Okul Müdürlerinin Sergilemiş Olduğu Vizyoner Liderlik Davranışları İle Öğretmenlerin Motivasyonu Arasındaki İlişki: Adıyaman Örneği

Yıl 2022, Sayı: 16, 28 - 41, 15.11.2022

Hüseyin Erarslan

Öz

Araştırmada, okul müdürlerinin vizyoner liderlik davranışlarının öğretmenlerin motivasyonu ile ilişkisini belirlemek amaçlanmıştır. Bunun yanında araştırmada öğretmenlerin okul müdürlerinin sergilemiş olduğu vizyoner liderlik davranışları ile motivasyonlarına ilişkin algı düzeylerinin cinsiyet, öğrenim durumu ve mesleki kıdem değişkenlerine göre farklılık gösterip göstermediğini belirlemekte amaçlanmıştır. Belirtilen amaçlar çerçevesinde araştırmada ilişkisel tarama modeli yöntem olarak tercih edilmiştir. Araştırmanın evrenini Adıyaman İl merkezinde yer alan ortaokullarda görev yapan öğretmenler oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemini ise Adıyaman İl merkezinde yer alan ortaokullarda görev yapan öğretmenler arasından “Basit Seçkisiz Örnekleme” yöntemi ile belirlenmiş olan 280 öğretmen oluşturmaktır. Araştırmada öğretmenlerin okul müdürlerinin sergilemiş olduğu vizyoner liderlik görüşlerini belirlemek için “Vizyoner Liderlik Ölçeği” ve öğretmenlerin motivasyonlarını saptamak için “Motivasyon Ölçeği” kullanılmıştır. Araştırma için toplanan veriler SPSS paket programı vasıtasıyla analiz edilmiştir. Araştırmada öğretmenlerin vizyoner liderlik ve motivasyon algıları arasında pozitif yönlü yüksek düzeyde bir ilişki olduğu neticesine erişilmiştir. Erişilen sonuç okul içerisinde okul yöneticilerinin sergilemiş olduğu vizyoner liderlik davranışları arttıkça öğretmenlerin de motivasyonlarının yüksek düzeyde arttığı şeklinde açıklanabilir. Benzer durum motivasyon ve vizyoner liderliğin alt boyutları temelinde de gerçekleşmiştir. Bunun yanında araştırmada öğretmenlerin cinsiyet ve öğrenim durumuna göre vizyoner liderlik ve motivasyon algılarının anlamlı bir farklılık gösterdiği neticesine erişilmiştir. Bu neticeye göre öğretmenlerin vizyoner liderliğe ve motivasyona ilişkin algıları cinsiyet ve öğrenim durumu açısından birbirine benzerlik göstermediği ifade edilebileceği gibi öğretmenlerin vizyoner liderlik ve motivasyon algıları üzerinde cinsiyetin ve öğrenim durumunun etkili olduğu da ifade edilebilir.

Anahtar Kelimeler

Okul müdürü, öğretmen, vizyoner liderlik, motivasyon

The Relationship between the Visionary Leadership Behaviors of School Principals and the Motivation of Teachers: The Example of Adıyaman

Öz

In the study, it was aimed to determine the relationship between the visionary leadership behaviors of school principals and the motivation of teachers. In addition, it was aimed to determine whether the perception levels of teachers regarding the visionary leadership behaviors and motivations of school principals differ according to the variables of gender, educational status and professional seniority. Within the framework of the stated purposes, the relational scanning model was preferred as a method in the research. The universe of the research consists of teachers working in secondary schools in Adıyaman city center. The sample of the study consists of 280 teachers who were determined by the "Simple Random Sampling" method among the teachers working in secondary schools in the city center of Adıyaman. In the research, the "Visionary Leadership Scale" was used to determine the visionary leadership views of the teachers and the "Motivation Scale" to determine the motivation of the teachers. The data collected for the research were analyzed by the SPSS package program. In the study, it was concluded that there is a high level of positive correlation between teachers' visionary leadership and motivation perceptions. The achieved result can be explained as the higher the visionary leadership behaviors exhibited by school administrators within the school, the higher the motivation of teachers. A similar situation occurred on the basis of motivation and the sub-dimensions of visionary leadership. In addition, in the study, it was concluded that the perceptions of visionary leadership and motivation of teachers differed significantly according to gender and educational status. According to this result, it can be stated that teachers' perceptions of visionary leadership and motivation are not similar to each other in terms of gender and educational status, and it can also be stated that gender and educational status are effective on teachers' visionary leadership and motivation perceptions.

Anahtar Kelimeler

School principal, teacher, visionary leadership, motivation

Kaynakça

• Acar, S. (2006). İlköğretim okul yöneticilerinin vizyoner liderlik rollerine ilişkin öğretmen görüşleri (Elazığ İli Örneği). Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi, Elazığ.
• Akbaba, S. (2006). Eğitimde motivasyon. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 13, 343-361.
• Aksel, N. (2016). Ortaokul müdürlerinin dönüşümcü liderlik davranışları ile öğretmenlerin motivasyonu arasındaki ilişki (Samsun İli Örneği). Yüksek lisans tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Samsun.
• Ayık, A., Akdemir, Ö. A. ve Seçer, İ. (2015). Öğretme motivasyonu ölçeğinin Türkçeye uyarlanması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Current Research in Education, 1(1), 33-45.
• Babil, F. (2009). İlköğretim okulu müdürlerinin vizyoner liderlik özelliklerine sahip olmaları ile öğretmenlerin örgütsel adanmaları arasındaki ilişki. Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Eskişehir.
• Başaran, M. E. (2016). Okul müdürlerinin vizyoner liderlik yeterliliklerine ilişkin müdür ve öğretmen görüşleri. Yüksek lisans tezi, İstanbul Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Bulut, Y. B. ve Uygun, S. (2010). Etkin bir yönetim için vizyoner liderliğin önemi: Hatay’daki kamu kurumları üzerinde bir uygulama. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(13), 29-47.
• Büyüköztürk, Ş., Çokluk, Ö. ve Köklü, N. (2020). Sosyal bilimler için istatistik (24.Baskı). Pegem Akademi.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö.E, Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2020). Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Çayırağası, F. ve Özpolat A (2013). Özel güvenlik sektöründe çalışanların örgütsel bağlılık, iş motivasyonu, iş performans düzeyleri ve bir uygulama. 3. Ulusal Özel Güvenlik Sempozyumu, 89-93, Gaziantep.
• Çelik, E. (2015). Öğretmenlerin motivasyonları ile yaşam kaliteleri arasındaki ilişkisi. Yüksek lisans tezi, Okan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Çelik, V. (1997). Eğitim yönetiminde vizyoner liderlik. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 12(12), 465-474.
• Çetindere, E. D. (2019). Öğretmenlerin örgütsel sessizlik algıları ile motivasyonları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yüksek lisans tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, İstanbul.
• Ceviz, H. (2018). Toplumdaki öğretmenlik mesleğine ilişkin algı ile öğretmenin mesleki motivasyonu arasındaki ilişki. Yüksek lisans tezi, Düzce Üniversitesi, Düzce.
• Çiftçi, M. (2019). Tarsus ilçesi ortaöğretim kurumları yöneticilerinin liderlik özelliklerinin öğretmen motivasyonu üzerindeki etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Toros Üniversitesi, Mersin.
• Çınar, F. ve Kaban, A. (2012). Conflict management and visionary leadership: an application in hospital organizations. 8th International Strategic Management Conference. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 58, 197-206.
• Çoban, Ö. (2019). Öğretmenlerin motivasyon düzeylerinin mesleki gelişime yönelik görüşleri bakımından değerlendirilmesi. Yüksek lisans tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi, Konya.
• Çökerdenoğlu, H. (2019). Öğretmenlerin kuşak bağlamında değişen motivasyon araçları: X ve Y kuşağı öğretmenleri aynı araçlarla mı motive olur?. Yüksek lisans tezi, Kocaeli Üniversitesi, Kocaeli.
• Demir, İ. (2019). Okul yöneticilerinin liderlik davranışlarının öğretmenlerin motivasyonu ve iş doyumu üzerine etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, İstanbul.
• Demir, M. (2015). Maarif müfettişlerinin sınıf öğretmenlerine mesleki rehberlik yapma düzeyleri ile öğretmen motivasyonu arasındaki ilişki. Yüksek Lisans Tezi, Uşak Üniversitesi, Uşak.
• Demir, S. (2018). Okul yöneticilerinin kullandıkları motivasyonel dil ile öğretmen motivasyonunun incelenmesi. Doktora tezi, Gaziantep Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Gaziantep.
• Deniz, Ü., ve Erdener, M. A. (2016). Öğretmenlerin iş motivasyonlarını etkileyen etmenler. Sosyal bilimlerde stratejik araştırmalar (ss. 29-41). Saarbrücken: Lambert Academic Publishing.
• Emirbey, A. R. (2017). Okul yöneticilerinin etik liderlik davranışları ile öğretmen motivasyonu arasındaki ilişki (Denizli ili çivril ilçe örneği). Yüksek lisans tezi, Uşak Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Uşak.
• Eranıl, A. K. (2014). Mesleki ortaöğretim kurumlarında görev yapan yöneticilerin vizyoner liderlik özellikleri ile öğretmenlerin iş doyumu düzeyleri arasındaki ilişki. Yüksek Lisans Tezi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Tokat.
• Ertan, H. (2008). Örgütsel bağlılık, iş motivasyonu ve iş performansı arasındaki ilişki: antalya’da beş yıldızlı otel işletmelerinde bir inceleme. Doktora tezi, Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyonkarahisar.
• Ertürk, R. (2014). Öğretmenlerin iş motivasyonları ile örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişki. Yüksek lisans tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bolu.
• Girgin-Çatalkaya, K. (2019). Öğretmenlerin motivasyon düzeylerinin incelenmesi: Büro yönetimi öğretmenleri üzerinde bir araştırma. Yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Göçer, V. (2020). Eğitim fakültesi öğrencilerinin eğitimde ölçme ve değerlendirme dersine yönelik tutumlarının analizi. Disiplinlerarası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 4(8), 212-228.
• Gül, R. (2019). Vizyoner liderlik davranışlarının algılanan kurum kimliği üzerine etkileri. Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya.
• İşcan, Ö. F. ve Tanrıbil, S. (2016). Vizyoner liderlik davranışlarının çalışanların örgütsel bağlılıklarına ve adalet algılarına etkisi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20(3).
• Kaçmaz, S. (2020). Okul yöneticilerinin vizyoner liderlik davranışları ile öğretmen motivasyonu arasındaki ilişki. Yüksek lisans tezi, Siirt Üniversitesi, Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Siirt.
• Kalyoncu, K. (2008). İlköğretim okul müdürlerinin vizyoner liderlik özelliklerine sahip olma yeterlilikleri (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Yeditepe Üniversitesi, İstanbul.
• Kaur, A. (2013). Maslow’s need hierarchy theory: Applications and criticisms. Global Journal of Management and Business Studies, 3(10), 1061-1064.
• Koçman, E. A. (2005). İlköğretim okulu müdürlerinin vizyoner liderlik davranışları ve okul kültürü. Doktora tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Kuyulu, İ. (2019). Spor liselerinde görev yapan yöneticilerin vizyoner liderliklerinin öğretmenlerin motivasyonuna ve örgütsel baglılık düzeylerine etkisinin incelenmesi. Doktora tezi, Erciyes Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Kayseri.
• Lee, M. T. & Raschke, R. L. (2016). Understanding employee motivation and organizational performance: Arguments for a set-theoretic approach. Journal of Innovation & Knowledge, 1(3), 162-169.
• Lunenburg, F. C. (2011). Goal-setting theory of motivation. International Journal of Management, Business, and Administration, 15(1), 1-6.
• Özdilek, K. (2019). Öğretmen algılarına göre vizyoner liderlik ile yetenek yönetimi arasındaki ilişkide pozitif psikolojik sermayenin aracılık rolü. Yüksek lisans tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Öztürk, E. (2008). İlköğretim okullarında görev yapan okul yöneticilerinin vizyoner liderlik özelliklerine sahip olmaları ve okul iklimi arasındaki ilişki (Edirne ili örneği). Yüksek Lisans Tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Çanakkale.
• Polat, S. (2010). Okul öncesi yöneticilerinin kullandıkları yönetsel güç kaynaklarına ilişkin öğretmen algıları ile öğretmen motivasyonu arasındaki ilişki. Yüksek lisans tezi, Yeditepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Şentürk, Y. (2019). Vizyoner liderlik davranışlarının çalışanların motivasyonuna etkilerine yönelik bir araştırma. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Beykent Üniversitesi, İstanbul.
• Tekin, Y. (2007). Modern bir liderlik yaklaşımı vizyoner liderlik: Antalya’da faaliyette bulunan 5 yıldızlı konaklama işletmelerinde bir araştırma. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Akdeniz Üniversitesi, Antalya.
• Tekin, Y. ve Ehtiyar, R. (2011). Başarının temel aktörleri: vizyoner liderler. Journal of Yaşar University, 24(6), 4007-4023.
• Ugar, Y. (2019). Okul müdürlerinin liderlik uygulamaları ile öğretmenlerin motivasyonu arasındaki ilişki. Yüksek lisans tezi, İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Yeyrek, M. (2018). Geleneksel yönetim ve vizyoner liderlik davranışlarının, çalışanların performansına etkilerine yönelik bir araştırma. Doktora Tezi, İstanbul Gelişim Üniversitesi, İstanbul.
• Yıldırım, H. (2019). Şanlıurfa’daki ilköğretim okullarının yöneticilerinin liderlik tipleri ile öğretmenlerin motivasyonu arasındaki ilişki. Yüksek lisans tezi, Harran Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Şanlıurfa.
• Yurdugül, H. (2005). Ölçme kuramı ve güvenirlik katsayıları, http://yunus.hacettepe.edu.tr. 11.11.2022.