Mollaresul Formasyonunun (Haymana-Ankara) Petrol Hazne Kaya Özellikleri

Yıl 2019, , 181 - 198, 01.04.2019

Ayfer Özdemir

https://doi.org/10.25288/tjb.567893

Öz

Petrol araştırma ve üretimi için rezervuar kalitesi hakkında detaylı araştırma yapmak, petrol arama ve değerlendirme çalışmalarının maliyetinin oldukça yüksek olması nedeniyle, maliyeti düşürmek için oldukça önemlidir. Bu çalışmanın amacı, Haymana-Polatlı havzası içerisinde yer alan Jura-Alt Kretase yaşlı kireçtaşlarından oluşan Mollaresul formasyonunun petrol hazne kaya kalitesini belirlemektir. Kireçtaşlarının rezervuar kalitesi, standart arazi çalışmaları ve laboratuvar analizleri yapılarak, gözeneklilik-geçirgenlik analizleri ve petrografik incelemeler yardımıyla ortaya konulmuştur. Arazi çalışmalarında formasyonun masif ve tabakalı olduğu düzeyler gözlenmiştir. İncelenen birim sığ denizel bir ortamdan gittikçe derinleşen deniz ortamında çökelmiştir. Gözeneklilik-geçirimlilik analizlerine göre birim %30 ile %45 arasında gözeneklilik, 5.2 ve 7.7 md arasında değişen geçirimlilik değerlerine sahiptir. Formasyonun; tabakalı, bol çatlaklı ve erime boşluklu olması birimde iyi bir gözeneklilik oluşturmuştur. Ancak, gözenekliliği büyük ölçüde artıran formasyondaki kırık ve çatlakların ikincil kalsit, demirli (Fe) ve manganlı (Mn) çimento ile dolması nedeniyle geçirgenlik değerleri gözeneklilik kadar yüksek değildir. Sonuç olarak, arazi ve laboratuvar çalışmalarına göre Mollaresul formasyonu orta dereceli hazne kaya niteliği göstermektedir. 

Anahtar Kelimeler

Haymana, kireçtaşı, Mollaresul, petrol, rezervuar

Kaynakça

• Acar, A., ve Sonel, N., 1998. Haymana formasyonunun (Tuz Gölü Havzası kuzeyi, Orta Anadolu) organik fasiyes ve jeokimyası. Cumhuriyetin 75. Yıldönümü Yerbilimleri ve Madencilik Kongresi Bildiri Özleri Kitabı, 127-129.
• Acar, A., 1993. Haymana Formasyonunun (Tuz Gölü Havzası Kuzeyi) Organik Fasiyes ve Diyajenetik Özelliklerinin İncelenmesi. Ankara Üniv. Fen Bil. Enst., Doktora Tezi,194 sayfa.
• Akarsu, İ., 1971. II. Bölge AR/TPAO/747 nolu sahanın terk raporu. Petrol İşleri Genel Müdürlüğü, Ankara 4s (yayımlanmamış).
• Arıkan, Y., 1975. Tuzgölü havzasının jeolojisi ve petrol imkanları. MTA Dergisi, 85, 17-38.
• Ayyıldız, T., ve Sonel, N., 2000. Kırkkavak ve Kartal formasyonları bitümlü seviyelerinin jeokimyasal değerlendirilmesi, Orta Anadolu, Türkiye. Cumhuriyetin 75. Yıldönümü Yerbilimleri ve Madencilik Kongresi Bildiriler Kitabı-I, 229 -243.
• Ayyıldız, T., and Ergene, Ş.K., 2016. Facies characteristics and reservoir properties of the Paleocene carbonates (Çaldağ Formation) in the Tuz Gölü Basin, Central Anatolia, Turkey. Journal of Petroleum Science and Engineering, 142, 186198
• Aydemir, A., 2011. An integrated geophysical investigation of Haymana Basin and hydrocarbon prospective Kirkkavak Formation in Central Anatolia, Turkey. Petroleum Geoscience, 17, 91100
• Capraru, C., 1991. Hydrocarbon trap types in the structural units of the Tuzgolu Basin, Ozan Sungurlu Sempozyumu, Proceedings, 156-173. Dellaloğlu, A.A., 1991. Ankara-Temelli-HaymanaKulu-Kırıkkale arasındaki alanın jeolojisi ve petrol olanakları. TPAO Rap no:3006.
• Demirel, H., ve Şahbaz, A., 1994. Haymana-Paşadağ Aladağ havzalarının petrofasiyes ve provenans karakteristikleri ile petrol potansiyeli, 10. Petrol Kongresi Bildiriler Kitabı, 5-19
• Derman, A.S., 1980. Tuzgolu doğu ve kuzeyinin jeolojisi. TPAO Raporu, No. 1512, 41s (yayımlanmamış).
• Dinçer, A., 1978. Haymana-Kulu yöresinin jeolojisi ve petrol olanakları. TPAO Rapor no:1314, Ankara.
• Dunham, R.J., 1962. Classification of carbonate rock according to depositional texture. In: Classification of carbonate Rocks. W.G.Ham(ed.), Member of American Associated of Petro-leum Geologists., 1, 108-121.
• Erentöz, C., 1975. 1/500000 ölçekli Türkiye Jeoloji haritası ve İzahnamesi. Ankara Paftası. MTA yay., Ankara.
• Erentöz, C., 1963. 1/500000 ölçekli Türkiye Jeoloji Haritası, Ankara Paftası. MTA yay., Ankara.
• Folk, R.L., 1959. Practical petrographic classification of limestone. Amer. Assoc. Petr. Geol. Bull., 43, 1-38.
• Folk, R.L., 1966. A review of grain-size parameters. Sedimentology, 6, 73-93.
• Gökçen, S.L., 1976. Haymana Güneyinin sedimantolojik incelenmesi (GB ANKARA). H.Ü., Doçentlik Tezi, 192s.
• Gökçen, S.L., 1977 a. Haymana (GB ANKARA) güneyindeki tortul istifin sedimanter petrolojik incelenmesi. MTA Dergi no:89, 99-117.
• Gönenç, O., 1978. Haymana-Polatlı havzasının batı kesiminin jeolojisi ve petrol olanakları. MTA rapor no:6396.
• Görür, N., 1981. Tuzgölü-Haymana Havzasının stratigrafik analizi. Anadolunun Jeolojisi Sempozyumu, TJK 35. Bilimsel ve Teknik Kurultay Bildiriler Kitabı, 60-65.
• Görür, N., ve Derman, A.S., 1978. Tuzgölü-Haymana Havzasının stratigrafik ve tektonik analizi. TPAO Raporu, No. 1514, 60s (yayımlanmamış).
• Loverson, A.I., 1967. Geologie of Petroleum. W.H. Free and Comp., San Fransisco, 703 pp.
• Norman, T., 1972. Ankara Yahşihan bölgesinde Üst Kretase-Alt Tersiyer istifinin stratigrafisi. TJK Bülteni, XV (2), 180-277.
• Oktay, F. Y., ve Dellalolu A. A., 1987. Tuz Gölü havzası (Orta Anadolu) stratigrafisi üzerine yeni görüşler. 7. Petrol Kongresi Bildiriler Kitabı, 312-321.
• Okay, A.I., and Altıner, D., 2016. Carbonate sedimentation in an extensional active margin: Cretaceous history of the Haymana region, Pontides. International Journal of Earth Sciences, 105(7), 2013–2030
• Rigo de Righi, M., and Cortesini, A., 1960. Regional studies, Central Anatolian basin, Progres Report, I. Turkish Gulf Oil Co., 14s (yayımlanmamış).
• Roth, P.H., 1978. Cretaceous nannoplankton biostratigraphy and oceanography of the N. Western Atlantic Ocean (DSDP Leg 44). Initial Reports of the Deep Sea Drilling Project, 44, 731759.
• Sirel, E., 1975. Polatlı (GB Ankara) güneyinin stratigrafisi. TJK Bülteni, 18 (2), 181-192
• Sonel, N., Kulke, H., Sarı, A., Acar, A., Ayyıldız, T., Kadıoğlu, Y., Özkul, M., Yıldız, A., Doğan, A.u., Habo, M., Paeghe, W. ve Doğan, M., 1996. Tuz Gölü Havzasının Jeolojisi ve Hidrokarbon Potansiyelinin Değerlendirilmesi Projesi Ara Raporu. TPAO rapor no:2452.
• Sonel, N., 2001. Petrol ve Yeraltı Jeolojisi kitabı.Ankara Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Jeoloji Mühendisliği Bölümü, Ankara, 312 s. Toker, V., 1979. Haymana yöresi (GB Ankara) Nannoplankton biyostratigrafisi. TJK Bült., 23, 165-177.
• Sengor, A.M.C. and Yilmaz, Y., 1981. Tethyan evolution of Turkey: a plate tectonic approach. Tectonophysics, 75: 181-241.
• Toker, V., 1979a. Haymana ve Kavaklı formasyonları Üst Kretase planktonik foraminifer ve nannoplanktonlar. TÜBTAK Araştırma Kurulu VI. Bilim Kongresi Bildiriler Kitabı, 57-70.
• Toker, V., 1979b. Haymana yöresi Üst Kretase planktonik foraminiferleri ve biyostratigrafi incelemesi. TJK Bülteni, 22, 12-132.
• Turgut, S., 1978. Tuzgölü Havzasının stratigrafik ve çökelsel gelişmesi. Türkiye 4. Petrol Kongresi Bildirileri, 115-126
• Turkish Gulf Oil Company, 1961. Orta Anadolu da Tuz Gölü Baseninin bölgesel jeolojisi ve yapılan petrol aramalar. Petrol faaliyeti 6, Ankara, 31-34.
• Uğurtaş, G., 1975. Geophysical interpretation of part of the Tuzgolu basin. MTA Bülteni, 38-44.
• Ünalan, G., Yüksel, V., Tekeli, T., Gönenç, O., Seyirt, Z., ve Hüseyin, S., 1985. Haymana-Polatlı havzasının jeolojisi ve prospeksiyon raporu. MTA Derleme no: 7665. Ünalan, G., ve Yüksel, V., 1985. Haymana-Polatlı havzasının jeolojisi ve petrol olanakları. MTA Raporu, No. 7665, 59s (yayımlanmamış). Ünalan, G., Yüksel, V., Tekeli, T., Gönen, O., Seyirt, Z., ve Hüseyin, S., 1976. Haymana-Polatlı yöresinin (GB Ankara) Üst Kretase-Alt Tersiyer stratigrafisi ve paleocografik evrimi. TJK Bülteni, 19, 159-176
• Üşenmez, Ş., 1996. Karbonat Kayaçların Sınıflandırılması.Yozgat Mühendislik-Mimarlık Fakültesi, Yozgat, 435 s. Yüksel, S., 1970. Etude geologique de la region de Haymana (Turquie Centrale) These. Faculte des Sciences de Lunversite de Nancy, France, 77p.
• Yüksel, S., 1973. Haymana yöresi tortul dizisinin düşey yönde gelişimi ve yanal fasiyes dağılımı. MTA Dergisi, 80, 50-53.
• Yüksel, V., 1978. Haymana-Polatlı havzasının Jeolojisi ve Petrol Olanakları. MTA rapor no:7665.