Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Teknostres Kavramı Hakkındaki Görüşleri

Yıl 2023, Cilt: 5 Sayı: 1, 36 - 56, 31.12.2023

Birol Bulut İsmet Özdemir

Öz

Hızla gelişen ve değişen günümüz dünyasında teknoloji konusunda önemli gelişmeler yaşanmaktadır. Bu gelişim ve değişimlerin ana sebebi ve itici gücü pek çok kez teknoloji olmaktadır. Teknolojinin hızla değişimiyle birlikte eğitimde kullanılan teknolojik araçlar da çeşitlilik göstermiştir. Eğitim-öğretim faaliyetlerinde teknoloji kullanımının artması öğretmenleri teknoloji kullanımına mecbur bırakmıştır. Tüm bu değişim ve gelişmelere ayak uydurmak için çaba sarf eden öğretmenler de bir takım stres ve kaygı durumlarıyla karşı karşıya kalmışlardır. Teknolojik gelişim ve değişimlere ayak uydurma sürecinde yaşanan kaygı ve endişe durumunu ifade eden teknostres kavramı bu noktada tartışılan bir kavram haline gelmiştir. Birden fazla sebepten kaynaklanan teknostres durumunu diğer tüm öğretmenler gibi sosyal bilgiler öğretmenleri de pek çok kez yaşamaktadır. Bu bağlamda bu çalışmanın amacı sosyal bilgiler öğretmenlerinin teknostres kavramı hakkındaki görüşlerini belirlemektir. Araştırmada nitel yöntem kapsamında durum çalışması deseni kullanılmıştır. Çalışma grubunu 2022-2023 eğitim-öğretim yılında farklı okullarda görev yapan 15 sosyal bilgiler öğretmeni oluşturmaktadır. Çalışma grubu seçilirken araştırmaya hız kazandırmak için amaçlı örneklem türlerinden biri olan kolay ulaşılabilir durum örneklemesi kullanılmıştır. Verilerin toplaması aşamasında araştırmacılar tarafından hazırlanan yarı-yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Veriler onlıne ve yüz-yüze olmak üzere iki şekilde toplanmıştır. Toplanan veriler içerik analizi kullanılarak analiz edilmiştir. Araştırma sonuçlarına göre; sosyal bilgiler öğretmenlerinin eğitim-öğretim sürecinde teknolojik araç gereçleri genel olarak kullanmaya çalıştıkları ve en fazla kullanılan teknolojik aletin akıllı tahta olduğu, öğretmenlerin çoğunluğunun daha önce aldığı öğretim teknoloji eğitimlerinin yetersiz olduğu, teknostresin birden fazla sebebinin olduğu ve bu sebeplerden bazılarının teknolojiye karşı isteksizlik, teknoloji ile ilgili eğitim alıp almama durumu, öğretmenin tecrübesizliği ve teknolojiye kapalı olma durumuyla ilgili olduğu gibi bulgular elde edilmiştir

Anahtar Kelimeler

Teknostres, teknoloji, sosyal bilgiler, öğretmen görüşleri

Kaynakça

• Akgün, F. (2019). Öğretim elemanlarının bilgi ve iletişim teknolojilerine yönelik kabulleri ve teknostres algıları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi – Journal of Educational Sciences Research, 9(2), 40-66. https://dergipark.org.tr/ebader
• Akman, E. ve Durgun, B. (2022). Öğretmenlerin meslekî motivasyon ve teknostres düzeylerinin incelenmesi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 32(2), 487-500. https://doi.org/10.18069/firatsbed.1025152
• Aksoğan, M., & Bulut Özek, M. (2020). Öğretmen adaylarının teknoloji yeterlilikleri ile teknolojiye bakış açısı arasındaki ilişki. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(2), 301-311. https://doi.org/10.36362/gumus.661961
• Ayyagari, R (2007). What and why of technostress: Technology antecedents and ımplications. (Unpublished doctoral dissertation). Clemson University, ABD.
• Brod, C. (1984). Technostress: The human cost of the computer revolution. Reading, Mass:Addison Weslety.
• Can Yalçın, R., & Begenirbaş, M. (2021). Covid-19 pandemi sürecinde teknostres ve iş-aile çatışması. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11(2), 701-730. https://doi.org/10.18074/ckuiibfd.869266
• Ceylan Çapar, M. ve Ceylan, M. (2022). Durum çalışması ve olgubilim desenlerinin karşılaştırılması. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(Özel Sayı 2), 295-312. https://doi.org/10.18037/ausbd.1227359
• Chiappetta, M. (2017). The Technostress: Definition, Symptoms and Risk Prevention. Senses and Sciences, 4(1), 358-361. 10.14616/sands-2017-1-358361
• Çalışkan, M. & Çoklar, A. N. (2022). Öğretmen adaylarının teknostres düzeylerinin belirlenmesi. Anadolu University Journal of Education Faculty, 6(3), 341-354. https://doi.org/10.34056/aujef.1106453
• Çiçek, B., ve Kılınç, E. (2020). Teknostresin presenteizm ve işten ayrılma niyetine etkisinde dönüşümcü liderliğin aracı rolü. Business And Economics Research Journal, 11(2), 555-570. 10.20409/berj.2020.267
• Demirezen, S. & Keleş, H. (2020). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin teknopedagojik alan bilgisi yeterliliklerinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. Uluslararası Sosyal Bilgilerde Yeni Yaklaşımlar Dergisi, 4(1), 131-150. https://doi.org/10.38015/sbyy.750007
• Erdoğan, E. ve Şerefli, B., (2021). Sosyal bilgiler öğretiminde teknoloji kullanımı: Beş öğretmenin yolculuğu. Journal of Qualitative Research in Education, 27, 232-256. https://doi:10.14689/enad.27.11
• Gökbulut, B. (2021). Öğretmenlerin teknostres ve teknopedagojik yeterlikleri arasındaki ilişki. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(1), 472-496. https://doi.org/10.29299/kefad.929603
• Kaymaz, O. (2019). Teknostres ve iş güvencesizliği ilişkisine yönelik bir uygulama. (Yüksek Lisans Tezi). Trakya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Edirne.
• Kıncı, C. & Özgür, H. (2022). Öğretmenlerin teknostres düzeylerinin çeşitli değişkenlere göre değerlendirilmesi: Edirne ili örneği. Trakya Eğitim Dergisi, 12(2), 1106-1132. https://doi.org/10.24315/tred.1033278
• Kızıltoprak, Y. (2022). Covid 19 pandemi döneminde öğretmenlerin teknostres düzeylerinin belirlenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Munzur Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Tunceli.
• Li, L., Wang, X. (2021). Technostress inhibitors and creators and their impacts on university teachers’ work performance in higher education. Cogn Tech Work 23, 315–330. https://doi.org/10.1007/s10111-020-00625-0
• Miles, M. B. & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook, Sage.
• Nastjuk, I., Trang, S., Grummeck-Braamt, J.-V., Adam, M. T. P., & Tarafdar, M. (2023). Integrating and synthesising technostress research: A meta-analysis on technostress creators, outcomes, and is usage contexts. European Journal of Information Systems, 1–22. https://doi.org/10.1080/0960085x.2022.2154712
• Özgür, H. (2020). Relationships between teachers’ technostress, technological pedagogical content knowledge (TPACK), school support and demographic variables: A structural equation modeling. Computers in Human Behavior, 112, 106468. https://doi.org/10.1016/j.chb.2020.106468
• Riedl, R. (2012). On the biology of technostress. ACM SIGMIS Database: The DATABASE for Advances in Information Systems, 44(1), 18–55. https://doi.org/10.1145/2436239.2436242
• Uygun, K. & Kılıçkara, S. (2019). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin öğretim teknolojileri ve materyal kullanımına ilişkin görüşleri. Uşak Üniversitesi Eğitim Araştırmaları Dergisi, 5(2), 90-108. https://dergipark.org.tr/tr/pub/usakead/issue/50145/631151
• Shaukat, S., Bendixen, L.D., & Ayub, N. (2022). The Impact of technostress on teacher educators’ work–family conflict and life satisfaction while working remotely during COVID-19 in Pakistan. Education. Sciences., 12, (616). https://doi.org/10.3390/educsci12090616
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.