COVID-19 SALGININDA YAŞLILARA YÖNELİK AYRIMCILIĞIN YAŞLI HAKLARI ÜZERİNE ETKİSİ

Yıl 2021, Cilt: 4 Sayı: 7, 273 - 301, 05.07.2021

Hülya Uzun

Öz

Günümüzde Covid-19 salgını tüm dünyayı etkisi altına almıştır. Bu salgından en çok etkilenenlerin yaşlılar olduğu bildirilmiştir. Yaşlıların karşı karşıya ayrımcı tutum ve davranışlar da salgın sırasında daha da arttığını ifade etmek mümkündür. Bu çalışmanın amacı, yaşlılara yönelik ayrımcı tutum ve davranışların Covid-19 salgın sürecinde, yaşlıların en çok etkilendiği düşünülen hakların üzerindeki etkisini ortaya koymaktır. Çalışmada incelenen yaşlı hakları, kişi özgürlüğü ve güvenliği hakkı, her türlü istismar ve kötü muameleye karşı korunma ve itibar görme hakkı, eğitim hakkı, çalışma hakkı, politik, sosyal ve kültürel yaşama katılma hakkı, sağlık hizmetlerinden yararlanma hakkıdır. Bu haklar, Covid-19 salgın sürecinden en çok etkilenen haklar olarak düşünülmektedir.
Çalışmada, ilk olarak Covid-19 salgın süreci ile insan hakları ve yaşlı haklarını içeren literatür taraması yapılmıştır. Daha sonra Covid-19 salgın sürecinden en çok etkilendiği düşünülen haklar üzerine, yaşlılara yönelik ayrımcı tutum ve davranışların etkisi değerlendirilmiştir. Bu değerlendirmenin sonucunda, Covid-19 salgın sürecinde yaşlıların Covid-19 salgın sürecini daha olumlu şartlarda geçirmesini ve haklarının ihlal edilmemesini sağlamak üzere önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Covid-19 ve Yaşlı Hakları, Yaşlı Hakları,, Yaşlılara Yönelik Ayrımcılık,, Kişi Özgürlüğü ve Güvenliği Hakkı

The Effect of Discrimination Towards the Elderly on the Rights of the Elderly during the Covid-19 Epidemic

Öz

Today, the Covid 19 pandemic has taken over the entire world. It has been reported that the elderly are the most affected by this epidemic. In addition, it is possible to state that the discriminatory attitudes and behaviors faced by the elderly increased even more during the epidemic. The aim of this study is to reveal the effect of discriminatory attitudes and behaviors towards the elderly on the rights that are considered to that the older people are most affected during the Covid-19 epidemic. The rights of the elderly examined in the study are the right to freedom and security of the person, the right to be protected and respected against all kinds of abuse and maltreatment, the right to education, the right to work, the right to participate in political, social and cultural life, and the right to benefit from health services. These rights are considered to be the most affected by the Covid-19 epidemic.
In the study, firstly, a literature review including the Covid-19 epidemic and human rights, the Covid-19 epidemic and rights of the elderly was conducted. Then, the effect of discriminatory attitudes and behaviors towards the elderly on the rights that are thought to be most affected by the Covid-19 epidemic were evaluated. As a result of this evaluation, suggestions were made to ensure that the elderly experience the Covid-19 epidemic in more favorable conditions and that their rights are not violated during the Covid-19 epidemic.

Anahtar Kelimeler

Covid-19 and Rights of the Elderly,, Rights of the Elderly,, Discrimination Towards the Elderly,, the Right to Freedom and Security of the Person

Kaynakça

• Previtali, F., Allen, L.D., Varlamova, M. (2020). “Not Only Virus Spread: The Diffusion of Ageism during the Outbreak of COVİD-19, Journal of Aging & Social Policy, 32(4-5), 506–514.
• Mingazov, L.H. Sinyavskiy, A.A. (2020). The Restrictions of Human Rights During COVID-19 Pandemic, Utopía y Praxis Latinoamericana, 25(12), 150-156.
• Lebret, A. (2020). Covid-19 Pandemic and Derogation to Human Rights, Journal of Law and the Biosciences, 1-15.
• Kartal, C.B. (2013). Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Kapsamında Kişi Özgürlüğü ve Güvenliği Hakkı, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 21(2), 63-87.
• Aşkın, R., Bozkurt, Y., Zeybek, Z. (2020). Covid-19 Pandemisi: Psikolojik Etkileri ve Terapötik Müdahaleler, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi Covid-19 Sosyal Bilimler Özel Sayısı, 37, 304-318.
• Ergönen, A.T., Biçen, E., Ersoy, G. (2020). Covid-19 salgınında Ev İçi Şiddet, Adli Tıp Bülteni, 25, 48-57.
• Kunig, P. (2017). “Özgürlük ve Güvenlik” (Çev.Çiğdem Vardar). Anayasa Yargısı Dergisi, 34, 17-23.
• Şahbaz, İ. (2004). Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinde Kişi Özgürlük ve Güvenliği, TBB Dergisi, 55, 201-225.
• Yıldırım, S. (2020). Salgınların sosyal-Psikolojik Görünümü: Covid-19 (Koronavirüs) Pandemi Örneği, Turkish Studies, 15(4), 1331-1351.
• Burnes, D., Sheppard, C., henderson, C.R., Wassel, M., Cope, R., Barber, C., Pillemer, K. (2019). Interventions to reduce Ageism Against Older Adults: A Systematic Review and meta-Analysis, Am J Public Health, 2019, 109(8), e1-e9.
• Ekici, E. (2020). Covid 19 Pandemisi Sürecinde Yaşlı Bireylerin Bakım Yönetimi, Haliç Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 3(3), 145-152.
• Deniz, O., Kızılarslanoğlu, M.C. (2020). Yaşlı Covid-19 Hastalarında Palyatif Bakım, M.Yürüyen içinde, Geriatri ve Covid-19, 54-58, 1. Baskı, Ankara:Türkiye Klinikleri.
• Dağlı, Y. (2018). Yaşlılık Dönemindeki Bireylerin Yaşlılığa İlişkin Algılarının ve Yaşam Boyu Öğrenme İhtiyaçlarının Değerlendirilmesi, Turkish Studies, 13(27), 499-530.
• Ek, S., İlhanlı, H., Kahraman, S.Ö. (2020). Covid-19’un zayıf Halkası: Yaşlı Nüfus, Türk Coğrafya Dergisi, 76, 33-44.
• Fraser, S., Lagagé, M., Bongué, B., Ndeye, N., Guyot, J., Bechard, L., …Tougas, F. (2020). Ageism and Covid-19: What Does Our Society’s Response Say About Us?, Age and Ageing, 49, 692-695.
• Karaca, N.G. (2019). Uluslararası İlke ve Standartlar Bağlamında Yaşlı Hakları ve Sosyal Hizmet Uygulamaları, Sosyal Güvenlik Dergisi,9(2), 255-274.
• Officer, A., Schneiders, M.L., Wu, D., Nash, P., Thiyagarajan J.A., Beard J.R. (2016). Valuing Older People: Time For a Global Campaign to Combat Ageism, Bulletin of the World Health Organization¸94, 710-710A.
• Olsson, İ.A. (2019). Uluslararası İnsan Hakları Hukukunda Yaşlı Hakları, Yaşlılık Çalışmaları Dergisi, 3, 39-47.
• Kutsal, Y.G. (2020). Covid-19 Pandemi Sürecine Yaşlılık Perspektifinden Bakış, Y.G.Kutsal ve D.Aslan içinde, Covid-19 Pandemi Sürecinde İleri Yaş Grubuna Yaklaşım, Türk Geriatri Derneği, 1-11. Ankara.
• Karan, U. (2013). Eşitlik İlkesi ve Ayrımcılık Yasağı, S.İnceoğlu içinde, İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi ve Anayasa, 1. Baskı, Ankara:Avrupa Konseyi.
• Demir, S.A. (2020). Salgın Sürecinde Yaşlı Nüfus, Sosyal Dışlanma ve Yaş Ayrımcılığı, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(38), 186-201.
• Taşdelen, B. (2020). Covid-19 Salgın Sürecinde Yaşlılığa Bakış: 280 Karakter Yaşlılar Hakkında Ne Söylüyor?, Turkish Studies, 15(6), 877-891.
• Altın, Z. (2020). Covid-19 Pandemisinde Yaşlılar, Tepecik Eğitim ve Araştırma Hastanesi Dergisi, 30 (Ek Sayı), 49-57.
• Tufan, İ., Koç, O., Dere, B., Gürdal, F.Y., Ayan, F.S., Özgür, Ö., … Başıbüyük, H.H. (2020). Yaşlıların “Sokağa Çıkma Yasağı” Üzerine Görüşleri: Telefon Anketi, Geriatrik Bilimler Dergisi, 3(2), 51-59.
• Varışlı, B., Gültekin, T. (2020). Yaşlı Ayrımcılığının Pandemi Hali: Covid-19 Sürecinde Kuşaklararası Etkileşimin Dönüşümü, Turkish Studies, 15(4), 1227-1237.
• Yamin, A.E., Habibi, R. (2020). Human Rights and Coronavirüs: What’s at Stake for Truth, Trust, and Democracy? 2 Mart 2021 tarihinde https://www.hhrjournal.org/2020/03/human-rights-and-coronavirus-whats-at-stake-for-truth-trust-and-democracy/ adresinden alındı.
• IACHR Inter-American Commission on Human Rights, Pandemic and Human Rights in the Americas, Resolution No.1/2020 (Adopted by the IACHR on April 10, 2020), 02 Mart 2021 tarihinde https://www.oas.org/en/iachr/decisions/pdf/Resolution-1-20-en.pdf adresinden alındı.
• Kaya, P.A., Yılmazer, E. (2017). Uluslararası İnsan Hakları Hukukunda Çalışma Hakkı, Sosyal siyaset Konferansları Dergisi, 70(2016/1), 55-80.
• Türkiye Psikiyatri Derneği. (2019). Karantinanın Ruhsal Etkileri ve Koruyucu Önlemler, 29.03.2021 tarihinde https://psikiyatri.org.tr/TPDData/Uploads/files/KarantinaCOVID.pdf adresinden alındı.
• Age Platform Europe. (2020). 30 Mart 20221 tarihinde https://www.age-platform.eu/age-news/covid-19-good-practices-and-initiatives adresinden alındı.
• Demir, A. (2020). Covid-19 Pandemi Sürecinde Sosyoloji Öğrencilerinin Yaşçılığa Karşı Tutumları, Kuram ve Uygulamalarda Sosyal Bilimler Dergisi, 4(2), 12-25.
• Güleç, İ., Çelik, S., Demirhan, B. (2012). Yaşam Boyu Öğrenme Nedir? Kavram ve Kapsamı Üzerine Bir Değerlendirme, Sakarya University Journal of Education, 2(3), 34-48.
• Şirin, T. (2018). Özgürlük ve Güvenlik Hakkı, Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru El Kitapları Serisi-1, Ankara: Avrupa Konseyi Ankara Program Ofisi.
• Turan, S. (2005). Öğrenen Toplumlara Doğru Avrupa Birliği Eğitim Politikalarında Yaşam Boyu Öğrenme, Ankara Avrupa Çalışmaları Dergisi, 5(1), 87-98.
• Çağlar, T. (2015). Refah Devleti Bağlamında Almanya’da Yaşlılara İlişkin Temel Haklar, CÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 39(2), 225-243.
• Doğru, O., Nalbant, A. (2013). İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi Açıklama ve Önemli Kararlar, 2. Cilt, 1. Baskı, Ankara: Yargıtay Başkanlığı.
• Doğru, O., Nalbant, A. (2012). İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi Açıklama ve Önemli Kararlar, 1. Cilt, 1. Baskı, Ankara: Yargıtay Başkanlığı.
• Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi, 29 Mart 2021 tarihinde TBMM: https://www.tbmm.gov.tr/komisyon/insanhaklari/pdf01/203-208.pdf adresinden alındı.
• Avrupa Konseyi İnsan Haklarını ve Temel Özgürlüklerini Koruma Sözleşmesi, 29 Mart 2021 tarihinde Adalet Bakanlığı: https://inhak.adalet.gov.tr/Resimler/Dokuman/2712020094937009_tur.pdf adresinden alındı.
• Avrupa Konseyi İnsan Haklarını ve Temel Özgürlüklerini Koruma Sözleşmesi, 4. Nolu Protokol, 11 Nisan 2021 tarihinde https://www.echr.coe.int/documents/convention_tur.pdf adresinden alındı.
• Birleşmiş Milletler Medeni ve Siyasi Haklar Sözleşmesi, 29 Mart 2021 tarihinde TBMM: https://www.tbmm.gov.tr/tutanaklar/TUTANAK/TBMM/d22/c016/tbmm22016089ss0150.pdf adresinden alındı.
• Birleşmiş Milletler Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar Sözleşmesi, 29 Mart 2021 tarihinde TBMM: https://www.tbmm.gov.tr/tutanaklar/TUTANAK/TBMM/d22/c016/tbmm22016089ss0148.pdf adresinden alındı. Türkiye Cumhuriyeti Anayasası, 29 Mart 2021 tarihinde TBMM: https://www.tbmm.gov.tr/anayasa/anayasa_2018.pdf adresinden alındı.
• WHO (2020). Ageing and life course, 22 Mart 2021 tarihinde WHO: https://www.who.int/ageing/ageism/en/ adresinden alındı.
• İçişleri Bakanlığı. (2020). 65 Yaş ve Üstü ile Kronik Rahatsızlığı Olanlara Sokağa Çıkma Yasağı Genelgesi (21.03.2020), 19.03.2021 tarihinde İçişleri Bakanlığı: https://www.icisleri.gov.tr/65-yas-ve-ustu-ile-kronik-rahatsizligi-olanlara-sokaga-cikma-yasagi-genelgesi adresinden alındı.
• Milli Eğitim Bakanlığı Temel Kanunu, 12 Şubat 2021 tarihinde T.C. Cumhurbaşkanlığı: https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.1739.pdf adresinden alındı.