SERMAYE PİYASASI KANUNU UYARINCA ÇIKARMA HAKKININ MÜLKİYET HAKKINI İHLALİ BAKIMINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2024, Cilt: 10 Sayı: 1, 25 - 42, 30.06.2024

Firdevs Arslan

https://doi.org/10.55027/tfm.1416991

Öz

Ortaklıktan çıkarma hakkının yer aldığı mevzuatların ait olduğu ülkelerin bir çoğunda, azınlık pay sahiplerinin hâkim ortak tarafından ortaklıktan çıkarılması, Anayasa ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ne aykırılık tartışmalarını beraberinde getirmiştir. Bu tartışmaların ortak noktası ise anayasal bir hak olan mülkiyet hakkıdır. Nitekim hâkim ortak tarafından şirketten çıkarılan azınlık pay sahiplerinin ortaklık payları üzerindeki mülkiyet haklarına iradeleri dışında son verilmektedir. Anayasa’nın 35. maddesi ile koruma altına alınan mülkiyet hakkının hak ihlali sayılmadan sınırlandırılabilmesi ve hakka müdahale edilebilmesi bazı sınırlamalara tabidir. Azınlık pay sahiplerinin sahip oldukları ortaklık paylarının satın alınarak ortaklıktan çıkarılmalarına olanak veren düzenlemelerin ihlal niteliğinde sayılmaması için Anayasa ve AİHS’de yer alan koşulların birlikte değerlendirilmesi gereklidir.

Anahtar Kelimeler

Sermaye Piyasası Kanunu, Çıkarma Hakkı, Mülkiyet Hakkı, Anayasa, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi

THE EVALUATİON OF THE RİGHT TO SQUEEZE-OUT ACCORDİNG TO THE CAPİTAL MARKETS LAW İN TERMS OF VİOLATİON OF RİGHT TO PROPERTY

Öz

In most of the countries where the right of squeeze-out is included in the legislation, the squeeze-out of minority shareholders by the controlling shareholder has led to debates on its incompatibility with the Constitution and the European Convention on Human Rights. The common point of these debates is the constitutional right to property. As a matter of fact, the ownership rights of minority shareholders who are squeezed out of the company by the controlling shareholder are terminated against their consent. The right to property, which is protected by Article 35 of the Constitution, can be restricted and interfered with without violating the right, subject to certain limitations. In order for the regulations that allow minority shareholders to be squeezed out of the shareholding by purchasing their shares to be considered as a violation, the conditions in the Constitution and the ECHR must be evaluated together.

Anahtar Kelimeler

Capital Markets Law, Squeeze out Right, Property Right, Constitution, European Convention on Human Rights

Kaynakça

• Aslan A, ‘Hâkim Ortağın Azınlık Paylarını Satın Alma Hakkı’ (Sermaye Piyasası Kurulu Yeterlik Etüdü 2005).
• Bartl M, ‘Czech Regulation Of Squeeze Out In Comparative Perspective’, Central Europen University <www.etd.ceu.edu> Erişim Tarihi 20 Kasım 2023.
• Çabri S, ‘Kamulaştırmasız El Atma Kavramının Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’ nun 15.12.2010 Tarihli Kararı Doğrultusunda Tanımlanması’ (2011) 15 (1-2) Erciyes Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 77-104.
• Çelik A, Anonim Şirketlerde Ortaklıktan Çıkarılma, 4. Baskı, Ankara, Seçkin Yayıncılık.
• Dinç İ, Sermaye Piyasası Hukukunda Çağrı Yoluyla Hisse Senedi Toplanması (1.Baskı, Legal Yayıncılık 2006).
• Dinç G, ‘Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Mülkiyet Hakkı’, (2004) 51, Türkiye Barolar Birliği Dergisi 133-152.
• Doğan M, Şahan G ve Atamulu İ, Borçlar Hukuku Genel Hükümler,( 2. Baskı, Seçkin Yayıncılık 2019).
• Elsland S and Weber M, ‘Squeeze-outs in Germany: Determinants of the Announcement Effects’, Department of Banking and Finance,2005 <http://www.fbv.kit.edu/symposium/10th/papers/Elsland> Erişim Tarihi 11.11.2023.
• Ertaş Ş, ‘Mülkiyet Hakkının Yeni Boyutu ve Bu Hakka Getirilen Daraltımların Anayasa ve İnsan Haklarına Uygunluğu’, Türk Medeni Kanununun Yürürlüğe Girişinin 80. Yılı Münasebetiyle Düzenlenen Sempozyum (Ankara Üniversitesi Yayınları 2006).
• Etgü, MA, Kamu Hukukunda Mülkiyet Hakkı ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin Mülkiyet Hakkına Bakışı, (1. Baskı, On İki Levha Yayıncılık 2009).
• Fendoğlu T, ‘2001 Anayasa Değişikliği Bağlamında Temel Hak ve Özgürlüklerin Sınırlandırılması (AY. M. 13)’, (2002)18 (1)Anayasa Yargısı Dergisi 111-149.
• Gemalmaz HB, ‘Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinde Mülkiyet Hakkı’ (Doktora), İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü (2008).
• Gerard H and Joseph M , ‘Rewamping the EU Corporate And Takeover Law Agenda And Making It a Model For The USA’, Preminilary Version Prepared For the Uc Berkelay Law And Economic Seminar, 2004, <https://escholarship.org/uc/item/5fq6978b> Erişim Tarihi 12 Kasım 2023.
• Grgić, A, Mataga Z, Longar M and Vilfan, A ‘Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Kapsamında Mülkiyet Hakkı- Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Ek Protokollerinin Uygulanmasına İlişkin Kılavuz Kitap’,Avrupa Konseyi İnsan Hakları El Kitapları, Numara 10, Strasburg,(2007),AnayasaMahkemesi,<https://www.anayasa.gov.tr/media/3605/aihskapsamindamulkiyethakki.pdf > Erişim Tarihi 04 Ocak 2023.
• İmregün O, Anonim Şirketlerde Pay Sahipleri Arasında Umumi Heyet Kararlarından Doğan Menfaat İhtilafları ve Bunları Telif Çareleri, (1. Baskı, İsmail Akgün Yayıncılık 1962).
• Karababa S, Anonim Ortaklıkta Satın Alma ve Çıkarma Hakları (1. Baskı, Seçkin Yayıncılık 2016). Karacan Aİ, Ortaklıktan Çıkarma-Sermaye Piyasası Hukuku Açısından Bir İnceleme ( 1. Baskı, Legal Yayıncılık 2015).
• Keskin H, Hâkim Pay Sahibinin Azınlığı Şirketten Çıkarma Hakkı (1. Baskı, On İki Levha Yayıncılık 2022). Kılıçoğlu A, Borçlar Hukuku Genel Hükümler (26. Baskı, Turhan Kitabevi 2015).
• Kriebaum U and Schreuer C,‘The Concept of Property in Human Rights Law and International Investment Law’,Research Gate 2007, https://www.researchgate.net/publication/265107584_The_Concept_of_Property_in_Human_Rights_Law_and_International_Investment_Law/ s.e.t. 20.11.2023.
• Kvintradze T, ‘Minority Shareholder Protection In Georgia and Germany’, Central European University 2009, <www.etd.ceu.hu/2009/kvintradz-tamar.pdf > Erişim Tarihi 13 Kasım 2023.
• Kubilay H, Kaydileştirilmesine Gereken Pay Senetlerini Merkezi Kayıt Kuruluşuna Teslim Etmeyen Kişilerin Hukuki Durumu’, (2013) 17 (1-2) Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 805-829.
• Manavgat Ç, ‘Halka Açık Anonim Ortaklıklarda Çıkarma ve Satma Hakkı Sermaye Piyasası Hukukunda Yeni Yaklaşımlar’ (2015) 1(2), Ticaret ve Fikri Mülkiyet Hukuku Dergisi 93-106.
• Moroğlu E, Anonim Ortaklıklarda Çoğunluk Pay Sahiplerinin Azınlık ve İmtiyazlı Pay Sahiplerine Karşı Korunması’ (1994) 16 (3) Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi,47-55.
• Örücü E, Taşınmaz Mülkiyetine Bir Kamu Hukuku Yaklaşımı, Mülkiyet Hakkının Sınırlanması (1. Baskı, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları 1976).
• Palanduz S, Halka Açık Anonim Ortaklıklarda Ortaklıktan Çıkarma Hakkı (1.Baskı, On İki Levha Yayıncılık 2019).
• Sönmez YZ, Anonim Ortaklıklarda Pay Sahibinin Ortaklıktan Ayrılma Hakkı (1.Baskı, Beta Yayınları 2009).
• Şimşek S, Mülkiyet Hakkının Kapsamı, Sınırlandırma Nedenleri ve Şartları Açısından 1983 Anayasası ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi: Karşılaştırmalı Bir Analiz-1’, (2010) 9 (9)Türkiye Barolar Birliği Dergisi 181-228.
• Tekinalp Ü, Sermaye Ortaklıklarının Yeni Hukuku (4. Baskı, Vedat Yayıncılık 2015).
• Ünal Ş, ‘Anayasa Hukuku ve Milletlerarası Sözleşmeler Açısından Temel Hak ve Özgürlüklerin Sınırlandırılması’, (1994) 11(19) Anayasa Yargısı Dergisi 39-60.
• Van Der Elst C and Van Den Steen L, ‘Balancing The Interests Of Minority And Majority Shareholders:AComparativeAnalysisOfSquezeeOutAndSellOutsRights’,EuropanCompanyAndFinancialLawRewiew,2009, <hein.journals/ecomflr6&id=415&men_tab=Srchresults> Erişim Tarihi 11 Kasım 2023.
• Ventoruzzo M, ‘Freeze Outs: Transcontinental Analysis and Reform Proposals’, Virginia Journal of International Law, 2009, <https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=1505485> Erişim Tarihi 10 Kasım 2023.