AİLE HEKİMLİĞİ POLİKLİNİĞİNE BAŞVURAN BİREYLERİN SAĞLIK ALGISI VE SAĞLIKLI YAŞAM BİÇİMİ DAVRANIŞLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2022, Cilt: 16 Sayı: 1, 196 - 205, 20.03.2022

Zeynep Olgun Ruhuşen Kutlu

https://doi.org/10.21763/tjfmpc.1006496

Cited By: 2

Öz

Amaç: Bu çalışmada, Necmettin Erbakan Üniversitesi Meram Tıp Fakültesi Aile Hekimliği Polikliniğine başvuran bireylerde sağlık algısı ve sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Gereç ve yöntem: Kesitsel tipteki bu analitik çalışma, polikliniğimize herhangi bir nedenle başvuran 480 katılımcıda yapılmıştır. Veriler sosyodemografik bilgiler, Sağlık Algısı Ölçeği (SAÖ) ve Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları Ölçeği-II (SYBDÖ-II) kullanılarak toplanmıştır. Bulgular: Katılımcıların yaş ortalaması 35,1±10,7 yıl, %53,7’ si kadın, %65,2’si evli, %55,6’sı üniversite mezunu idi. SAÖ toplam puanı evli olmayan katılımcılarda anlamlı olarak daha yüksek idi (p<0,038). Öz farkındalık ve sağlığın önemi alt boyutlarından aldıkları puanlar erkeklerde kadınlara göre daha yüksekti (p=0,006, p=0,037). Kontrol merkezi, kesinlik ve toplam puan ortalama değerleri üniversite eğitimli olan grupta daha yüksekti (p<0.001). Yaş gruplarına göre SYBDÖ-II beslenme alt boyut puan ortalaması 34 yaş ve üzerinde olan katılımcılarda anlamlı olarak daha yüksek bulunmuştur (p=0,011). SYBDÖ- II kendini gerçekleştirme alt boyut puan ortalaması erkeklerde anlamlı olarak daha yüksek idi (p=0,027). SYBDÖ-II ortalamalarının 125,6±20,3 puan olduğu ve en yüksek alt boyut puanının kendini gerçekleştirme, en düşük alt boyut puanının ise fiziksel aktivite alanında olduğu saptandı. SAÖ ortalamaları 48,2±6,3 puan olarak bulunmuş, alt boyutlarından ise en düşük puan öz farkındalık, en yüksek puan ise kontrol merkezi alt boyutundan alınmıştır. SYBD puanları kronik hastalığı olan, sürekli ilaç kullanan ve kanser taraması yaptıran grupta anlamlı olarak daha yüksek bulunmuştur.
Sonuç: Kronik hastalık olmaması, sağlık algısını olumlu yönde etkilerken, kronik hastalığı olanlarda SYBD puanları daha yüksek bulunmuştur. Toplumu bu konuda yönlendirecek olan aile hekimlerinin hastalarına SYBD'ları hakkında farkındalığı artırıcı eğitim ve danışmanlık hizmeti vermesi önemlidir. 

Anahtar Kelimeler

Aile hekimliği, sağlık algısı, sağlıklı yaşam biçimi davranışı

Evaluation of Health Perception and Healthy Lifestyle Behaviors of Patıents Who Applied to Family Medicine Outpatient Clinic

Öz

Objective: The aim of this study is to evaluate the health perception and healthy lifestyle behaviors of the patients who applied to Necmettin Erbakan University, Meram Medical Faculty, Family Medicine Outpatient Clinic. Materials and Methods: This cross-sectional analytical study was performed in 480 participants who applied to our clinic for any reason. Data were collected by using the sociodemographic information form prepared by the researchers, Health Perception Scale (HPS) and Health-Promoting Lifestyle Profile-II (HPLP-II). Results: The mean age of the participants was 35,1±10,7 years, 53,7%of them were female, 65,2% were married, and 55,6% were educated at university level. HPS total score was significantly higher than unmarried participants (p<0,038). The self-awareness and the importance of health were higher in males than females (p=0.006, p=0.037). Being male sex, being a university graduate and having no chronic disease affect the health perception positively. The control center and certainty subscale with total score of HPS mean values were higher in the university educated group (p<0.001). According to the age groups, HPLP-II subscale nutrition score was significantly higher in participants aged 34 years and older (p=0.011). HPLP-II subscale spiritual growth was significantly higher in males (p = 0.027). It was found that the mean total score of HPLP-II was 125.6 ± 20.3 point, the highest score on the scale was in the spiritual growth subscale and the lowest score was in the physical activity subscale. It was found that the mean total score of HPS was 48.2 ± 6.3 point, the highest score from the control center subscale, the lowest score from the subscale self-awareness. The scores of healthy lifestyle behaviors were found to be significantly higher in patients with chronic disease, continuous drug use and cancer screening. Conclusions: While the absence of chronic disease affects the perception of health positively, HPLP scores were found to be higher in those with chronic diseases. It is important that family physicians, who will guide the society in this regard, provide education and counseling services to their patients to raise awareness about their HPLP.

Anahtar Kelimeler

family medicine, healthy lifestyle behavior, health perception

Kaynakça

• 1. World Health Organization. WHO definition of health. http://www.who.int/about/definition/en/print.html Erişim tarihi:16.07.18
• 2. Healthy living: what is a healthy lifestyle? WONCA. https://apps.who.int/iris/handle/10665/108180. (Erişim tarihi: 09.09.2018).
• 3. WONCA (2002). The European Definition of General Practice/Family Medicine. Wonca Europe. Barcelona: Wonca Europe Office Publication. http://www.woncaeurope.org/sites/default/files/documents/Definition%20EURACTshort%20version%20revised%202011.pdf (Erişim tarihi: 10.01 2019).
• 4. Lee J.A, Park J, Kim M. Social and physical environments and self-rated health in urban and rural communities in Korea. Int J Environ Res Public Health. 2015;12(11):14329-41.
• 5. Diamond JJ, Becker JA, Arenson CA, Chambers CV, Rosenthal MP. Development of a scale to measure adults’perceptions of health: Preliminary findings. Journal Of Communıty Psychology 2007;35(5):557–561.
• 6. Kadıoğlu H, Yıldız A. Sağlık Algısı Ölçeği’nin Türkçe Çevriminin Geçerlilik ve Güvenilirliği.Türkiye Klinikleri Journal of Medical Science 2012;32(1);47–53.
• 7. Walker SN, Sechrist KR, Pender NJ. The Health-Promoting Lifestyle Profile: development and psychometric characteristics. Nurs Res.1987;36(2):76-81.
• 8. Walker SN, Hill-Polerecky DM (1996) Psychometric evaluation of the Health Promoting Lifestyle Profile II. Unpublished manuscript, University of Nebraska Medical Center.
• 9. Bahar Z, Beşer A, Gördes N, Ersin F, Kıssal A. Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları Ölçeği II’nin Geçerlik Ve Güvenirlik Çalışması. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi, 2008;12(1):1-13
• 10. Sağlık İstatistikleri Yıllığı 2013,Sağlık Araştırmaları Genel Müdürlüğü, Erişim adresi: http://saglik.gov.tr/TR/dosya/1-97020/h/saglik-istatistik-yilligi-2013.pdf. Erişim tarihi:18.07.2018
• 11. Ağaçdiken-Alkan S, Özdelikara A, Boğa N. M. Hemşirelik Öğrencilerinin Sağlık Algılarının Belirlenmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi 2017;6(2):11–21.
• 12. Çilingir D, Aydın A. Hemşirelik Bölümünde Öğrenim Gören Öğrencilerin Sağlık Algısı. FNJN Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi 2017;25(3): 167-176.
• 13. Altay B, Çavuşoğlu F, Çal A. The factors affecting the perception of elderly patients towards health, quality of life and health-related quality of life. TAF Prev Med Bull 2016;15(3):18
• 14. Kolaç N, Sezer Balcı A, Şişman FN, Ataçer BE, Dinçer S. Fabrika Çalışanlarında Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışı ve Sağlık Algısı. Bakırköy Tıp Dergisi 2018;14: 267-74.
• 15. Efteli E, Khorshtd L. İki Farklı Bölüm Öğrencilerinin Sağlık Algılarının Karşılaştırılması. Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi 2016;32(2):1– 10.
• 16. Kuru N, Piyal B. Gülhane Askeri Tıp Akademisi Eğitim Hastanesine Başvuran Koroner Arter Hastalığı Tanılı Bireylerin Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışlarının Belirlenmesi. TAF Preventive Medicine Bulletin, 2012;11(3):287-298
• 17. Şen MA, Ceylan A, Kurt ME , Palancı Y, Adın C. Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu Öğrencilerinin Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları ve Etkileyen Faktörler. Dicle Medical Journal (2017);44(1):1-11
• 18. Karakoç-Kumsar A, Çınar-Pakyüz S. Metabolik Sendromlu Kadınlarda Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışlarının ve İlişkili Faktörlerin Belirlenmesi. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi 2015;12(1):19-24
• 19. Şimşek H, Öztoprak D, İkizoğlu E, Safalı F, Yavuz Ö, Onur Ö ve ark. Tıp fakültesi öğrencilerinde sağlıklı yaşam biçimi davranışları ve ilişkili etmenler. DEÜ Tıp Fakültesi Dergisi 2012;26 (3):151-157
• 20. Tuğut N, Bekar M. Üniversite öğrencilerinin sağlığı algılama durumları ile sağlıklı yaşam biçimi davranışları arasındaki ilişki. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 2008; 11:17-26
• 21. Özenoğlu A, Yalnız T, Uzdil Z. Sağlık Eğitiminin Beslenme Alışkanlıkları ve Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları Üzerine Etkisi. ACU Sağlık Bil Derg 2018; 9(3):234-242
• 22. Bostan N, Beşer A. Hemşirelerin Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışlarını Etkileyen Faktörler. HEAD. 2017;14(1):38-44
• 23. Kafkas M.E, Şahin-Kafkas A, Acet M. Analysis of Physical Education Teachers’ Level of Healthy Life Style Behavious. DPUJSS 2012;32(2):47-55.
• 24. Mehri A, Solhi M, Garmaroudi G, Nadrian H, Sighaldeh SS. Health promoting lifestyle and its determinants among university students in Sabzevar, Iran. International Journal of Preventive Medicine 2016;7(65):1-6.
• 25. Lee RLT, Loke AJTY. Health-Promoting Behaviors and Psychosocial Well-Being of University Students in Hong Kong. Public Health Nursing 2005;22(3):209-220.
• 26. Aşılar RH, Yıldırım A, Karakurt P, Fehmi Ç. Healthy Lifestyle Behaviors and Affecting Factors in University Staff. TJFMPC 2020;14(1):72-81
• 27. Nacar M, Baykan Z, Cetinkaya F, Arslantas D, Ozer A, Coskun O, Bati H, Karaoglu N, Elmali F, Yilmaze G. Health promoting lifestyle behaviour in medical students: a multicentre study from Turkey. Asian Pac J Cancer Prev. 2014;15(20):8969-74.
• 28. Gürsel N, Özbey S, Güzel P. Öğretim Elemanlarının Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları ve Yaşam Kalitesi. International Journal of Social Science Research 2016;5(2):10-25
• 29. Li J, Yu J, Chen X, Quan X, Zhou L. Correlations between health-promoting lifestyle and health-related quality of life among elderly people with hypertension in Hengyang, Hunan, China. Medicine (Baltimore). 2018;97(25):e10937.