Akılcı İlaç Kullanımı Eğitim Programının Hemşirelik Öğrencilerinin Akılcı İlaç Kullanımına Yönelik Özfarkındalık Düzeyine Etkisi

Yıl 2025, Cilt: 19 Sayı: 2, 177 - 186

Aslı Akdeniz Kudubeş

https://doi.org/10.21763/tjfmpc.1499162

Öz

Amaç: Araştırma, hemşirelik öğrencilerinin akılcı ilaç kullanımı özfarkındalığını güçlendirmeye yönelik uygulanan akılcı ilaç kullanımı eğitiminin etkinliğini belirlemek amacıyla planlanmıştır.
Gereç-Yöntem: Araştırma hemşirelik bölümünde eğitim gören ve akılcı ilaç kullanımı konusunda herhangi bir eğitim almayan deney grubu için 88 ve kontrol grubu için 88 olmak üzere toplam 176 öğrenci ile yarı deneysel bir çalışma olarak yürütülmüştür. Veriler; Tanıtıcı Bilgi Formu ve Akılcı İlaç Kullanımı Özfarkındalık Ölçeği ile toplanmıştır. Araştırma verilerinin analizinde ortalama, yüzdelik hesaplamalar, çok yönlü varyans analizi ve doğrusal regresyon analizinden yararlanılmıştır.
Bulgular: Hemşirelik öğrencilerinin yer aldığı deney ve kontrol gruplarının Akılcı İlaç Kullanımı Özfarkındalık Ölçeği puan ortalamaları arasında grup, zaman ve grup*zaman etkileşimi açısından istatistiksel olarak anlamlı düzeyde fark olduğu belirlenmiştir. Eğitim programı Akılcı İlaç Kullanımı Özfarkındalık Ölçeği düzeyindeki artışın % 45’ini açıklarken, eğitimin katkısıyla ölçek puan ortalamalarında 0,552 kat artış sağlanmıştır.
Sonuç: Akılcı ilaç kullanımı eğitim programının hemşirelik öğrencilerinin akılcı ilaç kullanımına yönelik özfarkındalık geliştirmesinde etkili bir yöntem olduğu, ülke ve dünya literatürü ile hemşirelik eğitimine katkı sağlar nitelikte olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Hemşirelik öğrencisi, ilaç kullanımı, farkındalık, hemşirelik eğitimi

The Effect of Rational Drug Use Education Program on Nursing Students' Self-Awareness Level for Rational Drug Use

Öz

Purpose: This study aimed to evaluate the effectiveness of rational drug use education in enhancing nursing students' self-awareness regarding rational drug use.
Methods: A quasi-experimental design was utilized, involving a total of 176 nursing students who had not previously received education on rational drug use. The participants were divided into an experimental group (n = 88) and a control group (n = 88). Data collection tools included the Introductory Information Form and the Rational Drug Use Self-Awareness Scale. Statistical analyses were conducted using mean and percentage calculations, multi-way analysis of variance, and linear regression analysis.
Results: A statistically significant difference was observed in the mean scores of the Rational Drug Use Self-Awareness Scale between the experimental and control groups, in terms of group, time, and group*time interaction. The educational program accounted for 45% of the increase in Rational Drug Use Self-Awareness Scale scores, with education leading to a 0.552-fold increase.
Conclusion: The rational drug use education program proved to be a practical approach to enhance the self-awareness of nursing students about rational drug use. The findings contribute valuable insights to national and international nursing education literature.

Anahtar Kelimeler

Nursing student, drug utilization, awareness, nursing education

Etik Beyan

In order to conduct the study, written permission was obtained from the Dean's Office of the Faculty of Health Sciences of the university. In addition, permission was obtained from the owner of the Rational Drug Use Self-Awareness Scale via e-mail. In addition, written and verbal permissions were obtained by interviewing the participants and informing them about the purpose of the study. Ethics committee permission was obtained from the Scientific Research and Publication Ethics Committee of a university (decision dated 05.12.2023 and numbered 8/18).

Kaynakça

• 1. Mekonnen BD, Ayalew MZ, Tegegn AA. Rational drug use evaluation based on World Health Organization core drug use indicators in Ethiopia: A systematic review. Drug Healthc Patient Saf 2021; 13: 159. doi: 10.2147/DHPS.S311926.
• 2. World Health Organization. Conference of experts on the rational use of drugs. 1985. Accessed: https://iris.who.int/handle/10665/162006?show=full. Accessed: 30 July 2024.
• 3. Aksoy M, Alkan A, İşli F. Sağlık Bakanlığı’nın akılcı ilaç kullanımını yaygınlaştırma faaliyetleri. Turkiye Klinikleri Pharmacology - Special Topics 2015; 3: 19–26.
• 4. Rauf Burki M, et al. Evaluation of knowledge, attitude and practices of university students towards rational use of medicines Medical Science. Med Sci 2020; 24: 4425–4437.
• 5. Shi S, Mörike K, Klotz U. The clinical implications of ageing for rational drug therapy. Eur J Clin Pharmacol 2008; 64: 183–199. doi: 10.1007/s00228-007-0422-1.
• 6. Wang J, et al. The relationship between rational drug design and drug side effects. Brief Bioinform 2012; 13: 377–382. doi: 10.1093/bib/bbr061.
• 7. Karaman A, Ayoğlu T, Aydoğan MN, Kuğu, E. Hemşirelik öğrencilerinin akılcı ilaç kullanma durumları. Florence Nightingale Hemsirelik Dergisi 2019; 27: 143. doi: 10.26650/FNJN18021.
• 8. Goel D, Gupta S. Self-medication patterns among nursing students in North India. Article in IOSR Journal of Dental and Medical Sciences 2013; 11: 14–17.
• 9. Öz Yildirim Ö, Korkmaz M, Aydin Avci İ. Hemşirelik öğrencilerinin akılcı ilaç kullanımına yönelik farkındalıkları ile sağlık algılarının incelenmesi. Adnan Menderes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi 2021; 5: 251–260. doi: 10.46237/amusbfd.762631.
• 10. Oguz E, Alasehirli B, Demiryurek AT. Evaluation of the attitudes of the nurses related to rational drug use in Gaziantep University Sahinbey Research and Practice Hospital in Turkey. Nurse Educ Today 2015; 35: 395–401. doi: 10.1016/j.nedt.2014.10.011.
• 11. Özatik FY, et al. The knowledge and attitude of nursing students from school of health towards rational drug use. Osmangazi Tıp Dergisi 2019; 41: 315–325.
• 12. Aktaş H, Selvi H. Erişkinlerde akılcı ilaç kullanımı farkındalık ölçeğinin geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Mersin Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi 2019; 12: 439–447. doi: 10.26559/mersinsbd.543459
• 13. Mutlu G, Güngör A, Çevik AB. The effect of online peer education on rational medication use among nursing students. JAREN 2023; 9: 98–107. doi: 10.55646/jaren.2023.68736
• 14. Unver V, et al. An evaluation of a course on the rational use of medication in nursing from the perspective of the students. Nurse Educ Today 2013; 33: 1362–1368. doi: 10.1016/j.nedt.2012.07.005.
• 15. Özbaş N, Kurt B. Effects of web-based rational drug use program for nursing students: a randomized controlled study. Teaching and Learning in Nursing 2024; 2(2). doi: 10.1016/J.TELN.2023.12.009.
• 16. Ünver V, et al. Son sınıf hemşirelik öğrencilerine verilen hemşirelikte akılcı ilaç uygulamaları kursunun etkinliğinin hasta güvenliği kapsamında değerlendirilmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi 2014; 7: 284–289.
• 17. Santos J, Figueiredo AS, Vieira M. Innovative pedagogical practices in higher education: An integrative literature review. Nurse Education Today 2019; 72: 12–17. doi: 10.1016/j.nedt.2018.10.003
• 18. Saygılı M, Özer Ö, Uğurluoğlu Ö. Hemşirelerin akılcı ilaç kullanımı bir kamu hastanesinde hemşirelerin akılcı ilaç kullanımına yönelik bilgi ve davranışlarının değerlendirilmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi 2015; 8: 162–170.
• 19. Yaman Z, Demirci HF. Akılcı ilaç kullanım farkındalığı üzerine bir araştırma. Turkish Studies-Social Sciences 2021; 16: 395–405.
• 20. Soysal A, Şahin E. Akılcı ilaç kullanımı: Üniversite öğrencileri üzerinde bir araştırma. Sağlık Akademisyenleri Dergisi 2020; 7: 175–182.
• 21. Chaturvedi VP, Mathur AG, Anand AC. Rational drug use – As common as common sense? Med J Armed Forces India 2012; 68: 206–208. doi: 10.1016/j.mjafi.2012.04.002.
• 22. World Health Organization. Rational use of medicines: progress in implementing the WHO medicines strategy Report by the Secretariat. 2006. Accessed: https://iris.who.int/handle/10665/21525. Accessed: 30 July 2024.
• 23. Cohen J. A power primer. Psychol Bull 1992; 112: 155–159.
• 24. Cohen J. The Concepts of Power Analysis BT - Statistical Power Analysis for the Behavioral Sciences (Revised Edition). 2nd ed. Hillsdale, NJ: L. Erlbaum Associates, 1988. doi: 10.4324/9780203771587.