Natural Assets and Geological Heritage Potential of Konya Province

Yıl 2023, Cilt: 66 Sayı: 3, 403 - 420, 20.08.2023

Nizamettin Kazancı , Gülin Gençoğlu Korkmaz

https://doi.org/10.25288/tjb.1321896

Öz

Natural and geological heritage is an asset that adds value and identity to countries and is increasingly gaining attention for its preservation. Geological heritage represents the geological evolution of a region and the significant events that occurred during that evolution. Identifying and inventorying geological heritage based on current scientific data falls within the responsibility of geologists, while registering and implementing conservation measures for these sites, as well as utilizing them for local development, rests with decision-makers.
This study aims to introduce and identify the existing geological heritage in the districts of Konya province by utilizing the records of the Geological Heritage Conservation Association (JEMİRKO). The research is still in its initial stages and will be expanded over time. Investigations in Konya have revealed the presence of 61 geosites, many of which hold international significance. Additionally, there are 22 natural heritage sites and 9 registered areas (national parks, nature parks), which offer a unique geotourism opportunity for the region.

Anahtar Kelimeler

Geosite, Geological Heritage, Natural Heritage, Konya, Taurus Mountains

Konya İlinin Doğal Varlıkları ve Jeolojik Miras Potansiyeli / Natural Assets and Geological Heritage Potential of Konya Province

Öz

Doğal ve/veya jeolojik miras şehirlere değer katan ve kimlik kazandıran varlıklar olup giderek daha çok dikkat çekmekte ve korunmasına özen gösterilmektedir. Jeolojik miras, bulunduğu bölgenin jeolojik evrimini ve o evrimdeki çok önemli olayları temsil eder. Mevcut bilimsel veriler ışığında jeolojik mirasın belirlenmesi, envanterinin yapılması yerbilimcilerin, bunların tescili ve koruma önlemlerinin alınması, yerel kalkınma için kullanılması ise karar vericilerin sorumluluğundadır. Bu çalışmada, Jeolojik Mirası Koruma Derneği’nin (JEMİRKO) kayıtlarından yararlanılarak, Konya il merkezi ve ilçelerinde var olan jeolojik mirasın tanıtılması ve niteliklerinin tespiti amaçlanmıştır. Araştırma henüz başlangıç aşamasında olup zamanla daha da genişletilecektir. İncelemeler Konya’da, çoğunluğu uluslararası nitelikte 61 jeositin varlığını göstermektedir. Bunlara ilaveten 22 doğal miras ve 9 tescilli alan (milli park, tabiat parkı) bulunmakta olup bu potansiyel, bölge için eşsiz bir jeoturizm fırsatı sunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Jeosit, Jeolojik Miras, Doğal Miras, Konya, Toros Dağları

Teşekkür

Çalışmada jeolojik miras için JEMİRKO envanterinden yararlanılmış, terim ve tanımlar orada olduğu gibi kullanılmış, yalnızca Gevele ve Takkeli konileri dom olarak (sıra no 24, 25) değiştirilmiştir. Doğal miras için Milli Parklar ve Doğa Koruma Genel Müdürlüğü ile Tabiat Varlıkları Koruma Genel Müdürlüğü’nün açık kayıtlarına başvurulmuştur. Şekil 1, Alper Gürbüz (Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi) tarafından hazırlanmıştır. Fotoğraflar biz yazarlara ait olup bütün teşvik ve katkılar için teşekkür ederiz.

Kaynakça

• Atalay, İ. (1988). Toros Dağlarında Karstlaşma ve Karstik Alanların Ekolojisi. Jeomorfoloji Dergisi 16, 12-27.
• Baird, D. ve Baysal, A. (2012). Boncuklu Höyük Projesi: Orta Anadolu’da tarımın, yerleşik hayata geçişin ve hayvancılığın başlangıcının araştırılması. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kazı Sonuçları Toplantısı, 33, 263-270.
• Boyle, E. A. (1990). Quaternary deepwater paleoceanography. Science, 249, 869-87.
• Brilha, J. (2016). Inventory and quantitative assessment of geosites and geodiversity sites: a review. Geoheritage 8, 119-134.
• Charles, C. D. & Fairbanks, R.G. (1992). Evidence from southern Ocean sediments for the effect of North Atlantic deep-water flux on climate. Nature, 355, 416-419.
• Eastwood, W. J., Roberts, N. & Lamb, H. F. (1998). Palaeoecological and archaeological evidence for human occupance in southwest Turkey: The Beyşehir Occupation Phase. Anatolian Studies, 48, 69-86.
• Erinç, S. (1960). Konya bölümü’nde ve İç Toros Sıralarında karst şekilleri üzerine müşahedeler. Türk Coğrafya Dergisi 20, 83-106 (Türkçe ve İngilizce).
• Erol, O. (1979). Dördüncü Çağ (Kuvaterner) Jeoloji ve Jeomorfolojisinin ana çizgileri. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Yayını no 289, 68 s. Ankara.
• Erol, O. (1980). Anadolu’da Kuaterner pluvial ve imterpluvial koşullar ve özellikle güney İç Anadolu da son buzul çağından bugüne kadar olan çevresel değişmeler. Coğrafya Araştırma Dergisi, 9, 5-16.
• Gencoğlu Korkmaz, G., Kurt, H., Asan, K. & Leybourne, M. (2022). Ar-Ar Geochronology and Sr-NdPb-O Isotopic systematics of the post-collisional volcanic rocks from the Karapınar-Karacadağ area (Central Anatolia, Turkey): An alternative model for orogenic geochemical signature in sodic alkali basalts. Journal of Geosciences, 67(1), 53-69.
• Gürbüz, A., Kazancı, N., Hakyemez, H. Y., Leroy, S. A. G., Roberts, N., Saraç, G., Ergun, Z., Boyraz-Arslan, S., Gürbüz, E., Koç, K., Yedek, Ö. & Yücel, O. T. (2021). Geological evolution of a tectonic and climatic transition zone: the Beyşehir-Suğla basin, lake district of Turkey. International Journal of Earth Sciences, 110, 1077-1107. https://doi.org/10.1007/s00531-021-02007-x
• IUGS, (2022). International Union on Geological Sciences The First 100 Geological Heritage Sites. Published by IUGS, Spain, ISBN: 978-1-79239975-6.217 s.
• Kazancı, N. ve Gençoğlu Korkmaz, G. (2023). Doğal miras planlama: Jeolojik miras kaynakları ve kullanımı. In: Y.Küçükdağ, K. Özcan, Ç. Arabacı (Edler.), Konya İli ve İlçelerinin Tarihî Süreç Çerçevesinde Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği I+II. Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı Yayını, cilt 1, s. 23-29.
• Kazancı, N. & Gürbüz, A. (2014). Jeolojik miras nitelikli Türkiye doğal taşları. Türkiye Jeoloji Bülteni, 57(1), 19-44. https://doi.org/10.25288/ tjb.298752
• Kazancı, N., Şaroğlu, F. ve Suludere, Y. (2015). Türkiye Jeositleri Çatı Listesi. Maden Tetkik ve Arama Dergisi, 151, 261-278.
• Kazancı, N. & Roberts, N. (2019). The lake basins of southwest Anatolia. In C. Kuzucuoğlu, A. Çiner, N. Kazancı (Eds.), Landscapes and Landforms of Turkey (p.: 325-337), World Series of Geomorphology. Springer.
• Koçyiğit, A. (1983). Hoyran Gölü (Isparta Büklümü) Dolayının Tektoniği. Türkiye Jeoloji Kurumu Bülteni, 26(1), 1-26. https://www.jmo.org.tr/ resimler/ekler/134f7cebfdb21fe_ek.pdf
• Kuzucuoğlu, C., Çiner, A. & Kazancı, N. (2019). Geomorphological regions of Turkey. In C. Kuzucuoğlu, A. Çiner, N. Kazancı (Eds.), Landscapes and Landforms of Turkey (p.: 41178), World Series of Geomorphology. Springer.
• Lahn, E. (1948). Türkiye Göllerinin Jeolojisi ve Jeomorfolojisi Hakkında Bir Etüt. MTA Enstitüsü Yayınları Seri B, No.12, Ankara.
• Lüttig, G. & Steffens, P. (1976). Explanatory Note for the Palaeo- geographic Atlas of Turkey from the Oligocene to the Pleistocene. Bundesanst. Geowiss. Rohstoffe, Hannover 64 s.
• McHugh, C. M. G., Gurung, D., Giosan, L. & Ryan, W. B. F. (2008). The last reconnection of the Marmara Sea (Turkey) to the World Ocean: A palaeoceanographic and paleoclimatic perspective. Marine Geology, 255, 64-76.
• Nazik, N., Koray Törk, K., Tuncer, K. ve Özel, E. H. (2005). Türkiye Mağaraları. Ulusal Mağara Günleri Sempozyumu Bildiriler Kitabı (s.:31-44), Beyşehir, Konya.
• Nazik, L., Poyraz, M. & Karabıyıkoğlu, M. (2019). Karstic landscapes and landforms of Turkey. In C. Kuzucuoğlu, A. Çiner, N. Kazancı (Eds.), Landscapes and Landforms of Turkey (p.: 181196), World Series of Geomorphology. Springer.
• Okay A. I. ve Tüysüz O. (1999). Tethyan sutures of northern Turkey. Geological Society, London, Special Publications, 156(1), 475-515.
• Orhan, O., Kırtıloğlu, O. S. ve Yakar, M. (2020). Konya kapalı havzası obruk envanter bilgi sisteminin oluşturulması. Geomatik 5(2), 81-90.
• Reynard E. & Brilha J. (Ed.) 2018. Geoheritage: assessment, protection and management. Elsevier. Amsterdam, 450 s.
• Robertson, A. H. F., Poisson, P. & Akıncı, Ö. (2003). Developments in research concerning MesozoicTertiary Thetys and neotectonics in the Isparta Angle, SW Turkey. Geological Journal 38, 195234.
• Ryan, W. B. F., Pittman, W. C., III, Major, C. O., Shimkus, K., Maskalenco, V., Jones, G. A., Dimitrov, P., Görür, N., Sakınç, M. & Yüce, H., 1997. An abrupt drowning of the Black Sea shelf. Marine Geology, 138, 119-126.
• Scotese, C. R. (2014). Cenozoic Plate Tectonic, Paleogeographic, and Paleoclimatic Reconstructions, Maps 1-15, PALEOMAP Project Evanston, Illinois, USA, 16 s.
• Şenel, M. (2002). 1/500.000 ölçekli Türkiye Jeoloji Haritası Konya Paftası (Ed.: M. Şenel). Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara.
• Şengör, A. M. C. (1980). Türkiye’nin Neotektoniğinin Esasları. Türkiye Jeoloji Kurumu, Konferans Serisi 2, Ankara, 40 s.
• Şengör, A. M. C. & Yılmaz, Y. (1981). Tethyan evolution of Turkey: a plate tectonic approach. Tectonophysics, 75, 181–241.
• Şengör A. M. C., Görür, N. & Şaroğlu, F. (1985). Strike-slip faulting and related basin formation in zones of tectonic escape: Turkey as a case study. In K.T. Biddle, & N. Christie-Blick (Eds.), Strike-slip Deformation, Basin Formation, and Sedimentation. Soc. Econ. Paleont. Min. Spec. Pub. 37, 227–264. https://doi.org/10.2110/ pec.85.37.0211
• Şenkul, Ç. & Doğan, U. (2013). Vegetation and climate of Anatolia and adjacent regions during the Last Glacial period. Quaternary International, 302, 110-122. https://doi.org/10.1016/j.quaint.2012.04.006
• Tapur, T. ve Bozyiğit, R. (2013). Konya İli Obruk Envanteri. T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Doğa Koruma ve Milli Parklar İl Müdürlüğü, Konya.
• Taymaz, T., Jackson, J. & Mckenzie, D. (1991). Active tectonics of the north and central Aegean Sea. Geophysical Journal International, 106(2), 433490.
• Theodossiou-Drandaki, I, Nakov, R., Wimbledon, W. A. P., Serjani, A., Neziraj, A., Hallaci, H., Sijaric, G., Begovic, P., Todorov, T., Tchoumatchenco, Pl., Diakantoni, A., Fassoulas, Ch., Kazancı, N., Saroglu, F., Dogan, A., İnaner, H., Dimitrijevic, M., Gavrilovic D., Krstic, B. & Mijovic, D. (2004). IUGS Geosites project progress - a first attempt at a common framework list for southeastern European countries. In M. Parkes (Ed.), Natural and Cultural Landscapes- the Geological foundation. Proceedings of a Conference 9-11 September 2002 (p.: 81-90). Dublin Castle, Ireland, Royal Irish Academy, Dublin.
• Türkecan, A. (2015). Türkiye’nin Senozoyik Volkanitleri. M.T.A. Genel Müdürlüğü Özel yayın Serisi, no 33, 255 s + 12 Harita, Ankara.
• Wimbledon, W. A. P. (1996). National site election, a stop on the road to a European Geosite List. Geologica Balcanica, 26, 15-27.
• Wimbledon, W.A.P., Benton, M. A., Berins, R. E. (1995). The development of a methodology for the selection of British geological sites for conservation. Part I, ProGEO. Modern Geology, 20, 59-202.