Adölesan Gebelerin Aile Planlamasına Yönelik Tutumları ve Kullandıkları Kontraseptif Yöntemler

Yıl 2022, Cilt: 16 Sayı: 1, 16 - 24, 20.03.2022

Sibel Dilmen , Semra Kocaöz , Aynur Kızılırmak

https://doi.org/10.21763/tjfmpc.998505

Cited By: 2

Öz

Giriş: Bu araştırma, adolesan gebelerin aile planlamasına yönelik tutumlarının ve kullandıkları kontraseptif yöntemlerin belirlenmesi amacıyla yapılmıştır. Yöntem: Bu tanımlayıcı ve kesitsel tipteki çalışma, 128 gebe kadınla yapılmıştır. Veriler, “bir anket formu” ve “Aile Planlaması Tutum Ölçeği (APTÖ)” ile toplanmıştır. Bulgular: Adolesan gebe kadınların %30.5’inin hamilelik öncesinde gebeliği önleyici yöntem kullandıkları belirlenmiştir. En yaygın olarak kullanılan doğum kontrol yöntemi geri çekmedir (%64.1). Adolesan gebelerin, postpartum kontraseptif kullanma isteği yüzdesi %93.0’dır. Lise mezunlarının ilkokul mezunu olanlara (p=0.031), evlendikten sonra ilk bir yıl içinde (p=0.006) ve 2 yıl ve üzerinde gebe kalma isteyenlerin hemen gebe kalmak isteyenlere (p=0.009) ve doğum sonrası hemen gebe kalmak isteyenlerin gebe kalmak istemeyenlere (p=0.004) göre anlamlı olarak APTÖ’nün toplam puanın daha fazla olduğu saptanmıştır. Sonuç: Adolesan gebelerin aile planlamasına yönelik olumlu tutumlarını geliştirebilmeleri için öğrenim seviyelerinin artırılması, erken yaşta gebeliklerin sağlığa etkileri ve aile planlaması konusunda eğitim ve danışmanlık hizmetlerinin verilmesi gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler

Adölesan, aile planlaması, gebelik, kontraseptif yöntem, tutum

Destekleyen Kurum

Yok

Proje Numarası

Yok

Teşekkür

Yazarlar, çalışmadaki tüm katılımcılara teşekkür eder.

Family Planning Attitudes of Adolescent Pregnant Women and the Contraceptive Methods Used

Öz

Introduction: This study was conducted to determine the attitudes towards family planning of adolescent pregnant women and the contraceptive methods used. Methods: This descriptive and cross-sectional study was conducted with 218 adolescent pregnant women. The data were collected with the “a questionnaire form” and the “Family Planning Attitude Scale (PFAS)”. Results: It was determined that 30.5% of adolescent pregnant women had used a contraceptive method before pregnancy. The most commonly used birth control method is withdrawal (64.1%). The percentage of adolescent pregnant that wanted to use postpartum contraceptives was 93.0%. We found a statistically significantly higher total PFAS score in high school graduates compared to primary school graduates (p=0.031), in those wanting to conceive within one year (p=0.006) or after two years or more after marriage (p=0.009) compared to those who wanted to conceive right away, and in those who wanted to conceive again right away following birth compared to those who did not want to do so (p=0.004). Conclusion: In order to the development of favorable attitudes regarding family planning by adolescents, it is necessary to increase their educational level and providing training and consultancy services on family planning and the effect of early pregnancies on health.

Anahtar Kelimeler

Adolescent, attitude, contraceptive method, family planning, pregnancy

Proje Numarası

Yok

Kaynakça

• 1. World Health Organization. The second decade: improving adolescent health and development. WHO, Department of Child and Adolescent Health and Development, Programme Brochure. Geneva; 1998. p.2.
• 2. Gölbaşı Z. Adölesan dönem üreme sağlığı sorunları ve etkileyen faktörler. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi. 2005;8(1):100-108.
• 3. Origanje C, Meremikwu MM, Eko H, Esu E, Meremikwu A, Ehiri JE. Interventions for preventing unintended pregnancies among adolescents. Cochrane Database Syst Rev. 2009;(4):CD005215.
• 4. Şen S, Kavlak O. Çocuk gelinler: erken yaş evlilikleri ve adölesan gebeliklere yaklaşım. Aile ve Toplum. 2011;7(25):36-44.
• 5. Zeren F, Gürsoy E. Erken evliliklere neden olan faktörler, tutum ve kadın sağlığı üzerine etkisi. Turkiye Klinikleri J Nurs Sci. 2020; 12(1):124-132.
• 6. World Health Organization. Adolescent pregnancy. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/adolescent-pregnancy (accessed Aug 2021).
• 7. Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü. 2018 Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması. Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü, T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı, TÜBİTAK, Ankara, 2019. p.53, 68, 92, 93,100, 103.
• 8. Şolt A, Yazıcı S. Adölesan gebelikler. HSP. 2015;2(2):214-248.
• 9. Durukan G. Çocuk gelinler, erken yaşta evliliği durdurun. Sağlık ve Toplum. 2016;26(1):3-18.
• 10. Reime B, Schücking BA, Wenzlaff P. Reproductive outcomes in adolescents who had a previous birth or an induced abortion compared to adolescents' first pregnancies. BMC Pregnancy Childbirth. 2008;8:4.
• 11. Todd N, Black A. Contraception for adolescents. J Clin Res Pediatr Endocrinol. 2020;12(Suppl 1):28-40.
• 12. Zhihui L, Patton G, Sabet F, Zhou Z, Subramanian SV, Lu C. Contraceptive use in adolescent girls and adult women in low- and middle-income countries. JAMA Netw Open. 2020; 3(2):e1921437.
• 13. Morris JL, Rushwan H. Adolescent sexual and reproductive health: the global challenges. Int J Gynaecol. Obstet. 2015;131 Supp 1:S40-S42.
• 14. Başer M. Adölesan cinselliği ve gebelik. C.Ü. Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi. 2000;4(1): 50-54.
• 15. Birleşmiş Milletler Türkiye. Sürdürülebilir kalınma amacı 3. Sağlık ve kaliteli yaşam. https://turkey.un.org/tr/sdgs/3 (accessed Aug 2021).
• 16. Holness N. A global perspective on adolescent pregnancy. Int J Nurs Pract. 2015;21(5):677-681.
• 17. Felice ME, Feinstein RA, Fisher M, Kaplan DW, Olmedo LF, Rome ES, et al. American Academy of Pediatrics. Committee on Adolescence. Contraception in adolescents. Pediatrics. 1999;104(5 Pt 1):1161-1166.
• 18. Bayram Değer V, Balçı E. Adölesan dönemde üreme sağlığı, cinsellik ve cinsel eğitimin önemi. Turkish Studies. 2018;13(4):1424-1448.
• 19. Correia L, Martins MD, Oliveira N, Antunes I, Palma F, Alves MJ. Contraceptive choices pre and post pregnancy in adolescence. J Pediatr Adolesc Gynecol. 2015;28 (1):24-28.
• 20. Aktoprak M. Evli kadınlar ve eşlerinin aile planlamasına yönelik tutumları ve ilişkili faktörler (Yüksek Lisans Tezi). Konya, Selçuk Üniversitesi, 2012. p.91-96.
• 21. Gözükara F., Kabalcıoğlu F, Ersin F. Şanlıurfa ilinde kadınların aile planlamasına ilişkin tutumlarının belirlenmesi. Harran Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi. 2015;12(1):9-16.
• 22. Henshaw SK. Unintended pregnancy in the United States. Fam Plann Perspect. 1998;30(1):24-29.
• 23. Demirgöz M, Canbulat N. Adölesan gebelik. Turkiye Klinikleri J Med Sci. 2008;28(6): 947-952.
• 24. Topbaş M, Can G, Kapucu M. Trabzon’da bazı liselerdeki adölesanların aile planlaması ve cinsel yolla bulaşan hastalıklar hakkındaki bilgi düzeyleri. Gülhane Tıp Dergisi. 2003;45(4):331-337.
• 25. Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü. 2013 Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması. Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü, T.C. Kalkınma Bakanlığı, TÜBİTAK, Ankara, 2014. p.79.
• 26. Tezel A, Gönenç İM, Akgün Ş, Öztaş Karataş D, Altuntaş Yıldız T. Kadınların aile planlamasına yönelik tutumları ve etkileyen faktörler. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi. 2015;18(3):181-188.
• 27. Fleming PJ, Shakya H, Farron M, Brooks MI, Lauro G, Levtov RG, et al. Knowledge, attitudes, and practices related to family planning and gender equity among husbands of adolescent girls in Niger. Global Public Health 2020;15(5):666-677.
• 28. Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü, ICON-INSTITUT Public Sector GmbH, BNB Danışmanlık. Ulusal Anne Ölümleri Çalışması, 2005, Elma Teknik Basım Matbaacılık, Ankara, 2006. p.35,56.
• 29. Naçar M, Öztürk A, Öztürk Y. Doğum sonrasında verilen aile planlaması eğitiminin yöntem kullanmaya etkisi. Erciyes Tıp Dergisi. 2003;25(3):122-130.
• 30. Kocaöz S, Peksoy S, Atabekoğlu CS. Kadınların gebelikten önce kullandığı ve doğum sonrası dönemde kullanmayı tercih ettiği kontraseptif yöntemler. Balikesir Saglik Bil Derg. 2013;2(1):1-8.
• 31. Çöllü EF, Öztürk YE. Örgütlerde inançlar-tutumlar tutumların ölçüm yöntemler ve uygulama örnekleri bu yöntemlerin değerlendirilmesi. Sosyal Bilimler Meslek Yüksek Okulu Dergisi. 2006;9(1-2):373-404.
• 32. Özdemir Z. Sağlık bilimlerinde likert tipi tutum ölçeği geliştirme. HUHEMFAD-JOHUFON. 2018;5(1):50-68.
• 33. Alyanak İY, Kardam F, Koç İ, Ergöçmen B. Gebeliği Önleyici Yöntem Kullanımına Engel Olan Süreçler, İçinde Niteliksel Araştırma: Gebeliği Önleyici Yöntemler ve İstemli Düşükler. Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etüdleri Enstitüsü, Orkide Basımevi, Ankara, 2003. p.31-56.
• 34. Ejder Apay S, Nazik E, Özdemir F, Pasinlioğlu T. Kadınların aile planlamasına ilişkin tutumlarının belirlenmesi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi. 2010;13(3): 1-7.
• 35. Kassa GM, Arowojolu AO, Odukogbe AA, Yalew AW. Prevalence and determinants of adolescent pregnancy in Africa: a systematic review and Meta-analysis. Reproductive Health. 2018;15:195.
• 36. Nyarko SH. Prevalence and correlates of contraceptive use among female adolescents in Ghana. BMC Women's Health. 2015;15(60):1-6.
• 37. Çayan A. 15–49 yaş evli kadınların aile planlaması yöntemlerine ilişkin tutumlarının kullandıkları kontraseptif yöntemler ile ilişkisi (Yüksek Lisans Tezi). Aydın, Adnan Menderes Üniversitesi. 2009. p.95.
• 38. Eryılmaz N. Doğum sonu dönemdeki kadınların aile planlaması konusundaki tutumları ve ilişkili faktörler (Yüksek Lisans Tezi). Konya, Selçuk Üniversitesi. 2014. p.20.
• 39. Hotun Şahin N. Aile planlaması ve infertilite. In Kadın Sağlığı ve Hastalıkları Hemşireliği El Kitabı (Ed A Coşkun):345-384. İstanbul, Koç Üniversitesi Yayınları, 2012. p.345-384.