Özel Gereksinimli Öğrencilerin Okul Öncesi Eğitiminde Karşılaşılan Sorunlar

Yıl 2021, Sayı: 11, 6 - 16, 15.07.2021

Mehmet Özdoğru

https://doi.org/10.52105/temelegitim.11.1

Öz

Bu araştırmanın amacı özel eğitim gereksinimli öğrencilerin okul öncesi eğitiminde öğretmenlerin karşılaştıkları sorunları ve bu sorunlarla başa çıkma stratejilerini öğretmen görüşlerine göre incelemektir. Nitel araştırma yöntemlerinden fenomenoloji deseninin kullanıldığı araştırmanın çalışma grubunu özel eğitim anaokullarında görev yapan 17 öğretmen oluşturmaktadır. Yarı-yapılandırılmış görüşme formunun kullanıldığı araştırmada verilerin çözümlenmesinde içerik analizi tekniği kullanılmıştır. Araştırma sonucunda özel eğitim gereksinimli öğrencilerin okul öncesi eğitiminde karşılaşılan sorunlar velilerden kaynaklı sorunlar, okulun fiziki imkânlarından kaynaklı sorunlar ve öğretim sürecinde karşılaşılan sorunlar olmak üzere üç temada toplanmıştır. Öğretmenlerin bu sorunlarla başa çıkma stratejileri ise etkili iletişim kurma, öz bakım eğitimine daha fazla zaman ayırma, dikkat sürelerini göz önünde bulundurarak etkinlik sürelerini kısa tutma ve etkinlikleri çeşitlendirme, meslektaşlarla iş birliği yapma, istenmeyen davranışların nedenini tespit etme ve müdahalede bulunma, gerekli materyalleri imkânlar dâhilinde kendi hazırlama, aile eğitimi faaliyetleri düzenleme ve uyum süreçlerini uzun tutma olarak tespit edilmiştir. Araştırma bulgularına dayanarak; özel eğitim gereksinimli çocuğa sahip ailelere eğitim süreçlerindeki rol ve sorumlulukları hakkında bilinçlendirme faaliyetleri yapılması, özel eğitim gereksinimli öğrencilerin engel durumlarına uygun ihtiyaç duyulan ders materyallerinin bakanlıkça temin edilmesi, okul bahçeleri ve sınıflarının okul öncesi eğitime uygun olacak şekilde planlanarak yapılması, mevcut fiziki mekânların iyileştirilmesi önerilebilir.

Anahtar Kelimeler

özel eğitim, okul öncesi, özel gereksinimli birey, sorun

Problems Encountered in Pre-School Education of Students with Special Needs

Öz

The purpose of this research is to examine the problems faced by teachers in the preschool education of students with special educational needs and the strategies for coping with these problems according to the views of the teachers. The study group of the research, in which the phenomenology pattern, one of the qualitative research methods, was used, consists of 17 teachers working in special education kindergartens. Content analysis technique was used to analyze the data in the study, in which a semi-structured interview form was used. As a result of the research, the problems encountered in the pre-school education of students with special education needs were gathered under three themes: problems caused by parents, problems arising from the physical facilities of the school and problems encountered in the teaching process. The strategies of teachers to cope with these problems are to communicate effectively, to spend more time on self-care training, to keep activity durations short and diversify activities by considering attention spans, to cooperate with colleagues, to identify the cause of undesirable behaviors and to intervene, to use the necessary materials within the possibilities. self-preparation, organizing family education activities and keeping the adaptation processes long. Based on the research findings; It can be recommended to raise awareness about the roles and responsibilities of families with children with special education needs, to provide the necessary course materials suitable for the disability of students with special education needs, by the ministry, to plan school gardens and classrooms in accordance with pre-school education, and to improve existing physical spaces.

Anahtar Kelimeler

special education, pre-school, individual with special needs, problem

Kaynakça

• Alper, D. (2007). Psikolojik danışmanlar ve sınıf öğretmenlerinin duygusal zeka düzeyleri – iletişim ve empati becerilerinin karşılaştırılması. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Akçamete, A. G. (1998). Özel eğitim. S. Eripek (ed.), Türkiye’de Özel Eğitim (313-359). Eskişehir: Açıköğretim Fakültesi Yayınları.
• Akçamete, A. G., Kayhan, N. & Şen, M. (2012). Pre-school special education in European union countries and Turkey. Procedia- Socialand Behavioral Sciences, 46, 1510-1516.
• Altun, T. & Gülben, A. (2009). Okul öncesinde özel gereksinim duyan çocukların eğitimindeki uygulamalar ve karşılaşılan sorunların öğretmen görüşleri açısından değerlendirilmesi. Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 28, 253-272.
• Bağçeli Kahraman, P., Şen, T., Alataş, S. & Tütüncü, B. (2018). Okul öncesi dönemde okula uyum sürecine ilişkin öğretmen görüşleri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi dergisi, 18(2) , 681-701.
• Bakkaloğlu, H. (2013). Ebeveynlerin gözüyle özel gereksinimli çocukların erken müdahaleden okul öncesi programlara geçiş süreci. Eğitim ve Bilim, 38(169), 311-327.
• Başal, M. (2003). Okul öncesi dönemde özel eğitim. (Editör: Süleyman Eripek). Özel Eğitim. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları, 29-42.
• Başal, H. A. (2013). Okul öncesi eğitime giriş. Bursa: Ekin Yayınları
• Bozarslan, B. & Batu, E. S. (2014). Özel anaokullarında çalışan eğiticilerin okulöncesi dönemde kaynaştırma ile ilgili görüş ve önerileri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(2), 86-108.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç, E., Akgün, Ö., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2014). Bilimsel araştırma yöntemleri (13. baskı). Ankara: Pegem Yayınları.
• Can, E, Kılıç, Ş. (2019). Okul öncesi eğitim: Temel sorunlar ve çözüm önerileri. Milli Eğitim Dergisi, 48(1), 483-519.
• Dinç, B. & İnal, G. (2012). Okul öncesi eğitimde aile katılım çalışmaları. (Editör: Fatma Alisinanoğlu). Okul öncesi eğitimde özel eğitim yöntemleri. Ankara: Pegem-Akademi, 179-216.
• Ersoy, A. F. (2016). Fenomenoloji. Saban, A. ve Ersoy, A. (Edt.), Eğitimde nitel araştırma desenleri içinde (ss. 51- 110). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Decker, C.A., & Decker ,J.R. (2005). Planning and administering early childhood programs (8. ed ). Upper Saddle River, NJ: Prentice Hall.11
• Demir, S. & Kale, M., (2019). İlkokullarda özel eğitim sınıflarında karşılaşılan sorunların incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(1), 354-373.
• Demiriz, S. & Dinçer, Ç., (2000). Okul öncesi dönem çocuklarının öz bakım becerilerinin annelerinin çalışıp çalışmama durumuna göre incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(19), 58-65.
• Dikici Sığırtmaç, A., Hoş, G. & Abbak, B. S. (2011). Okul öncesi öğretmenlerinin kaynaştırma eğitiminde yaşanan sorunlara yönelik kullandıkları çözüm yolları ve önerileri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(4), 205-223.
• Dinç, B., Güven, G.,İnal, İnan, H. Z., Cevher Kalburan, N., Özbey,S. & Şimşek, Ö.(2012). Okul öncesi eğitimde özel öğretim yöntemleri.(2. baskı). Ankara: Pegem Akademi
• Ertör, E. (2015). İlkokullarda görev yapan anasınıfı öğretmenlerinin yaşadıkları yönetsel sorunlara ilişkin görüşleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Gürkan, T., (2013). Okul öncesi eğitim programı (Editör: Rengin Zembat). Okul öncesinde özel öğretim yöntemleri. Ankara: Anı Yayıncılık, 29-79.
• Kapucuoğlu Tolunay, A. (2008). Sınıf öğretmenlerinin sınıfta karşılaştıkları istenmeyen öğrenci davranışları ve bu davranışlara karsı kullandıkları baş etme yöntemleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa.
• Karaca, N. H. & Aral, N. (2011). Okul öncesi öğretmen adaylarının öğretmenlik uygulamalarında karşılaştıkları sorunlar. 2nd International Conference on New Trends in Education and Their Implications, 27-29 April, Antalya-Turkey.
• Karasu, T. & Mutlu, Y. (2015). Öğretmenlerin perspektifinden özel eğitimde yaşanan sorunlar ve çözüm önerileri: Muş ili örneği. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(1) , 47-66.
• Miles, M. B. & Huberman, A. M. (1994). An expanded sourcebook qualitative data analysis. California: Sage.
• Özaydın, L. & Çolak, A. (2011). Okul öncesi öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimine ve “okul öncesi eğitimde kaynaştırma eğitimi hizmet içi eğitim programına ilişkin görüşleri. Kalem Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi, 1(1), 189–226.
• Patton, M. Q. (2002). Qualitative research & evaluation methods (3rd ed.). Thousand Oaks, CA: Sage.
• Seplocha, H., (2004). Family ties. partnerships for learning: conferencing with families. Young Children, 59(5), 96–98.
• Şahin, E. (2005). Okul öncesi eğitimi öğretmen adayları ve öğretmenleri için uygulama kılavuzu. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Şişman, M. (2011). Eğitimde mükemmellik arayışı etkili okullar. Ankara: PegemA.
• Varol, İ, Âlâ, S, & Eti, M. (2020). Okul öncesi eğitimde türkçe etkinliklerinde kullanılan hikâye anlatım tekniklerinin çocukların dikkat süresi üzerine etkisi. Temel Eğitim, 2(1), 26-39.
• Vuran, S. (2013). Özel eğitim. Ankara: Maya Akademi.
• Yapıcı, M., & Yapıcı, G. (2003). İlköğretim öğretmenlerinin karşılaştığı sorunlar. Üniversite ve Toplum, 3(3), 83-98.
• Zayimoğlu Öztürk, F, Kaya, N, Durmaz, E. (2016). Okul öncesi öğretmenlerinin görev sürecinde yaşadıkları eğitimsel sorunlar ve çözüm önerileri. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 7(03), 68-94.