Öğretmen Adaylarının Öğretmen-Öğrenci Etkileşimi Bağlamında Geliştirmek İstedikleri İletişim Becerilerine İlişkin Özdeğerlendirmeleri

Yıl 2020, Cilt: 2 Sayı: 1, 1 - 16, 21.12.2020

Murat Bayram Yılar , Mücahit Aydoğmuş , Yıldıray Karadağ

Öz

Öğretmen ve öğrenciler arasında olumlu bir iletişimin kurulması, eğitim-öğretim faaliyetlerinin başarıya ulaşmasında son derece önemli bir konudur. Bu nedenle sınıf yönetiminin en etkili ögesi olan öğretmenin temel iletişim becerilerine sahip olması kaçınılmaz bir zorunluluktur. Bu araştırmanın amacı, öğretmen adaylarının öğretmen-öğrenci etkileşimi kapsamında geliştirmek istedikleri iletişim becerilerine ilişkin özdeğerlendirmelerini incelemektir. Araştırma, temel nitel araştırma desenine göre tasarlanmıştır. Araştırmanın, katılımcı grubunu Türkiye’de bir devlet üniversitesinin eğitim fakültesinin farklı bölümlerinde öğrenim gören öğretmen adayları oluşturmaktadır. Araştırma 47’si kadın, 11’i erkek olmak üzere toplam 58 öğretmen adayı ile yürütülmüştür. Katılımcılarının belirlenmesinde amaçsal örnekleme yöntemlerinden ölçüt örnekleme ve maksimum çeşitlilik örneklemesi birlikte kullanılmıştır. Çalışmada araştırmacılar tarafından geliştirilen yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Araştırmanın verileri, betimsel analiz yaklaşımı kullanılarak çözümlenmiştir. Buna göre öğretmen adaylarının geliştirmek istedikleri iletişim becerilerine ait veriler özetlenerek yorumlanmıştır. Araştırmadan elde edilen sonuçlara göre öğretmen adayları eğitim-öğretim ortamlarında en çok anlayışlı ve hoşgörülü olabilme, empati kurma, Türkçeyi etkin kullanma ve hitabet becerilerini geliştirmeyi istemektedirler. Bu yüzden başta “insan ilişkileri ve iletişim” dersi olmak üzere diğer uygulamalı derslerin, öğretmen adaylarının söz konusu becerilerini geliştirecek şekilde etkileşime dayalı olarak yürütülmesi önerilmektedir

Anahtar Kelimeler

İletişim, iletişim becerileri, öğretmen adayları, öz-değerlendirme

Kaynakça

• Akkök, F. (2006). İlköğretimde sosyal becerilerin geliştirilmesi (öğretmen el kitabı). 4. Basım, İstanbul: Özgür Yayınları.
• Aksungur, G. (2018). Türkçe öğretmenlerinin sınıf içi etkili iletişim becerileri algılarının incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ahi Evran Üniversitesi, Kırşehir.
• Aküzüm, C. ve Gültekin, S. Ö. (2017). Sınıf öğretmenlerinin iletişim becerileri ile sınıf yönetimi becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Elektronik Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(12), 88-107.
• Baker, J. A. (2006). Contributions of teacher–child relationship positive school adjustment during elementary school. Journal of School Psychology 44, 211–229.
• Baykara Pehlivan, K. (2005). Öğretmen adaylarının iletişim becerisi algıları üzerine bir çalışma. İlköğretim Online, 4(2), 17-23.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2015). Bilimsel araştırma yöntemleri (19. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Cervone, D. & Pervin, L. A. (2008). Personality theory and research. (10th Ed.). NJ: Wiley.
• Çetinkaya Z. (2011). Türkçe öğretmen adaylarının iletişim becerilerine ilişkin görüşlerinin belirlenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 19(2), 567-576.
• Çevik, D. B. (2011). Müzik öğretmeni adaylarının iletişim becerileri. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(1), 1-13.
• Çifci, İ. ve Sucuoğlu, B. (2010). Bilişsel süreç yaklaşımıyla sosyal beceri öğretimi. Ankara: Kök Yayıncılık.
• Çuhadar, C., Özgür, H., Akgün, F. ve Gündüz, Ş. (2014). Öğretmen adaylarının iletişim becerileri ve iletişimci biçimleri. Kırşehir Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 15(1), 295-311.
• Demirtaş, S. (2020). Müzik eğitimi anabilim dalı öğrencilerinin etkili iletişim becerileri: Pamukkale Üniversitesi örneği. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 9(2), 99-109.
• Dilber, F. ve Akhan, O. (2019). Öğretmen adaylarının iletişim becerileri düzeylerinin incelenmesi. AVRASYA Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 7(17), 473-493.
• Dilekmen, M., Başçı, Z. ve Bektaş, F. (2008). Eğitim fakültesi öğrencilerinin iletisim becerileri. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(2), 223-231.
• Dökmen, Ü. (2004). İletişim çatışmaları ve empati. İstanbul: Sistem Yayıncılık ve Mat. Sanayi Ticaret AŞ.
• Durukan, E. ve Maden, S. (2010). Türkçe öğretmenlerinin iletişim becerileri üzerine bir araştırma. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 5(1), 59-74.
• Ekici, F. Y., Günhan, G. ve Anılan, Ş. (2017) Okul öncesi öğretmenlerinin iletişim becerileri. Uluslararası Aile Çocuk ve Eğitim Dergisi, 11, 1-27.
• Elikesik, M. (2013). Sosyal bilgiler öğretiminde empati ve sosyal bilgiler öğretmenlerinin empatik becerilerinin bazı değişkenlere göre incelenmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
• Elkatmış, M. ve Ünal, E. (2014). Sınıf öğretmeni adaylarının iletişim beceri düzeylerine yönelik bir çalışma. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16(1), 107-122.
• Erkan, Z. ve Avcı, R. (2014). Öğretmen adaylarının iletişim becerileri: Mizaç ve karakter özelliklerinin rolü. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(1), 84-94.
• Frymier, A. B., & Houser, M. L. (2000). The teacher‐student relationship as an interpersonal relationship. Communication Education, 49(3), 207-219.
• Gander, J. M., & Gardiner, H. W. (1993). Çocuk ve ergen gelişimi. (Çev: A. Dönmez ve diğ.). Ankara: İmge Kitabevi.
• Gelen, İ. (2017). P21-Program ve öğretimde 21. yüzyıl beceri çerçeveleri (ABD Uygulamaları). Disiplinlerarası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 1(2), 15-29.
• Glaser, B. G., & Strauss, A. (1967). The discovery of grounded theory. Chicago: Aidine.
• Gülbahar, B. ve Sıvacı, S. Y. (2018). Öğretmen adaylarının iletişim becerileri ile sınıf yönetimi yeterlik algıları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1), 268-301. http://dx.doi.org/10.23891/efdyyu.2018.69
• Gün, E. (2018). Müzik öğretmeni adaylarının iletişim becerileri. Turkish Studies Educational Sciences, 13(11), 615-622. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.13450
• Gürşimşek, I. (1999). Etkin sınıf yönetimi için etkili iletişim becerileri. Eğitim ve Bilim, 23(112), 40-44. Retrieved from http://egitimvebilim.ted.org.tr/index.php/EB/article/view/5330/1489
• Halimah, L., & Sukmayadi, V. (2019). The role of "Jigsaw" method in enhancing Indonesian prospective teachers' pedagogical knowledge and communication skill. International Journal of Instruction, 12(2), 289-304.
• Harris, M. (1997). Self-assessment of language learning in formal settings. ELT Journal, 51(1), 12-20.
• Kaya, A. (2012). İletişime giriş: Temel kavramlar ve süreçler. A. Kaya (Ed.), Kişilerarası ilişkiler ve iletişim içinde (ss.2-28). Ankara: Pegem Akademi.
• Kaya, M. T., Çiftçi, B., ve Gökdemir, A. (2019). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının iletişim becerilerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. International Primary Education Research Journal, 3(1), 31-37.
• Keskin-Vural, İ. (2013). İletişim süreci. H.İ. Gürcan (Ed.), Medya ve İletişim içinde (ss. 2-15). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Khan, A., Khan, S., Zia-Ul-Islam, S., & Khan, M. (2017). Communication skills of a teacher and ıts role in the development of the students' academic success. Journal of Education and Practice, 8(1), 18-21.
• Kısaç, İ. (2007). Öğretmen öğrenci iletişimi. E. Karip (Ed.), Sınıf yönetimi içinde (ss.111-129). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Koçel, T., (2010). İşletme yöneticiliği (12. Baskı). İstanbul: Beta Yayınları.
• Korkut, F. (1996). İletişim becerileri değerlendirme ölçeğinin geliştirilmesi: Güvenirlik ve geçerlik çalışmaları. Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 2(7), 18-23.
• Kutlu, M., Balcı, S. ve Yılmaz, M. (2007). The effect of communication skills training on self-monitoring and optimism levels of students. Eurasian Journal of Educational Research, 27, 139-149.
• Kuzu, A. ve Eker, F. (2010). Hemşirelik öğrencilerinin duygusal zekâ ve iletişim becerilerinin diğer üniversite öğrencileri ile karşılaştırmalı olarak değerlendirilmesi. Hemşirelikte Araştırma Geliştirme Dergisi, 12(3), 14-29.
• Küçükkaragöz, H., Canbulat, T. ve Akay, Y. (2013). Öğretmen adaylarında atılganlık düzeyi ve iletişim becerileri. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(22), 123-133.
• McGinnis, E. (2016). Erken çocukluk döneminde sosyal beceri öğretim programı. (Çev. Ed. Z. Doğan ve S.S. Yıldırım Doğru). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Merriam, S. B., & Tisdell, E. J. (2016). Qualitative research: A guide to design and implementation (4th Ed.). San Francisco: Jossey-Bass.
• Merriam, S. B. (2015). Nitel araştırma: Desen ve uygulama için bir rehber (Çev: S. Turan). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2017). Öğretmenlik mesleği genel yeterlikleri. Ankara: Öğretmen Yetiştirme ve Geliştirme Genel Müdürlüğü. Erişim Adresi: http://oygm.meb.gov.tr/www/ogretmenlik-meslegi-genel-yeterlikleri/icerik/39
• Milli, M. S. ve Yağcı, U. (2017). Öğretmen adaylarının iletişim becerilerinin incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(1), 286-298.
• Ngang, T. K., Hashim, N. H., & Yunus, H. M. (2015). Novice teacher perceptions of the soft skills needed in today’s workplace. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 177, 284-288.
• Ocak, G., Karakuş, G. ve Ocak İ. (2018). Öğretmen adaylarının tartışma becerileri ile iletişim becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20(1), 299-317.
• Okçu, V. ve Epçaçan, C. (2013). Sınıf yönetiminin boyutlarına ilişkin ilköğretim öğretmenlerinin yeterlik düzeylerinin öğretmen ve öğretmen adaylarının görüşlerine göre değerlendirilmesi. Milli Eğitim Dergisi, 43(200), 68-86.
• Özerbaş, M. A., Bulut, M. ve Usta, E. (2007). Öğretmen adaylarının algıladıkları iletişim becerisi düzeylerinin incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(1), 123-135.
• Patton, M. Q. (2014). Qualitative research & evaluation methods: Integrating theory and practice. London: SAGE publications.
• Piji-Küçük, D. (2012). Müzik öğretmenliği anabilim dalı öğrencilerinin iletişim ve problem çözme becerileri. GEFAD/GUJGEF, 32(1), 33-54.
• Ryan, M., & Healy, A. (2009). It's not all about school: Ways of disrupting pre-service teachers' perceptions of pedagogy and communication. Teaching and Teacher Education, 25(3), 424-429.
• Saavedra, A. R., & Opfer, V. D. (2012). Learning 21st-century skills requires 21st-century teaching. Phi Delta Kappan, 94(2), 8-13.
• Saracaloğlu, A. S., Yenice, N. ve Karasakaloğlu, N. (2009). Öğretmen adaylarının iletişim ve problem çözme becerileri ile okuma ilgi ve alışkanlıkları arasındaki ilişki. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(2), 187-206
• Tepeli, K. ve Arı, R. (2011). Okul öncesi eğitim öğretmeni ve öğretmen adaylarının iletişim ve sosyal becerilerinin karşılaştırmalı olarak incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 26, 385-394.
• Tunçeli, H. İ. (2013). Öğretmen adaylarının iletişim becerileri ile öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları arasındaki ilişkinin incelenmesi (Sakarya Üniversitesi örneği). Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 3(3), 51-58.
• Tümkaya, S. (2011). Sınıf öğretmenliği öğrencilerinin iletişim becerileri ile öğretmenlik tutumlarının incelenmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20(2), 49-62.
• Uygun, K. ve Arıkan, A. (2019). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının iletişim becerilerinin incelenmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 8(4), 2256-2281.
• Uzun, T., Özdem, G. ve Kara, E. (2018). Öğretmenlerin iletişim becerileri ile öğrencilerin derse ilgileri arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(3), 622-636.
• Valiente, C., Lemery-Chalfant, K., Swanson, J., & Reiser, M. (2008). Prediction of children’s academic competence from their effort full control, relationships, and classroom participation. Journal of Educational Psychology,100, 67–77.
• Yalman, M. ve Hamidi, N. B. (2014). Yabancı dil öğretmen adaylarının iletişim becerileri ile ilgili görüşlerinin değerlendirilmesi. Electronic Turkish Studies, 9(8), 853-863.
• Yılar, M.B. (2020). Sosyal bilgilerde iş birliği becerisi. T. Çelikkaya ve H. Yakar (Eds.), Konu ve beceri temelli sosyal bilgiler eğitimi-II içinde (ss.301-345). Ankara: Pegem Akademi.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldız, Y. ve Kurtuldu, K. (2016). Müzik öğretmeni adaylarının iletişim becerilerinin incelenmesi. Karadeniz Teknik Üniversitesi örneği. Route Educational and Social Science Journal Volume, 3(3), 208-217.
• Yılmaz, N. ve Altunbaş, S. (2012). Öğretmen adaylarinin iletişim becerileri ile sınıf yönetimi becerilerinin incelenmesi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 183-196.
• Yılmaz, M., Üstün, A. ve Odacı, H. (2009). Okul öncesi öğretmen adalarının iletişim beceri düzeylerinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. Giresun Üniversitesi Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 1(1), 8-19.
• Yükseköğretim Kurulu. (2018). Öğretmen yetiştirme lisans programları. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi Müdürlüğü, Ankara. Erişim adresi: https://www.yok.gov.tr/kurumsal/idari-birimler/egitim-ogretim-dairesi/yeni-ogretmen-yetistirme-lisans-programlari
• Yüksel-Şahin, F. (2012). İletişim becerilerine genel bir bakış. A. Kaya (Ed.), Kişilerarası ilişkiler ve iletişim içinde (ss.31-60). Ankara: Pegem Akademi.
• Zlatic, L., Bjekic, D., Marinkovic, S., & Bojovic M. (2014). Development of teacher communication competence. Journal of Social and Behavioral Sciences, 116, 606-610.