Alanyazından Örneklerle Medya-Şiddet İlişkisine Dair Düşünceler

Yıl 2020, Sayı: 4-5, 343 - 356, 15.06.2020

Yavuz Bayram

Öz

Yirminci yüzyıl başlarında kitleselleşen yazılı basının tiraj uğruna daha çok şiddet içen haberlere yer vermesi ve 1940’larda Batıda yaygınlaşmaya başlayan televizyonun sıradan insanın gündelik yaşamında çok da deneyimleyemediği şiddet içeren sahneleri insanların salonlarına taşıması, şiddeti birey için George Gerbner’in deyimiyle vekaletsel deney kaynakları olan medya ile tecrübe ettiği bir kavram haline getirmiştir. Kapitalist üretim ilişkilerinde makinenin çarkları pozisyonuna indirgenip değersizleştirilen birey yaşamında şiddetin değişik türlerinin sebeplerini araştırmak bilim insanlarına düşmüştür. Özelikle Chicago sosyologları ve psikolojiden hukuka kadar değişik bilim dallarındaki araştırmacılar sıradan insanın görünürde müreffeh olan Batılı şehirlerde şiddete niye yöneldiklerinin cevabını bulmaya çalışmışlardır. Bu bilim insanlarından bir kısmı da medyanın şiddeti nasıl beslediğini ve yaydığını ortaya çıkarmanın uğraşı içine girdiler. Söz konusu bilimsel çabalar Batıda yirminci yüzyılın başlarından itibaren başlarken, günümüzde de önemli bir araştırma alanı olarak varlığını korumaktadır. Medyanın şiddeti ne ölçüde beslediği, şiddetin medya içeriğine hangi şekillerde ve nasıl yansıdığı, şiddetin medya araçlarınca nasıl olağanlaştırıldığı ve çerçevelendiği medya-şiddet ilişkisinde üzerinde durulması gereken başlıkların sadece birkaçını oluşturmaktadır. Medya zaman zaman şiddetin üreticisi ve taşıyıcısı olduğu halde kendisi de üretilen şiddetin hedefi haline gelebilmektedir. Başta haberciler olmak üzere çeşitli medya mensupları şiddete uğramakta, böylece medya mensupları şiddetin hem öznesi hem de nesnesi haline gelebilmektedir. Şiddet çağımızın önemli bir toplumsal sorunu olarak aile içinden başlayarak tüm topluma yayılmakta, problemli bir şekilde gündelik ilişkilerin sorun çözme biçimiymiş gibi algılanabilmektedir. İşte bu noktada medya kapitalist üretim ilişkileri içerisinde şekillenen birey yaşamının düşünce kalıplarının içerisinde, şiddeti çoğu zaman üretmekte ve yaymaktadır. Yapılan bu çalışma da medyanın şiddeti nasıl ürettiğini örnek araştırmalardan yola çıkarak açıklama hedefindedir. Bu amaçla çalışmada medya şiddet ilişkisinin boyutları alan yazındaki ilgili çalışmalardan yola çıkılarak irdelenecek ve çözüm önerileri ortaya konulmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Medya, Şiddet, Medya İçeriği, İnsan Hakları

Kaynakça

• Akçay, Duygu ve Akçay, Bülent Devrim. ‘Effect of Media Content and Media Use Habits on Aggressive Behaviors in The Adolescents’, The European Research Journal; 5(3):433-439, 2019.
• Anderson, C. A., Bushman, B. J., Donnerstein, E., Hummer, T. A., & Warburton, W. (2015). SPSSI Research Summary on Media Violence. Analyses of Social Issues and Public Policy, 15, 4–19.
• Bektaş, Arsev (2018), Kamuoyu, İletişim ve Demokrasi, Bağlam Yayınları, 5. Basım, İstanbul.
• Bilgin, Nuri. Sosyal Psikoloji Sözlüğü, Bağlam Yayınları, İstanbul, 2003.
• David-Ferdon C., Hertz MF, (2009). Electronic Media and Youth Violence: A CDC Issue Brief for Researchers. Atlanta (GA): Centers for Disease Control
• Erol, Devrim Deniz. ‘Toplumsal Cinsiyet Bağlamında Türkiye Yazılı Basınında Şiddet Haberleri ve Haber Fotoğrafları’, Selçuk İletişim, 8, 1, 192-211, 2013.
• Ferguson, Christopher J.(2015). Does Media Violence Predict Societal Violence? It Depends on What You Look at and When, Journal of Communication ISSN 0021-9916, E 1-E22.
• Himmelweit, Hilde T. , Oppenheim, A. N., Vince, Pamela. Television and the Child: An Empirical Study of the Effect of Television on the Young, 1970. er.adr.: https://eric.ed.gov/?id=ED062754. er.tar.: 10.11.2019.
• Josephson, W. L. (1987). Television violence and children's aggression: Testing the priming, social script, and disinhibition predictions. Journal of Personality and Social Psychology, 53(5), 882–890. https://doi.org/10.1037/0022-3514.53.5.882
• Kahya, Yalçın. Medyanın Gençler Üzerinde Sosyal Sapma ve Şiddet Bağlamında Etkileri, SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi, Sosyal Bilimler Dergisi, , Sayı 45, ss. 43-87, Aralık 2018.
• Kasap, F., Mırçık, A., ve Dolunay, A.‘Medyada Şiddetin Yeniden Üretimi: Türkiye Ana Haber Bültenleri Üzerine Bir İnceleme’, Journal of History Culture and Art Research, 7 (1), 684-699, 2018.
• Murray, John P. Media Violence The Effects Are Both Real and Strong, American Behavioral Scientist Volume 51 Number 8, pp. 1212-1230, 2008.
• Özer, Ömer. Medyada Şiddet Kullanımı: Şiddet Ekonomisi, Medyanın İdeolojik Şiddeti ve Yetiştirme Kuramı Açısından Bir Değerlendirme, Marmara İletişim Dergisi / Marmara Journal of Communication • Yıl / Year: 2017 • Sayı / Issue: 27
• Özkök, Ertuğrul. İletişim Kuramları Açısından Kitlelerin Çözülüşü, Tan Kitap Yayın, 1. Baskı, Ankara, 1985.
• Polat, Oğuz, Şiddet, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi, Hukuk Araştırmaları Dergisi, C.22, S.1, 2016.
• Severin, Werner ve Tankard, James. İletişim Kuramları: Kökenleri, Yöntemleri ve Kitle İletişim Araçlarında Kullanımları, (Çev: Ali Atıf Bir, Serdar Sever), Anadolu Üniversitesi Yayınları, 1. Baskı, 1994.
• Türk Dil Kurumu. Türkçe Sözlük, 9. Baskı, Ankara, 1998.
• http://www.who.int/violence_injury_prevention/violence/world_report/en/summary_en.pdf (12.04.2018).
• https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000371343 (10.11.2019).
• https://www.hurriyet.com.tr/gundem/mavi-balina-150-cocugun-olum-nedeni-olabilir-41275964 (12.02.2020).