THE DIFFERENCE BETWEEN ARCHITECTURAL PROJECT AND ARCHITECTURAL WORK PROTECTION IN COPYRIGHT LAW

Yıl 2024, Cilt: 10 Sayı: 2, 317 - 326, 31.12.2024

Cahit Suluk

Öz

In the Law No. 5846 on Intellectual and Artistic Works (Turkish Copyright Code), architectural works are regulated under two separate articles: scientific works (Art. 2) and works of fine art (Art. 4). The fact that the subject matter is regulated in two separate articles and subjected to different conditions has important legal consequences. The essential difference between these two categories of works is in the object to be protected. In the first case, the work embodied in a drawing/model is protected, in the second, the work embodied in a building is protected.
With the amendment made in Article 8 of the Zoning Law No. 3194 in 2013, Architectural Aesthetics Commissions were introduced and the system of Turkish Copyright Code was intervened. The concept of “unique idea” adopted in the zoning legislation is unfamiliar to copyright law protection, and the practices of the aforementioned Commissions cause blockages in the administrations implementing zoning applications. As far as we have been able to determine, these changes in the zoning legislation have not been reflected in the case law.
In this study, the distinction between scientific work and work of art foreseen in Turkish Copyright Code for architectural works will be analysed. In addition, how the changes envisaged in the zoning legislation are reflected in practice will be emphasized.

Anahtar Kelimeler

Copyrights, Architectural Work, Difference of Protection, Balancing of Interests

TELİF HUKUKUNDA MİMARİ PROJE VE MİMARLIK ESERİNDE KORUMANIN FARKI

Öz

5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanununda (FSEK) mimari eserler; bilimsel eserler (m. 2) ve güzel sanat eserleri (m. 4) şeklinde iki ayrı maddede düzenlenmiştir. Konunun iki ayrı maddede düzenlenerek farklı şartlara tabi tutulmasının önemli hukuki sonuçları vardır. Bu iki eser kategorisindeki esaslı fark, korunacak nesnenin kendisindedir. Şöyle ki ilkinde çizimde/makette, ikincisinde cisimde somutlaşan eser korunur.

2013 yılında 3194 sayılı İmar Kanununun 8. maddesinde yapılan değişiklikle Mimari Estetik Komisyonları öngörülerek FSEK’in sistemine müdahale edilmiştir. İmar mevzuatında benimsenen “özgün fikir” kavramı telif hukukuna yabancı olduğu gibi anılan Komisyonların uygulamaları imar uygulaması yapan idareler nezdinde tıkanıklıklara yol açmaktadır. Tespit edebildiğimiz kadarıyla imar mevzuatındaki bu değişiklikler içtihat hukukuna pek yansımamıştır.

Bu çalışmada mimari eserler için FSEK’te öngörülen bilimsel eser - sanat eseri ayırımı incelenecektir. Ayrıca imar mevzuatında öngörülen değişikliklerin uygulamaya nasıl yansıdığı üzerinde durulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Telif Hakları, Mimari Eserler, Mimarlık Eserleri, Korumanın Farkı, Menfaatlerin Dengelenmesi

Kaynakça

• Arıdemir Arzu Genç, Eser Sahibinin Çoğaltma ve Yayma Hakları, İstanbul 2003.
• Arkan Sabih, “Mimari Eserlerde Malik ile Mimarın Hak ve Menfaatlerinin Dengelenmesi”, BATİDER, C. XXIV, S. 2/2007, s. 167 vd.
• Arslanlı Halil, Fikri Hukuk Dersleri, C. II: Fikir ve Sanat Eserleri, İstanbul 1954.
• Ateş Mustafa, Fikri Hukukta Eser, Turhan, Ankara 2007.
• Ateş Mustafa, Fikir ve Sanat Eserleri Üzerindeki Hakların Kapsamı ve Sınırlandırılması, Seçkin, Ankara 2003.
• Ayiter Nuşin, Hukukta Fikir ve Sanat Ürünleri, 2. Bası, İstanbul 1981.
• Bozgeyik Hayri, Mimaride Telif Hakları, 4. Baskı, Seçkin, Ankara 2023.
• Doğrul Gürhan Sefa, Mimarın Telif Hakkı, Ankara 2013.
• Erel Şafak N, Türk Fikir ve Sanat Hukuku, 3. Bası, Yetkin, Ankara 2009.
• Ertaş Şeref, Gökyayla Emre, “Mimari Projeler Üzerindeki Telif Hakkı”, Prof. Dr. Seyfullah Edis’e Armağan, DEÜY, İzmir 2000.
• Hirş Ernst, Fikri ve Sınai Haklar, İstanbul 1948.
• Hirsch Ernst E, Hukuki Bakımdan Fikri Say, C. II: Fikri Haklar, İstanbul 1943.
• Kılıçoğlu Ahmet M, “Fikri Hukuk Açısından Mimari Projeler ve Mimarlık Eserleri”, FMR, C. VII, S. 2/2007, s. 15 vd.
• Suluk Cahit, Karasu Rauf, Nal Temel, Fikri Mülkiyet Hukukunun Esasları, 8. Bası, Seçkin Ankara 2024.
• Öztan Fırat, Fikir ve Sanat Eserleri Hukuku, Turhan, Ankara 2008.
• Suluk Cahit, “Mimari Eserlerde Eser Sahibi ile Yapı Malikinin Menfaatlerinin Dengelenmesi”, FMR, C. XII, S. 1/2011, s. 45 vd.
• Suluk Cahit, Orhan Ali, Uygulamalı Fikri Mülkiyet Hukuku, C. II: Genel Esaslar, Fikir ve Sanat Eserleri, Arıkan, İstanbul 2005.
• Tekinalp Ünal, Fikri Mülkiyet Hukuku, 5. Bası, Vedat, İstanbul 2012.
• Üstün Gürsel, “Deprem Sonrası Yapı Güçlendirmeleri Açısından Mimarlık-Mühendislik Projelerinde veya (Cisimlendirilmiş) Mimari Eserlerde Eser Sahipliği ve Öneriler”, TMMOB Mimar Odaları İstanbul Büyükkent Şubesi: Deprem Bölgelerinde Yapı Üretimi Sempozyumu, 15-16 Şubat 2002, s. 251 vd.
• Yasaman Hamdi, Fikri ve Sınaî Mülkiyet Hukuku, C. II, Vedat, İstanbul 2012.