Okul Öncesi Öğretmen Adaylarının Çevreye Yönelik Tutumlarının Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi

Yıl 2022, Sayı: 15, 6 - 22, 15.07.2022

Arefe Yurttaş Eda Erdaş Kartal Atila Çağlar

Öz

Bu araştırmada okul öncesi öğretmen adaylarının çevreye yönelik tutumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırma, tarama modelinde betimsel bir çalışma olarak gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın çalışma grubunu 2020-2021 eğitim öğretim yılında Kastamonu Üniversitesi Eğitim Fakültesi'ne kayıtlı okul öncesi öğretmen adayları oluşturmaktadır. Araştırmaya toplam 188 öğretmen adayı katılmıştır. Araştırmanın verilerini toplamak için Özata Yücel ve Özkan (2014) tarafından oluşturulan “Çevresel Tutum Ölçeği” kullanılmıştır. Veriler, T-testi ve tek yönlü varyans analizi (ANOVA) kullanılarak analiz edildi. Veri analizinde anlamlılık düzeyi p<.05 olarak kabul edilmiştir. Öğretmen adaylarının çevreye yönelik tutumlarının cinsiyetlerine, 'fen ve doğa etkinlikleri hazırlama' ve 'çevre eğitimi' derslerini alma durumlarına, sosyal medyadan çevre ile ilgili konuları takip etme durumlarına, 'Yaşam Standartlarından Ödün Vermek' ve 'Kalkınma Doğal Kaynakları Koruyarak Mümkün' fikirlerine sahip olma durumları göre ölçeğin çeşitli boyutlarında anlamlı düzeyde farklılaştığı ortaya çıkmıştır. Öğretmen adaylarının çevreye yönelik tutumlarının genel not ortalamalarına ve okul öncesi eğitim alma durumlarına göre anlamlı düzeyde farklılaşmadığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

tutumlar, çevre eğitimi, okul öncesi eğitim

Investigating The Attitudes of Preschool Teacher Candidates to The Environment in Terms of Various Variables

Öz

In this research, it was aimed to examine the attitudes of pre-school teacher candidates towards environment in terms of various variables. The research was carried out as a descriptive study in a survey model. The research's study group consists of pre-school teacher candidates enrolled in the 2020-2021 academic year at Kastamonu University's Faculty of Education. The research included a total of 188 teacher candidates. ‘The Environmental Attitude Scale’, established by Özata Yücel and Özkan (2014), was used to collect data for the study. The data was analyzed using the T-test and one-way analysis of variance (ANOVA). The level of significance in the data analysis was accepted as p<.05. It has been revealed that the attitudes of the teacher candidates towards the environment differ significantly in various dimensions of the scale according to their gender, their status of taking 'preparing science and nature activities' and 'environmental education' courses, their status of following environmental issues on social media, and their status of having idea of ‘Sacrificing Living Standards’ and ‘Development is Possible by Conserving Natural Resources’. It was determined that the attitudes of the teacher candidates towards the environment did not differ significantly according to their GPA and status of taking pre-school education.

Anahtar Kelimeler

Attitudes, environment education, preschool education

Kaynakça

• Altınöz, N. (2010). Fen bilgisi öğretmen adaylarının çevre okuryazarlık düzeyleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
• Akçay, N. O.İ, Halmatov, M., ve Ekin, S. (2017). Okul öncesi öğretmen adaylarının ağaç ve çevreye yönelik tutumlarının incelenmesi. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13, 01-18.
• Akçay, S. ve Pekel, F. O.(2017). Öğretmen adaylarının çevre bilinci ve çevresel duyarlılıklarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Elementary Education Online, 16(3), 1174-1184.
• Aksoy, B. ve Karatekin, K. (2011). Farklı programlardaki lisans öğrencilerinin çevreye yönelik duyuşsal eğilimleri. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 15(3), 23-36.
• Arık, S. Ve Yılmaz, M. (2017). Fen bilimleri öğretmen adaylarının çevre sorunlarına yönelik tutumları ve çevre kirliliğine yönelik metaforik algıları. Kastamonu Eğitim Dergisi, 25(3), 1147-1164.
• Aydın, F., ve Ünaldı, Ü. E. (2013). Coğrafya öğretmen adaylarının sürdürülebilir çevreye yönelik tutumları. Kalem Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi, 3(1), 11-42.
• Cevher Kalburan, F. N. (2014). Denizli ilinde bulunan resmi ve özel anaokulu bahçelerinin karşılaştırılmalı olarak incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18, 99-113.
• Çimen, O. (2013). Dönüşümsel öğrenme kuramına dayalı çevre eğitiminin biyoloji öğretmen adaylarının çevre sorunlarına yönelik algılarına etkisi. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(1), 339-359.
• Çimen, U., Yılmaz, M. ve Çimen, G. (2011). Biyoloji öğretmeni adaylarının çevreye duyarlı davranışlarının çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. Selçuk üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 32, 191-201.
• Diken, E. H. ve Sert Çıbık, A. (2009). İlköğretim bölümü öğretmen adaylarının çevre bilincinin cinsiyete göre değişiminin incelenmesi. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(1), 14-25.
• Dinler, H., Simsar, A. ve Doğan, Y. (2020). Okul öncesi öğretmen adaylarının geri dönüşüme yönelik düşüncelerinin incelenmesi. Çocuk ve Gelişim Dergisi, 3(5), 1-11.
• Erten, S. (2012). Türk ve Azeri öğretmen adaylarında çevre bilinci. Eğitim ve Bilim. 37 (166), 88-100.
• Fraenkel, J. R. & Wallen, N. E. (2006). How to design and evaluate research in education. (6. Ed.). New York: McGraw-Hill International Edition.
• Gülay, H. ve Öznacar, M. D. (2010). Okul öncesi dönem çocukları için çevre eğitimi etkinlikleri. (1. Baskı). Ankara:Pegem.
• Gürbüz, H. ve Çakmak, M. (2012). Biyoloji eğitimi bölümü öğrencilerinin çevreye yönelik tutumlarının incelenmesi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 19, 162-173. Gürbüz, H., Çakmak, M. ve Derman, M. (2013). Biyoloji öğretmen adaylarının sürdürülebilir çevreye yönelik tutumları. Türk Bilimsel Derlemeler Dergisi, 6(1), 144-149
• Güşta-Şahin, H. ve Doğu, S. (2018).Okul öncesi öğretmen adaylarının çevre sorunlarına ilişkin tutum ve davranışlarının incelenmesi. Elementary Education Online, 17(3), 1402-1416.
• Güzelyurt, T. ve Özkan, Ö. (2018). Okul öncesi öğretmenlerinin okul öncesi dönemde çevre eğitimine ilişkin göreşleri:durum çalışması. Turkish Studies Education Sciences, 13(11), 651-668.
• Hungerford, H. ve Peyton R. B. (1976). Teaching environmental education. Portland, ME:J. Weston Walch.
• Karademir, A.H., Uludağ, G. ve Cingi, A. (2017). Okul öncesi öğretmen adaylarının sürdürülebilir çevreye ilişkin davranış düzeylerinin incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Degisi, 1(41), 120-136.
• Karatekin, K., & Aksoy, B. (2012). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının çevre okuryazarlık düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi, Turkish Studies International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 7(1), 1423-1438.
• Kahyaoğlu, M. (2011). Öğretmen adaylarının öğrenme stilleri ile çevre eğitimi öz yeterlikleri arasındaki ilişki. Eğitim Bilimleri Araştırma Dergisi, 1(2), 67-82.
• Kahyaoğu, M., Daban, Ş. ve Yangın, S. (2008). İlköğretim öğretmen adaylarının çevreye yönelik tutumları. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 11, 42-52. Kahyaoğlu, M. ve Özgen, N. (2012). Öğretmen adaylarının çevre sorunlarına yönelik tutumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 5(2), 171-185.
• Kandır, A.; Yurt, Ö., & Kalburan, N. C. (2012). Okul öncesi öğretmenleri ile öğretmen adaylarının çevresel tutumları yönünden karşılaştırılması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12(1), 317-327.
• Karataş, A. (2013). Çevre bilincinin geliştirilmesinde çevre eğitiminin rolü ve niğde üniversitesi eğitim fakültesi örneği. Doktora tezi. Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. Keleş, Ö., Uzun, N. ve Varnacı Uzun, F. (2010). Öğretmen adaylarının çevre bilinci, çevresel tutum, düşünce ve davranışlarının doğa eğitimi projesine bağlı değişimi ve kalıcılığının değerlendirilmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 9(32), 384-401.
• Kışoğlu, M. (2009). Öğrenci merkezli öğretimin öğretmen adaylarının çevre okuryazarlığı düzeyine etkisinin araştırılması. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Biyoloji Eğitimi Anabilim Dalı, Erzurum.
• Kışoğlu, M., Yıldırım, T., Salman, M. ve Sülün, A. (2016). İlkokul ve ortaokullarda çevre eğitimi verecek olan öğretmen adaylarında çevre sorunlarına yönelik davranışların araştırılması. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(1), 299-318.
• Koçak Tümer, B. ve Temel, F.(2018). Investıgatıon the effects of environmental education program on children’ attitudes toward the environment. Middle East Journal of Education (MEJE), 4(2), 1-11.
• Moseley, C. (2000). Teaching for environmental literacy. Clearing House, 74(1), 23-25.
• Öztürk, T. ve Zayimoğlu-Öztürk, F. (2015). Öğretmen adaylarının çevre ve çevre eğitimi ile ilgili görüşleri (Ordu Üniversitesi Örneği). Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18(33), 115-132.
• Özyürek, C., Demirci, F., Güler, H., Sarıgöl, J., Tepe B. ve Çetinkaya, M. (2019). öğretmen adaylarının çevre okuryazarlık bileşenlerinin farklı değişkenlere göre incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 50, 227-253.
• Sadık, F. (2013). Öğretmen adaylarının çevresel tutum ve bilgi düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 3(4), 69-82.
• Silkü, H. A. (2011). Halkla ilişkiler öğrencilerinin çevre sorunlarına yönelik tutumları. Bildiri, 38. Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları Kongresi’nde sözlü bildiri olarak sunulmuştur, Ankara, Türkiye.
• Şimşekli, Y. (2004). Çevre bilincinin geliştirilmesine yönelik çevre eğitimi etkinliklerine ilköğretim okullarının duyarlılığı. Uludağ Üniiversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(1), 83-92.
• Tabachnick, BG. and Fidell, L.S (2013). Using Multivariate Statistics (sixth ed.)Pearson, Boston.
• Tanrıöğen, A. (2009). Bilimsel araştırma yöntemleri. Anı Yayıncılık: Ankara.
• Teksöz, G., Şahin, E., & Ertepınar, H. (2010). Çevre okuryazarlığı, öğretmen adayları ve sürdürülebilir bir gelecek. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 39, 307-320.
• Timur, S. ve Yılmaz, M. (2011). Fen bilgisi öğretmen adaylarının çevre bilgi düzeylerinin belirlenmesi ve bazı değişkenlere göre incelenmesi. Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(1), 303-320.
• Uysal, C. (2018). Sınıf öğretmeni adaylarının ekolojik vatandaşlık düzeylerinin belirlenmesi. Kastamonu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Kastamonu.
• Vaughan, C., Gack, J., Solorazano, H. ve Ray, R. (2003). The effect on environmental education on schoolchildren, their parents and community members: a study of intergenerational and intercommunity learning. The Journal of Environmental Education, 34(3), 12-21.
• Yayla-Ceylan, Ş., Ülker, P. (2014). Okul öncesi dönem çocuklarında çevre eğitimi neden önemlidir? H. Gülay Ogelman (Ed.). Çocuk ve çevre, küçük çocuklar ve çevre eğitimi el kitabı, Ankara: Eğiten Kitap.
• Yenice, N., Özden, B. ve Alpak-Tunç, G. (2016). Fen bilgisi öğretmen adaylarının çoklu zeka alanları ile çevreye yönelik tutumları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 13-3(26), 83-97.
• Yurttaş, A. (2016). Ortaokul öğrencilerinin genel çevre bilgisi düzeylerinin incelenmesi. Kastamonu Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Kastamonu
• Yurttaş, A. ve Çağlar, A. (2019). The attitudes of governmental official in terms of sustainable environment. International Electronic Journal of Environmental Educational, 9(2), 142-156.