Yaban hayatı geliştirme sahalarına ilişkin olumsuz yerel algıların belirleyicileri

Yıl 2024, Cilt: 25 Sayı: 3, 283 - 289, 30.09.2024

Mehmet Korkmaz , Mevlüt Zenbilci , Ahmet Koca , Yasin Ünal

https://doi.org/10.18182/tjf.1475934

Öz

Günümüzde insan kaynaklı faaliyetler ile iklim değişikliği başta olmak üzere ortaya çıkan çevresel sorunlar nedeniyle doğal kaynak değerlerinin korunması ve sürdürülebilir yönetimi çok daha önemli hale gelmiştir. Bu amaçla bazı alanlara farklı koruma statüleri verilmektedir. Koruma statüleri, yerel halk için birtakım kısıtlamaları da beraberinde getirmektedir. Bu kısıtlamalar özellikle ekonomik içerikli kayıplar oluşturması nedeniyle yerel halkta koruma kararına yönelik olumsuz algılar oluşturabilmektedir. Olumsuz yerel algılar, alanın koruma hedeflerine ulaşmada önemli bir engel oluşturabilmektedir. Bu çalışmada Bozdağ Yaban Hayatı Geliştirme Sahası örneğinde yaban hayatı geliştirme sahalarına ilişkin yerel algıların belirleyicileri ortaya konulmuştur. Veriler anket tekniği ile toplanmıştır. Veri değerlendirme yöntemi olarak lojistik regresyon analizi kullanılmıştır. Çalışma sonuçlarına göre aileden göç, hayvan yetiştiriciliği, meraların yeterliliği ve yaban hayatı geliştirme sahası ilanı dolayısıyla yaşanacak gelir kaybı kaygısının olumsuz algıların oluşmasında etkili olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kırsal yerleşimler, Korunan alanlar, İnsan-yaban hayatı çatışması, Yaban hayatı geliştirme sahası

Teşekkür

Desteklerinden dolayı, Tarım ve Orman Bakanlığı 8. Bölge Müdürlüğü personeline teşekkür ederiz.

Determinants of negative local perceptions regarding wildlife reserve

Öz

Nowadays, the protection and sustainable management of natural resource values has become much more important due to environmental problems, especially human-induced activities and climate change. To this end, some areas are given different protection statuses. Their protected status brings with it some restrictions for local people. These restrictions can lead local people to have negative perceptions of the conservation decision, especially because they cause economic losses. Negative local perceptions can be a significant obstacle to achieving the conservation goals of the area. In this study, the determinants of local perceptions of wildlife reserves were identified using the example of Bozdağ Wildlife Reserve. Data were collected using a survey technique. Logistic regression analysis was used as the data analysis method. According to the results of the study, it was found that family migration, livestock farming, pasture adequacy and fear of income loss due to the declaration of a Wildlife Development Area were effective in the formation of these perceptions.

Anahtar Kelimeler

Rural settlements, Protected areas, Human-wildlife conflict, Wildlife reserve

Etik Beyan

Isparta Uygulamalı Bilimler Üniversitesi Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Kurulunun 28.02.2024 tarih ve 183/07 sayılı kararı

Teşekkür

Doğa Koruma ve Milli Parklar 8. Bölge Müdürlüğüne desteklerinden dolayı teşekkür ederiz.

Kaynakça

• Aagesen, D., 2000. Rights to land and resources in Argentina's Alerces National Park. Bulletin of Latin American Research, 19(4): 547-569.
• Akbulut, G., Atmiş, E., Günşen, H. B., 2015. Farklı ilgi gruplarının milli park algıları üzerine bir değerlendirme: Küre Dağları Milli Parkı örneği. Kastamonu University Journal of Forestry Faculty, 15(1): 133-145.
• Akyol, A., Türkoğlu, T., Bekiroğlu, S., Tolunay, A., 2018. Resident perceptions of livelihood impacts arising from the Kızıldağ National Park, Turkey. Environ. Dev. Sustain., 20, 1037-1052.
• Alkan, H., 2009. Negative impacts of rural settlements on natural resources in the protected areas: An example from Kovada Lake National Park. Journal of Environmental Biology, 30(3): 363–372.
• Alkan, H., Ersin, M.Ö., 2018. Korunan doğal alanlarda insan-yaban hayatı çatışması. Turkish Journal of Forestry, 19(3): 284-292. Alkan, H., Korkmaz, M., Tolunay, A., 2009. Assessment of primary factors causing positive or negative local perceptions on protected areas. Journal of Environmental Engineering and Landscape Management, 17(1): 20-27.
• Alkan, H., Korkmaz, M., 2009. Korunan alanların yönetiminde yaşanan sosyo-ekonomik odaklı sorunlara ilişkin bir değerlendirme. II. Ormancılıkta Sosyo-Ekonomik Sorunlar Kongresi, 19-21 Şubat, Isparta, s.13-22.
• Alkan, H., Korkmaz, M., McGill, D. W., Eker, M., 2010. Conflicts in benefits from sustainable natural resources management: Two diverse examples from Turkey. Journal of Environmental Biology, 31:87-96.
• Anderson, M.K., Barbour, M.G., 2003. Simulated indigenous management: A new model for ecological restoration in national parks. Ecological Restoration, 21(4): 269-277.
• Arıkan, F., 2011. Konya Bozdağ Yaban Hayatı Geliştirme Sahası’ndaki Anadolu Yaban Koyunlarında (Ovis gmelinii anatolica) biyokimyasal kan parametreleri. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Atasoy, D., 2001. Lojistik regresyon analizinin incelenmesi ve bir uygulaması. Yüksek Lisans Tezi, Cumhuriyet Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sivas.
• Baş, T., 2010. Anket. Seçkin Yayıncılık, Ankara
• Buğdaycı, İ., Varlık, A., Mutlu F., 2019. İnsansız hava aracı kullanılarak Anadolu Yaban Koyunlarının popülasyonunun belirlenmesi: Konya- Bozdağ Bölgesi. Ömer Halisdemir Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 8(2): 882-891.
• ÇOB, 2009. Ardahan Posof Yaban Hayatı Geliştirme Sahası Gelişme ve Yönetim Planı. DKMP, Ardahan İl Çevre ve Orman Müdürlüğü, Ardahan.
• Çokluk, Ö., 2010. Lojistik regresyon analizi: kavram ve uygulama. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 10(3): 1357-1407.
• Daim, M.S., Bakri, A.F., Kamarudin, H., Zakaria, S.A., 2011. Being neighbour to a national park: Are we ready for community participation? Procedia-Social and Behavioral Sciences, 36: 211-220.
• DKMP, 2024. Yaban hayatı geliştirme sahaları, https://www.tarimorman.gov.tr/DKMP/Menu/32/Yaban-Hayati-Gelistirme-Sahalari, Erişim: 26.04.2024.
• He, S., Su, Y., 2022. Understanding residents’ perceptions of the ecosystem to improve park–people relationships in Wuyishan National Park, China. Land, 11:532.
• Hidle, K., 2019. How national parks change a rural municipality's development strategies - The Skjak case, Norway. Journal of Rural Studies, 72: 174-185.
• IUCN SSC, 2020. What is Human-Wildlife Conflict? International Union for Conservation of Nature (IUCN) Species Survival Commission (SSC) Human-Wildlife Conflict Task Force. https://www.hwctf.org/, Erişim: 05/07/2024.
• Karanth, K. K., Nepal, S. K., 2012. Local residents perception of benefits and losses from protected areas in India and Nepal. Environmental Management, 49: 372-386.
• Koca, R., Güney, İ., Öncü, M.A., Somuncu, M., 2016. Korunan alanlarda etkili planlama ve sürdürülebilir alan yönetimi üzerine Kaçkar Dağları Milli Parkı’nın incelenmesi. TÜCAUM Uluslararası Coğrafya Sempozyumu, 13-14 Ekim, Ankara, s. 771-778.
• Korkmaz, M., 2023. Sustainable management of local livelihoods and ecological functions: An assessment on boundaries of natural protected areas. In: Sustainable Approaches in Forestry (Eds: Şen, G., Güngör E.). Duvar Publishing, New York, pp. 5-20.
• Korkmaz, M., Tolunay, A., Alkan, H., 2005. Korunan alanların uzun devreli gelişme planlarının hazırlanmasında kırsal yerleşimlerin sosyoekonomik yapısının önemi. Korunan Doğal Alanlar Sempozyumu, 8-10 Eylül, Isparta, s. 199-202.
• Mukherjee, A., 2009. Conflict and coexistence in a national park. Economic and Political Weekly, 44(23): 52-59.
• Mutluer, C., Büyükkıdık, S., 2017. PISA 2012 verilerine göre matematik okuryazarlığının lojistik regresyon ile kestirilmesi. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 46: 97-112.
• Oğurlu, İ., 2008. Yaban hayatı kaynaklarımızın yönetimi üzerine. SDÜ Orman Fakültesi Dergisi, 9(2): 35-88.
• Phoonjampa, R., Srirattanaporn, S., Phumanee, W., Pierrefeu, C., Singh, R., Ong, E.J., 2023. Exploring local communities’ perceptions of protected area authorities: a case study from Khlong Lan National Park and Mae Wong National Park in Thailand. Front. Conserv. Sci., 4:1298768.
• Tabakan, G., Avcı, O., 2021. Vergiye gönüllü uyumu etkileyen faktörlerin lojistik regresyon analizi ile belirlenmesi. Sosyoekonomi, 29(48): 541-561.
• Tokatlı, C., Gürbüz, E., 2014. Enez ilçesi ve Yeni Karpuzlu beldesi yerel halkının (Edirne) Gala Gölü Milli Parkı algılarının sosyoekonomik ve ekolojik açıdan değerlendirilmesi. Uluslararası Sosyal ve Ekonomik Bilimler Dergisi, 4(2): 1-5.
• Trakolis, D., 2001. Perceptions, preferences, and reactions of local inhabitants in Vikos-Aoos National Park, Greece. Environmental Management, 28: 665-676.
• Turan, N., 1984. Türkiye’nin Av ve Yaban Hayvanları-Memeliler, T.C. Orman Bakanlığı, Ankara
• YHGSY, 2004. Yaban Hayatı Koruma ve Yaban Hayatı Geliştirme Sahaları ile İlgili Yönetmelik, Resmî Gazete No: 25637.