ÇEVRE KOŞULLARININ ANITSAL YAPILAR ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ

Yıl 2022, Cilt: 21 Sayı: 42, 277 - 303, 30.12.2022

Halil İbrahim Sağdıç , Leyla Suri

https://doi.org/10.55071/ticaretfbd.1150403

Öz

Anıtsal yapılar, bir kentin yerleşme kimliğinin ana öğelerinden birini oluşturmaktadır. Çeşitli türdeki anıtsal yapılar, bulunduğu bölgenin ekonomik, sosyolojik, politik vb. geçmişini gösterebilmekte, bu açıdan da korunmaları büyük önem arz etmektedir. Çevre koşullarının, özellikle bakımsız kalmış anıtsal yapılarda, yıkıcı etkileri olmaktadır. Çalışma kapsamında, çevresel koşulların anıtsal yapılara etki türleri iklimsel, fiziksel, kimyasal ve biyolojik olarak sınıflandırıldıktan sonra, araştırma kapsamında yapı malzemelerinde nasıl hasar oluşturdukları araştırılmıştır. Çalışmanın devamında bozulmaların anlatıldığı yapı malzemelerinden birer yapı örneği seçilerek bu yapılar çalışma kapsamında incelenmiştir. Son olarak da çalışmadan çıkarılan sonuç ve önerilerle çalışma tamamlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Anıtsal yapı, çevresel etkiler, fiziksel etkiler, yapıda bozulmalar

THE EFFECTS OF ENVIRONMENTAL CONDITIONS ON MONUMENTAL BUILDINGS

Öz

Monumental structures, constitute one of the main elements of the settlement identity of a city. Various monumental structures of the region, economic, sociological, political, etc. they can show their past, and in this respect it is of great importance to protect them. Environmental conditions have devastating effects especially on neglected monumental structures. Within the scope of the study, after the effects of environmental conditions on monumental structures were classified as climatic, physical, chemical and biological, it was investigated how they damaged building materials within the scope of the research. In the continuation of the study, a building sample was selected from the building materials in which the deteriorations were explained and these structures were examined within the scope of the study. Finally, the study was completed with the conclusions and recommendations drawn from the study.

Anahtar Kelimeler

Environmental effects, monumental structure, physical effects, structural deterioration

Kaynakça

• Referans1 Ahunbay, Z. (2010). Arkeolojik Alanlarda Koruma Sorunları Kuramsal ve Yasal Açılardan Değerlendirme: TÜBA-KED Türkiye Bilimler Akademisi Kültür Envanteri Dergisi, 8, 103-118.
• Referans2 Ahunbay, Z. (2017). Tarihi Çevre Koruma ve Restorasyon (9. Baskı). İstanbul: YEM Yayın.
• Referans3 Asatekin, N.G., (2004). Kültür ve Doğal Varlıklarımız Neyi, Niçin, Nasıl Korumalıyız. Ankara. Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü Yayınları.
• Referans4 Bir Dünya Mirası: Demir Kilise. (Nisan, 2018). Çelik yapılar, 58, 8-13.
• Referans5 Boyacıoğlu, D., (2010). Arap Hanı ve Yapının 18.-19. Yüzyıl İstanbul Hanları İçindeki Yeri. Uludağ Üniversitesi Mühendislik - Mimarlık Fakültesi Dergisi, 15 (2), 9-21.
• Referans6 Büyükmıhçı, G. (1999). Atmosferik Olayların Taş Malzeme Üzerindeki Etkileri, Türkiye’de Çevre Kirlenmesi Öncelikleri Sempozyumu III, Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü.
• Referans7 Ceylan, O. (1995). Büyükada Rum Yetimhanesi, Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi (Cilt 2, s. 354). İstanbul: Kültür Bakanlığı ve Tarih Vakfı Ortak Yayını.
• Referans8 Çat, Z.M, Ceylan, K. & Asil, M. (2021). Anadolu’nun hafızası antik kentler; Çatalhöyük, Hattuşa, Kültepe. Erişim tarihi 26.06.2022 https://www.aa.com.tr/tr/kultur-sanat/anadolunun-hafizasi-antik-kentler-catalhoyuk-hattusa-ve-kultepe/2213255
• Referans9 Çatal, S., (2007). Alüminyumun Yüzeyindeki Oksit Tabakasının Fosforik Asit (H₃PO₄) Anodizing Yöntemi İle Geliştirilmesi, Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 164, Adana.
• Referans10 Çiçekliyurt, G., (2020). İstanbul’da Bağımsız Bir Bulgar Kilisesinin Kurulma Aşaması Ve Sveti Stefan Kilisesi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 124, Ankara.
• Referans11 Doğan, G., (2006). Atmosferik Korozyonun Metal Yapı Malzemelerine Etkisi Üzerine Deneysel Bir Çalışma Ve Yapay Sinir Ağı İle Korozyon Hızı Tahmini, Anadolu Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 105, Eskişehir.
• Referans12 Duru, R. (1994). Kuruçay Höyük I. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Referans13 Eldem, S. H. (1993). Boğaziçi Yalıları Rumeli Yakası. C.1, İstanbul: Vehbi Koç Vakfı.
• Referans14 Eriç, M. (2010). Yapı Fiziği ve Malzemesi (3. Baskı). İstanbul: Literatür Yayıncılık.
• Referans15 Europa Nostra. (2019). Basın Duyurusu. Büyükada Rum Yetimhanesi Rehabilitasyonu İçin Europa Nostra ve Avrupa Yatırım Bankası Enstitüsü uzmanlarının hazırladığı rapor yayınlandı. Erişim Tarihi: 26.05.2022. http://www.europanostra.org.tr/buyukada-rum-yetimhanesi-avrupanin-tehlike-altindaki-7-kulturel-miras-programi-raporu-yayinlandi/
• Referans16 Gezer, H., (2013). Geleneksel Safranbolu Evlerinin Sürdürebilirlik Açısından Değerlendirilmesi. İstanbul Ticaret Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 12(23), 13-31.
• Referans17 Google Maps. (2022a). Erişim Tarihi: 22.06.2022. https://www.google.com.tr/maps/@40.8663655,29.0587004,12z
• Referans18 Google Maps. (2022b). Erişim Tarihi: 22.06.2022. https://www.google.com.tr/maps/@41.0317624,28.9496539,15z
• Referans19 Hattap, S.E. (2002). “Doğal Taş Malzeme Koruyucuların Performans Ölçümünde Deneysel Metot Araştırması” MSGSU, Yapı Fiziği ve Malzeme Bilim Dalı, Doktora Tezi, İstanbul.
• Referans20 İtez, Ö. (2017). Karatepe Aslantaş Açık Hava Müzesi. Erişim tarihi 28.06.2022 https://www.arkitera.com/proje/karatepe-aslantas-acik-hava-muzesi/
• Referans21 Kara, M. ( 2021, 28 Ağustos). Büyükada Rum Yetimhanesinin rastorasyon sürecinde ortak hareket çağrısı. Erişim tarihi 26.05.2022. https://www.aa.com.tr/tr/kultur-sanat/buyukada-rum-yetimhanesinin-restorasyon-surecinde-ortak-hareket-cagrisi/2348712 Referans22 Kazma, A., Winchester, D., Germen, M., Büyüktaşçıyan, H. (2018). 206 Odalı Sessizlik: Büyükada Rum Yetimhanesi Üzerine Etüdler. https://hakikatadalethafiza.org/wp-content/uploads/Hafiza-Sanat/KAYNAKLAR/206OdaliSessizlik_GalataRumOkulu_2018.pdf
• Referans23 Kuban, D. (2017). İstanbul Bir Kent Tarihi (3. Baskı). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Referans24 Odabaşı, Y. (2000). Ahşap ve Çelik Yapı Elemanları (3. Baskı). İstanbul: Beta Basım.
• Referans25 Oğurlu, İ., (2014). Çevre – Kent İmajı – Kent Kimliği – Kent Kültürü Etkileşimlerine Bir Bakış. İstanbul Ticaret Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 13(26), 275-293.
• Referans26 Özgünler, S. A., (2007). Tarihi yapılarda Kullanılan Volkanik Tüflerin Konservasyonu Üzerine Bir Araştırma: Od Taşı Örneği, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, 179, İstanbul.
• Referans27 R.R.R. Smith. (2018). Aphrodisias 2018 Sonuç Raporu. http://aphrodisias.classics.ox.ac.uk/tr/Aphrodisias-2018-RAPORU.pdf den alınmıştır.
• Referans28 Sağdıç, H.İ. (2020). Arap Han Fotoğrafları. İstanbul.
• Referans29 Sağdıç, H.İ. (2019). Üsküdar’da Ahşap Ev Fotoğrafları. İstanbul.
• Referans30 Sarıçamlık, K., (2021). Doğal Taş Koruma Uygulamalarında Su İticilerin Etkileri: Organik Kireçtaşı (Küfeki) Örneği, Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 112, İstanbul.
• Referans31 Seyfeli, C., (2011). Osmanlı Devleti Salnamelerinde Bulgar Eksarhlığı ve Bulgar Katolikler. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 52(2), 157-190
• Referans32 Şener, A.B., (2021). Kars İli, Elbeyli İlçesi, Çıldıroba Köyündeki Geleneksel Kerpiç Yapıların Mimari Özellikleri Ve Koruma Sorunları Üzerine Bir Araştırma, Yıldız Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 241, İstanbul.
• Referans33 Tekel, H. (2017). Yapılarda Hasar Tespiti Yöntemler ve Uygulamaları. Ankara: Bizim Büro Matbaa.
• Referans34 Tekin, Ç., Diri, A. C. , Bonfil, J. (2016). Mimari Yapılarda Su Yalıtımı (2. Baskı). İstanbul: YEM yayın.
• Referans35 Türkçü, H. Ç. (2017). Yapım İlkeler Malzemeler Yöntemler (6. Baskı). İstanbul: Birsen Yayınevi.
• Referans36 Türkiye Tarihi Evleri Koruma Derneği TÜRKEV (Yapımcı), (2020, 8 Haziran). Bulgar Kilisesinin Restorasyonu, Fikriye Bulunmaz, Mimar / Restoratör [Video Dosyası]. Youtube’dan alınmıştır. https://www.youtube.com/watch?v=e8QC_bU8nnQ
• Referans37 Ünsal, N.(2019). İnşaat Mühendisleri İçin Jeoloji (4. Baskı). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Referans38 Yalçın, H., Koç, T. (1997). Mühendisler İçin Korozyon. Ankara: TMMOB Kimya Mühendisleri Odası.
• Referans39 Yesügey, S.C., Karaman, Ö. Y., Güzel, N. (2014). Ahşap Malzemeli Konut Teknolojisi. İstanbul: Yalın Yayıncılık.
• Referans40 Yılmaz, H. (2020). Tarihe Asırlık Tanık: Büyükada Rum Yetimhanesi. Tunçsiper, B., İnan, D. (Ed.), Beşeri Bilimler Ekseninde Güncel Araştırmalar: Kuramlar, Kavramlar, Uygulamalar, (105-118), Kriter, İstanbul.
• Referans41 Zakar, L. (2013). Restorasyon Uygulamalarında Kullanılan Çağdaş Teknikler, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 208, İstanbul.