasıl Bir Şeydir?” Zihin ve Evren içinde, Editör: Gizem Ayvaz, 145-165. İstanbul: Jaguar Yayınları, 2015.
• Ryle, Gilbert. Zihin Kavramı. Çeviren: Sara Çelik, İstanbul: Doruk Yayımcılık, 2011.
• Searle, John R. Bilincin Gizemi. Çeviren: İlknur Karagöz, İstanbul: Küre Yayınları, 2018.
• Searle, John R. Zihin Dil ve Toplum. Çeviren: Alaatin Tural, İstanbul: Yaylacık Matbaacılık, 2006.
• Searle, John R. Zihnin Yeniden Keşfi. Çeviren: Muhittin Macit, İstanbul: Litera Yayıncılık, 2021.
• Vikipedi. “Davranışçılık.” Erişim 4 Nisan 2022. https://tr.wikipedia.org/wiki/Davran%C4%B1%C5%9F%C3%A7%C4%B1l%C4%B1k