Karaburun Yarımadası’nın Kuzey Kesimindeki Killerin Stratigrafisi, Sedimantolojisi ve Ekonomik Kullanım Olanaklarının Araştırılması

Yıl 2013, Cilt: 56 Sayı: 1, 39 - 58, 01.01.2013

Berk Çakmakoğlu Fikret Göktaş Mahmut Demirhan Cahit Helvacı

Öz

Karaburun Yarımadası’nda yüzeyleyen Neojen yaşlı karasal sedimanlar içerisinde ekonomik öneme sahip kil oluşumlarının varlığı bilinmektedir. Kil oluşumları, Erken Miyosen yaşlı Salman formasyonu içinde bulunur. Formasyon, Karaburun Yarımadası’ndaki karasal Neojen tortullaşmasının başlangıcını simgelemektedir ve yelpaze deltası ortamında çökelmiştir. Altta örgütlenmemiş bloktaşı istifiyle başlar ve üste doğru çakıltaşına derecelenir. Yelpaze deltası istifinin su üstü bölümünü oluşturan kaba taneli çökelleri, silttaşı-çakıltaşı ardalanmasından oluşan su altı çökelleri izler. Yelpaze deltasının su altı çökelleri, kanal dolgusu, moloz akması ve set üstü litofasiyeslerinden yapılıdır. Linyit bantları ve karbonat arakatmanları içeren masif silttaşı düzeylerinin simgelediği gölsel kıyı gerisi istifi, yelpaze deltasının su altı çökelleri üzerinde çökelmiştir. Salman formasyonu, Erken Miyosen kalkalkali volkanizmasının ürünlerini kapsayan Yaylaköy volkanitleri tarafından örtülür. Yaylaköy volkanitleri, iki evrede yerleşimi yansıtan andezit- bazaltik andezit bileşim aralığındaki lav akıntıları ve bu akıntıları birbirinden ayıran ince kül-lapilli tüf  ardalanmasından yapılı piroklastik çökellerden oluşur. Ekonomik öneme sahip kil oluşumları, yelpaze deltası su altı çökellerinin set üstü litofasiyesi içerisinde gelişmiştir. İllit-kaolinit minerallerince zengin kil oluşumlarını denetleyen ana faktörün, beslenme alanındaki kayaçların jeokimyasal ve mineralojik özellikleri olduğu düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Erken miyosen, illit, kaolinit, karaburun, yelpaze deltası

Kaynakça

• Akal, C., Koralay, O.E., Candan, O., Oberhanslı, R., ve Chen, F., 2011. Geodynamic Significance of the Early Triassic Karaburun Granitoid (Western Turkey) for the Opening
• Aras, A., Göktaş, F., Demirhan, M., Demirhan, H., ve İçöz, S., 1999. Karaburun Kilinin Stratigrafisi, Mineralojisi ve Pişme Özellikleri. BAKSEM’99 1. Batı Anadolu Hammadde
• Borsi, S., Ferrara, G., Innocenti, F., ve Mazzuoli, R., 1972. Geochronolog and petrology of Recent volcanics in the eastern Aegean. Bull. Volcanologique, 36, (3), 473-496.
• Çakmakoğlu, A., ve Bilgin, R., 2006. Karaburun Yarımadasının Neojen Öncesi Stratigrafisi. Maden Tetkik ve Arama Dergisi, 132, 33-62.
• Demirhan, H., 1999. Karaburun Yarımadası Killerinin Seramik Sektöründe Kullanım Olanaklarının Araştırılması. 3. Endüstriyel Hammaddeler Sempozyumu, İzmir, 47-56.
• Ercan, T., Türkecan, A., ve Satır, M., 2000. Karaburun Yarımadasının Neojen Volkanizması. Cumhuriyetin 75. Yıldönümü Yerbilimleri ve Madencilik Kongresi Bildiriler Kitabı I, MTA Yayını, 1-18.
• Erdoğan, B., Altıner, D., Güngör, T., ve Özer, S., 1990. Karaburun Yarımadasının Jeolojisi. Maden Tetkik ve Arama Dergisi, 111, 1-24.
• Erkül, S.T., Sözbilir, H., Erkül, F., Helvacı, C., Ersoy, Y., ve Sümer, Ö., 2008. Geochemistry of I-type granitoids in the Karaburun Peninsula, West Turkey: Evidence for Triassic continental arc magmatism following closure of the Paleotethys. Island Arc, 17, 394-418.
• Galloway, W.E. ve Hobday, D.K., 1996. Terrigenous Clastic Depositional Systems. Springer, Berlin, 489.
• Gümüş, H., 1971. Karaburun Yarımadasının Orta Kısmının Jeolojisi (İzmir). EÜFF İlmi Rapor Serisi, 100, 16.
• Helvacı, C., Ersoy, E.Y., Sözbilir, H., Erkül, F., Sümer, Ö., ve Uzel, B., 2009. Geochemistry and
• Kalafatçıoğlu, A., 1961. Karaburun Yarımadasının Jeolojisi. Maden Tetkik ve Arama Dergisi, 56, 53-62.
• Robertson, A.H.F., ve Pickett, E.A., 2000. Paleozoic-Early Tertiary Tethyan evolution of melanges, rift and passive margin units in the Karaburun Peninsula (western Turkey) and
• Chios Island (Greece). In: Bozkurt, E., Winchester, J.A. ve Piper, J.D.A. (eds), Tectonics and Magmatism in Turkey and the Surrounding Area Geological Society, London, Special Publications, 173, 43-82.