Tıp fakültesi son sınıf öğrencilerinin toplumsal cinsiyet eşitliği algılarının ve tutumlarının değerlendirilmesi

Yıl 2025, Cilt: 19 Sayı: 1, 32 - 41

Fatma Gökşin Cihan , Ruhuşen Kutlu , Nazan Karaoğlu

https://doi.org/10.21763/tjfmpc.1459891

Öz

Giriş: Hekimlerde toplumsal cinsiyet farkındalığı olmasının sağlıkta eşitliği sağlayacak önemli bir unsur olduğu bilinmektedir. Bu çalışmanın amacı, hekim adaylarının toplumsal cinsiyet algısını ve cinsiyet rollerine karşı tutumlarını ortaya koyabilmekti.
Metod: Bu kesitsel araştırmada veri toplamak için tıp fakültesi son sınıf öğrencilerine sosyodemografik bilgiler, Toplumsal Cinsiyet Algısı Ölçeği (TCAÖ) ve Toplumsal Cinsiyet Rolleri Tutum Ölçeği’nden (TCRTÖ) oluşan anket formu doldurtuldu.
Bulgular: Çalışmaya katılan 232 öğrencinin yaş ortalamaları 24,2±1,5 (22-34) yıl olup bu öğrencilerin %48,3'ü (n=87) erkek, %79,4'ü (n=143) bekar, %71,7'si (n=129) il merkezinde doğmuş ve %90,6'sı (n=163) çekirdek ailede yetişmişti. Tıp fakültesini seçme açısından ekonomik ve maddi nedenler erkek cinsiyette, duygusal ve çevresel nedenler kadın cinsiyette daha önemli bulundu (p=0,027). Tüm çalışma grubunun TCAÖ puanı 92,1±17,9; TCRTÖ puanı ise 107,3±10,1 puan olarak hesaplanmıştır. Annesi çalışmakta olan katılımcıların TCAÖ puanları, anneleri çalışmayanlardan anlamlı olarak yüksekti (p=0,005). Tıp fakültesini maddi nedenlerle seçenlerin TCRTÖ puanı (110,4±10,9) duygusal bir nedenle tercih yapmış olanların puanından (105,8±9,4) anlamlı olarak yüksekti (p=0,001). TCAÖ puanı ve TCRTÖ toplam ve alt grupları puanları arasında geleneksel cinsiyet rolü ile erkek cinsiyet rolü arasında pozitif yönde çok güçlü derecede bir korelasyon saptanırken (r=0,546, p<0,001), kadın cinsiyet rolü arasında pozitif yönde orta derecede bir korelasyon saptandı (r=0,259, p<0,001). Doğrusal regresyon analizi ile toplam TCAÖ’ deki yüksekliğin %68,9’u geleneksel cinsiyet rolüne atfedilmektedir (R2=0,689). TCRTÖ puanı ile geleneksel cinsiyet rolü puanı arasında pozitif yönde çok güçlü derecede bir korelasyon saptandı (r=0,848, p<0,001). Doğrusal regresyon analizi sonucu toplam TCRTÖ’deki yüksekliğin %72,0’ı geleneksel cinsiyet rolüne atfedilmektedir (R2=0,720)
Sonuç: Tıp Fakültesi öğrencilerinin kültürün ve çevrenin etkilerini taşıması ve eğitimin etkisi ile değişebilme şanslarının olması bu çalışmayı önemli kılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Eğitim, Tıp, Sağlıkta eşitlik, hekimler, kadınlar, erkekler

Etik Beyan

Araştırmanın etik izni çalışmaya başlamadan önce Necmettin Erbakan Üniversitesi Meram Tıp Fakültesi İlaç ve Tıbbi Cihaz Dışı Araştırmalar Etik Kurul Başkanlığı’ndan 10.05.2019 tarih ve 2019/1824 sayı numarası ile alınmıştır. Ayrıca katılımcılara çalışma hakkında bilgi verilerek sözlü onamları alınmıştır.

Destekleyen Kurum

Bu çalışma herhangi bir kurum veya kuruluştan finansman almamıştır.

Evaluation of Gender Equality Perceptions and Attitudes of Final Year Medical Students

Öz

Introduction: It is known that gender awareness among physicians is an important factor to ensure equality in health. The aim of this study was to reveal the perception of gender and attitudes towards gender roles of physician candidates.
Method: In this cross-sectional study, senior medical students filled out a questionnaire form consisting of sociodemographic information, Gender Perception Scale (GPS) and Gender Roles Attitude Scale (GRAS).
Results: The mean age of the 232 students who participated in the study was 24.2±1.5 (22-34) years, 48.3% (n=87) were male, 79.4% (n=143) were single, 71.7% (n=129) were born in the city center and 90.6% (n=163) were raised in nuclear families. In terms of choosing medical school, economic and financial reasons were found to be more important in the male gender and emotional and environmental reasons were found to be more important in the female gender (p=0.027). The GPS score of the whole study group was 92.1±17.9 points and the GRAS score was 107.3±10.1 points. The GPS scores of the participants whose mothers were working were significantly higher than those whose mothers were not working (p=0.005). The GRAS score of those who chose medical school for financial reasons (110.4±10.9) was significantly higher than the score of those who chose for emotional reasons (105.8±9.4) (p=0.001). A very strong positive correlation was found between the traditional gender role and the male gender role (r=0.546, p<0.001), while there was a moderate positive correlation for the female gender role (r=0.259, p<0.001). Linear regression analysis showed that 68.9% of the elevation in the total GPS was attributed to the traditional gender role (R2=0.689). A very strong positive correlation was found between GRAS score and traditional gender role score (r=0.848, p<0.001). Linear regression analysis demonstrated that 72.0% of the total GRAS score was attributed to traditional gender role (R2=0.720).
Conclusion: The fact that medical students carry the effects of culture and environment and have the chance to change with the effect of education makes this study important.

Anahtar Kelimeler

Education, Medical, Health equity, women, men

Etik Beyan

Araştırmanın etik izni çalışmaya başlamadan önce Necmettin Erbakan Üniversitesi Meram Tıp Fakültesi İlaç ve Tıbbi Cihaz Dışı Araştırmalar Etik Kurul Başkanlığı’ndan 10.05.2019 tarih ve 2019/1824 sayı numarası ile alınmıştır. Ayrıca katılımcılara çalışma hakkında bilgi verilerek sözlü onamları alınmıştır.

Destekleyen Kurum

Bu çalışma herhangi bir kurum veya kuruluştan finansman almamıştır.

Kaynakça

• 1. Risberg G, Hamberg K, Johansson EE. Gender awareness among physicians--the effect of specialty and gender. A study of teachers at a Swedish medical school. BMC Med Educ. 2003;3:8. https://doi.org/10.1186/1472-6920-3-8
• 2. Bingöl, O. Toplumsal cinsiyet olgusu ve Türkiye’de kadınlık. KMÜ Sosyal ve Ekonomı̇k Arastırmalar Dergı̇si 2014;16 (I): 108-114.
• 3. Doyal L. Biological sex and social gender: challenges for preventive and social medicine. Soz Praventivmed. 2003;48(4):207-8.
• 4. Hamberg K, Risberg G, Johansson EE, Westman G. Gender bias in physicians' management of neck pain: a study of the answers in a Swedish national examination. J Womens Health Gend Based Med. 2002;11(7):653-66.
• 5. Dökmen, ZY. Toplumsal cinsiyet: Sosyal Psikolojik Açıklamalar. Toksoy S, editör. İkinci baskı. İstanbul: Sistem Yayıncılık;2004. p:28-31, 88-93
• 6. Karkıner, N. Toplumsal cinsiyet sosyolojisi. Ecevit Y, Karkıner N, editörler. Toplumsal Cinsiyet Sosyolojisi, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayını No: 2307, Açıköğretim Fakültesi Yayını No: 1304; 2012. p.3-7.
• 7. Foss C, Sundby J. The construction of the gendered patient: hospital staff's attitudes to female and male patients. Patient Educ Couns. 2003;49(1):45-52.
• 8. Kaya FŞ, Uysal V. Günümüzde dindarlık ve toplumsal cinsiyet rolü algıları üstüne bir araştırma. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 2015;8(36):646-62
• 9. Sen G, Ostlin P. Gender inequity in health: why it exists and how we can change it. Glob Public Health. 2008;3(1):1-12.
• 10. Sezgin D. Health and medicalization in gender perspective. Journal of Sociological Research 2015; 18(1): 153-86.
• 11. Cihan FG, Haphap M. Wonca bilimsel toplantıları için cinsiyet eşitliği standartları. Türk Aile Hek Derg 2014;18(4): 199-203
• 12. World Health Organization Division of Family and Reproductive Health. Gender and health : technical paper. Switzerland: World Health Organization;1998. p.5-20.
• 13. Verdonk P, Benschop Y, de Haes H, Mans L, Lagro Janssen T. ‘Should you turn this into a complete gender matter?’ Gender mainstreaming in medical education. Gender and Education 2009;21(6):703-19.
• 14. Hamberg, K. Gender bias in medicine. Women’s Health 2008;4(3):237-43.
• 15. Hall JA, Roter DL. Do patients talk differently to male and female physicians? A meta-analytic review. Patient Education and Counseling 2002;48(3):217-224.
• 16. Colameco S, Becker L, Simpson M. Sex bias in the assessment of patient complaints. J Fam Pract 1983; 16:1117-21.
• 17. Verdonk P, Benschop YW, de Haes HC, Lagro-Janssen TL. From gender bias to gender awareness in medical education. Adv Health Sci Educ Theory Pract. 2009;14(1):135-52.
• 18. Risberg G, Johansson EE, Westman G, Hamberg K. Gender in medicine—An issue for women only? A survey of physician teachers’ gender attitudes. Int J Equity Health. 2003 Nov 5;2(1):10.
• 19. Yıldırım Dİ, Marakoğlu K. Tıp fakültesi internlerinin tıp eğitimi ile tıpta uzmanlık sınavı hakkındaki düşünceleri ve branş tercihlerinin belirlenmesi. Genel Tıp Derg 2019;29(4):183-9.
• 20. Wonca. The European definition of general practice/family medicine. Wonca Europe 2023 Edition.p.7
• 21. Risberg G, Johansson EE, Westman G, Hamberg K. Attitudes toward and experiences of gender issues among physician teachers: a survey study conducted at a university teaching hospital in Sweden. BMC Med Educ. 2008 Feb 26;8:10.
• 22. Altınova HH, Duyan V. Toplumsal cinsiyet algısı ölçeğinin geçerlik güvenirlik çalışması. Toplum ve Sosyal Hizmet Dergisi 2013;24(2):9-22.
• 23. Zeyneloğlu S, Füsun T. “Toplumsal Cinsiyet Rolleri Tutum Ölçeğinin Geliştirilmesi ve Psikometrik Özellikleri”. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 2011;40: 409-20.
• 24. Mast MS, Kadji KK. How female and male physicians' communication is perceived differently. Patient Educ Couns. 2018;101(9):1697-1701.
• 25. Himmelstein MS, Sanchez DT. Masculinity in the doctor's office: Masculinity, gendered doctor preference and doctor–patient communication. Preventive Medicine 2016;84:34-40
• 26. Delgado A, Lopez-Fernandez LA, de Dios Luna J, Saletti-Cuesta L, Gil N, Jiménez M. The role of expectations in preferences of patients for a female or male general practitioner. Patient Education and Counseling 2011;82(1):49-57
• 27. Yılmaz DV, Zeyneloğlu S, Kocaöz S, Kısa S, Taşkın L, Eroğlu K. Üniversite öğrencilerinin toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin görüşleri. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi 2009;6:1
• 28. Esen E, Siyez DM, Soylu Y, Demirgürz G. Üniversite öğrencilerinde toplumsal cinsiyet algısının toplumsal cinsiyet rolü ve cinsiyet değişkenlerine göre incelenmesi. E-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi 2017;8(1):46-63.
• 29. Aylaz R, Güneş G, Uzun Ö, Ünal S. Üniversite öğrencilerinin toplumsal cinsiyet rolüne yönelik görüşleri. Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi 2014;23(5):183-9.
• 30. Karasu F, Göllüce A, Güvenç E, Çelik S. Üniversite öğrencilerinin toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin tutumları. SDÜ Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi 2017;8(1):21-7
• 31. Karaoglu N, Ongel K, Seker M. The reasons for being a doctor and the future expectations. HealthMED 2010; 2: 335-43.
• 32. Varol ZS, Çiçeklioğlu M, Taner Ş. Evaluation of levels of gender perception and related factors among first-year students in a medical faculty. Ege Journal of Medicine 2016;55(3):122-8.
• 33. Gattino S, De Piccoli N, Grosso M, Miozzo S, Tanturri G, Rollero C. Awareness of gender medicine among family doctors. A field investigation. J Prev Interv Community. 2020;48(2):147-60.
• 34. Karaoğlu N, Batı AH, Şenol Y, Naçar M, Özer A, Altıntaş L. Türkiye’de tıp eğitimi tıp öğrencilerinin yalnızlık, anksiyete, depresyon düzeylerini ve empatik eğilimlerini etkiliyor mu? Tıp Eğitimi Dünyası Derg. 2012;34:13-8
• 35. Zaidi ZF. Gender differences in human brain: a review. The Open Anatomy Journal, 2010;2:37-55
• 36. Frings L, Wagner K, Unterrainer J, Spreer J, Halsband U, Schulze-Bonhage A. Gender-related differences in lateralization of hippocampal activation and cognitive strategy. NeuroReport 2006;17: 417- 21.