Elmedin Tepe Resifi ve Kızılkaya Tepe Resif Kompleksinin (Mut- Mersin) Modal ve Fasiyes Analizi

Yıl 2003, Cilt: 46 Sayı: 2, 25 - 38, 29.08.2003

Murat Gül Muhsin Eren Kemal Gürbüz

Öz

Bu çalışma, Mut'un (Mersin) 4-5 km kuzeydoğusunda bulunan Elmedin tepe resifi ve Kmlkaya tepe resif kompleksinin petrografîk-modal analiz incelemesini içermektedir. Mut Havzasında, resifal kireçtaşlarından oluşan Mut formasyonu (Orta Miyosen), resif aralarında ve nispeten derin havzada çökelmiş, kiltaşı-marn-killi kireçtaşı ardalanmasından ibaret Köşeledi formasyonuyla yanal ve düşey geçişli dokanağa sahiptir. Mut formasyonu Geç Kretase yaşlı kireçtaşlarını, Burdigaliyen yaşlı akarsu ve göl çökellerinden oluşan Derinçay formasyonunu ve Akitaniyen-Burdigaliyen yaşlı gölsel sedimanlardan ibaret Fakırca formasyonunu uyumsuz olarak üzerlemektedir.

Petrografik çalışmalar sonucu, Kızılkaya tepe resifi kompleksi, Elmedin tepe resifi ve çevreleyen tortularda üç fasiyes ayrılmıştır. Modal analiz sonuçlarına göre taban fasiyesinde (vaketaşı-istiftaşı), mikrit: % 60,4; sparit % 4,1; çatı oluşturucu organizma: % 18,7; intraklast: % 5,3; diğer bileşenler: % 11,5 oranlarında bulunmuştur. Resif çekirdeği fasiyesi bağtaşı-çatıtaşı alt fasiyesinde, mikrit: % 26,4; sparit: % 18,4; çatı oluşturucu organizma: % 43,6; intraklast: % 3,5; diğer bileşenler: % 8,1; vaketaşı-istiftaşı alt fasiyesinde, bağlayıcı: % 48,8; sparit: % 12,2; çatı oluşturucu organizma: % 5,7; intraklast: % 12,3; diğer bileşenler: % 21,1 oranlarında bulunmaktadır. Örtü fasiyesi (vaketaşı-istiftaşı) içinde, mikrit: % 54,8; sparit: 7,5 % çatı oluşturucu organizma: % 16,8; intraklast: % 7,3; diğer bileşenler: % 13,7 olarak belirlenmiştir.

Deniz seviyesinin duraylı, ortam koşulları uygun olduğunda çatı oluşturucu organizma (kırmızı alg+mercan+ bryozoa) oranı sabit kalmıştır. Deniz seviyesinin yükseldiği kısımlarda çatı oluşturucu organizmalar nispeten azalarak, bağlayıcılar artmıştır. Diğer bileşenler ve dalga aktivitesine bağlı olarak intraklastlar önemli oranda artmıştır.

Anahtar Kelimeler

Resif, Orta Miyosen, Mut Havzası, Karbonat, Mikrofasiyesleri

Destekleyen Kurum

Mersin Üniversitesi Araştırma Fonu

Teşekkür

Prof. Dr. Nurdan İNAN, Ahmet Özbek, Mersin Üniversitesi Mut Meslek Yüksek Okulu çalışanları

Modal and Fades Analysis of the Elmedin Hill Reef and Kızılkaya Hill Reef Complex (Mut-Mersin)

Öz

This study comprises of modal and petrographical results of Elmedin hill reef and Kızılkaya hill reef complex that are situated approximately 4-5 km northeast of Mut town (Mersin). In the Mut basin, Mut formation, that contains reef limestone (Middle Miocene) has a lateral and vertical gradational contact with Köşeledi formation which includes claystone-marl-clayey limestone alternation and deposited in among the reefs and relatively deeper region in the basin. The Mut formation unconformably overlies the Late Cretaceous limestone and Burdigalian aged Derinçay formation that contains fluvial and limnic deposits and Aqutanian-Burdigalian Fakırca formation which contain limnic deposits.

As a result of petrographical studies, three fades are distinguished in Kızılkaya hill reef complex and Elmedin hill reef and surrounding sediments. According to modal analysis results, micrit: 60.4 %; sparit: 4.1 %; frame forming organisms: 18.7 %; intraclast: 5.3 %; other constituents: 11.5 % in average volume are found in the base fades (wackestone-packstone). In reef core fades; in bindstone-framestone subfacies micrit: 26,4 %; sparit: 18.4 %; frame forming organisms: 43.5 %; intraclast: 3.5 %: other constituents: 8.1 %; in wackestone packstone subfacies micrit: 48.8 %; sparit: 12.2 %; frame forming organism: 5.7 %; intraclast: 12.3 %; other constituents: 21.1 % are found. In sealing fades (wackestone-packstone) micrit: 54.8 %; sparit: 7.5 %; frame forming organism: 16.8 %; intraclast: 7.3 %; other constituents: 13.7 % are determined.

Ratio of frame forming organisms (coral+red alga+bryozoa) were constant during the stable sea level and suitable environmental condition. When high stand sea level; ratio of frame forming organism was relatively decreased, binding materials was increasing. Other constituents and depend on an effect of sea wave intraclast were reach to significant ratio.

Anahtar Kelimeler

Reef, Middle Miocene, Mut Basin, Carbonate Microfacies

Kaynakça

• Akarsu İ., 1960, Mut Bölgenin jeolojisi, MTA Dergisi, S. 54,36-45.
• Atabey E., 1999, Mut Havzasında Orta Miyosen karbonat yığışımlarının litofasiyes özellikleri ve evrimi, Orta Toroslar, 52. Türkiye Jeoloji Kurultayı Bildiriler Kitabı, 295-309.
• Atabey, E., Atabey, N., İslamoğlu, Y., Saraç, G., Günay, E., Sözeri, Ş., Hakyemez, A., Özçelik N. ve Babayiğit, S., 2000. Mut (İçel) - Karaman arası Miyosen litostratigrafısi - kronostratigrafisi ve istif stratigrafık yorumu, MTA Jeoloji Etüdleri Dairesi Başkanlığı Derleme Rapor No: 10312, Ankara, 164s.
• Dunham, R. J., 1962, Classification of carbonate rocks according to depositional texture, W. G. Ham (ed.), Classification of Carbonate Rocks, Mem.AAPG, 1, 108-121.
• Duran, O. ve Şengündüz, N., 1993, Karbonat kayaları ve rezervuar özellikleri, TPAO Ar. Mer. Gr. Baş. Eğ. Yay. No:24, Ankara.
• Embry, A. F. and Klovan, J. E., 1971, A Late Devonian reef tract on Northeastern Banks Island" N. W. T. Bull. Can. Petrol Geol., 19, 730-781.
• Esteban, ML, 1979/1980, Significance of the Upper Miocene coral reefs of the Western Mediterranean, Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology, 29:169-188.
• Gedik, İ., Birgili, Ş., Yılmaz, H. ve Yoldaş, R., 1979, Mut-Ermenek-Silifke yöresinin jeolojisi ve petrol olanakları", TJK, 22: 7-26.
• Gökten E., 1976, Silifke yöresinin temel kaya birimleri ve Miyosen stratigrafisi, TJK Bülteni, C. 19, 117-126.
• Gürbüz, K. ve Uçar, L., 1999, Mut Baseni Miyosen yaşlı resifal kireçtaşlarının jeolojisi, Çukurova Üniversitesi Yerbilimleri (Geosound) Dergisi, 33, 129-140.
• Hayward A. B., 1984, Sedimentation and basin formation related to ophiolite nappe emplacement, Miocene, SW Turkey, Sedimentary Geology, 40, 105-129.
• Hayward, A. B. Robertson, A. H. F. and Scoffin, T. P., 1992, Miocene patch reefs from a Mediterranean marginal terrigenous setting in SW Turkey, SEPM Concept Sed. Pal. 5.
• İslamoğlu. Y. ve Atabey, E., 1999, Mut Havzası (Orta Toroslar) karbonat çökellerinde saptanan mollusk faunasının paleoekolojik ve paleoortamsal özellikleri, 52. Türkiye Jeoloji Kurultayı Bildiriler Kitabı, 334,340.
• Martin J. M., Braga, J. C. and Riding, R., 1997, Late Miocene Halimeda algal microbial segment reefs in the marginal Mediterranean Sorbas Basin, Spain, Sedimentology, 44(3): 441-456.
• Okhravi R. and Amini A., 1998, An example of mixed carbonate-pyroclastic sedimentation (Miocene, Central Basin, Iran), Sedimentary Geology, 118:37-54.
• Özdoğan M. ve Şahbaz A., 1999, Transgresif set - ada lagüner sistem içinde yıkanmış bir yelpaze deltanın gelişimi ve fasiyes özellikleri (Miyosen, Mut Havzası, Türkiye güneyi), Yerbilimleri, 21, 143-159.
• Şafak, Ü. ve Gökçen, N., 1991, Planktik foraminifer zonlanmasına Doğu Akdeniz provensinden bir örnek: Mut Havzası Tersiyer istifi, TJK Bülteni, 22, 27-35.
• Tanar, Ü., 1989, Mut Havzası Tersiyer istifinin stratigrafık ve mikropaleontolojik (ostrakod ve foraminifer) incelemesi, Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana, 199 s. (Yayınlanmamış).
• Tanar, Ü. ve Gökçen, N., 1990, Mut-Ermenek Tersiyer istifinin stratigrafisi ve mikropaleontolojisi, MTA Der. 110: 175-180.
• Tuzcu, S. ve Karabıyıkoğlu, M., 1991, Resifler genel karakterleri, fasiyesleri, evrimi ve ekonomik önemi. Jeoloji Mühendisliği, 38: 5-38.
• http://www.soest.hawaii.edu.mooreggl03class_22p df.pdf, Geology of the Hawaai island, 9 April 2002.
• http://www.rac-spa.org.tn/SPA/Italy/TOSCANO.htm
• http://www.calacademy.org/research/izg/CORAL%20REEFS.htm