Türkiye Ekonomisinde Tarıma Dayalı Sanayinin Önemi ve Gelişim Süreci

Yıl 2022, , 50 - 59, 30.06.2022

Bektaş Kadakoğlu , Bahri Karlı

https://doi.org/10.55979/tjse.1107524

Cited By: 1

Öz

Tarıma dayalı sanayiler Gayrisafi Milli Hasılaya, istihdama, üretime, katma değere ve ihracata olumlu etkisinden dolayı Türkiye’nin en önemli sektörlerinin başında gelmektedir. Türkiye’de tarım ürünlerinin yaklaşık %30’u tarıma dayalı sanayilerde işlenerek tüketicilerle buluşturulmaktadır. Gelişmiş ülkelerde ise bu oran %60’dır. Bu bakımdan Türkiye’de üretilen tarım ürünlerinin çoğu katma değer yaratılmadan yani tarıma dayalı sanayilerde işlenmeden tüketicilerle buluşturulmaktadır. Çalışmada değişkenlere ait veriler 2005-2020 dönemini kapsamaktadır. Sanayi içerisinde tarıma dayalı sanayilerin payı girişim sayısı bakımından %6.38, istihdam sayısı bakımından %13.38, üretim değeri bakımından %16.94, katma değer bakımından %13.04, ihracat değeri bakımından ise %29.08’dir. Bu göstergelerden de anlaşılacağı üzere tarıma dayalı sanayiler Türkiye ekonomisi içerisinde önemli bir konumda bulunmaktadır. Bu çalışmada, Türkiye’de tarıma dayalı sanayinin mevcut durumu incelenmiş ve önemi ortaya konulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Tarıma dayalı sanayi, gıda ve içecek, tekstil ve giyim, ihracat, KOBİ

The Importance and Development Process of Agro-Food Industry in Turkish Economy Abstract

Öz

Agri-food industries are among the most important sectors in Turkey due to their positive impact on gross national product, employment, production, added value and exports. Approximately 30% of agricultural products in Turkey are processed in agri-food industries and brought to consumers. In developed countries, this rate is 60%. Thus, most of the agricultural products produced in Turkey are brought to consumers without creating added value, that is, without being processed in agri-food industries. The data of the variables in the study include the 2005-2020 periods. The share of agri-food industries within the total industry is 6.38% in terms of the number of enterprises, 13.38% in terms of employment, 16.94% in terms of production value, 13.04% in terms of added value, and 29.08% in terms of export value. As can be understood from these indicators, agri-food industries are of great importance in the Turkish economy. In this study, the current situation of agri-food industries in Turkey was examined and its importance was revealed.

Anahtar Kelimeler

Agri-food industry, food and beverage, textiles and clothing, export, SME

Kaynakça

• Anonim (1994). Türkiye İstatistik Yıllığı. Devlet İstatistik Enstitüsü, Ankara, Türkiye.
• Bayramoğlu, Z. (2007). Konya İlinde Tarıma Dayalı Sanayinin Yapısal Analizi. Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, Ankara, 284 s.
• Demirbaş, N. (2005). Türkiye ekonomisinde tarıma dayalı sanayinin yeri ve önemi. MKU Ziraat Fakültesi Dergisi, 10(1-2), 71-81.
• European Union (2020). User guide to the SME definition, Publications Office of the European Union. Erişim tarihi: 24.01.2022. https://op.europa.eu/en/publication-detail/-/publication/756d9260-ee54-11ea-991b-01aa75ed71a1.
• Güneş, E., Keskin, B., & Demirtaş, N. (2015). Türkiye’de Tarıma Dayalı Sanayiinin Yapısı Ve Gelişimi. VIII. Türkiye Ziraat Mühendisliği Teknik Kongresi. Ocak 12-16, Ankara, s: 1202-1225.
• Gürler, A. Z., Kızılarslan, N., & Kızılarslan, H. (2000). Tarıma dayalı ve tarıma bağlı sanayi işletmeleri. Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Yayınları, No:47, Tokat.
• Karlı, B. (1998). GAP Alanındaki İllerde Tarıma Dayalı Sanayinin Gelişme Stratejisi ve Sosyo-Ekonomik Etkileri. III. Ulusal Tarım Ekonomisi Kongresi. Eylül 03-05, Ankara, s: 354-363.
• Karlı, B. (2002). GAP alanındaki tarıma dayalı sanayi işletmelerinin gelişimi, sorunları ve çözüm yolları. T.C. Tarım ve Köyişleri Bakanlıǧı, TEAE Tarımsal Ekonomi Araştırma Enstitüsü, Ankara.
• Karlı, B., Bilgiç, A., & Eren, G. (2009). Dünya ekonomik krizinin Türk tarımına etkileri. Çiftçi ve Köy Dünyası Dergisi, 300, 33-42.
• Karlı, B., Kadakoğlu, B., & Gül, M. (2018). Dünya ve Türkiye’de Pamuk Üretimi ve Dış Ticaret Yapısı. V. International Multidisciplinary Congress of Eurasia, Temmuz 24-26, Barcelona, İspanya, s: 129-136.
• STB (2021). Gıda ve İçecek Sektörü Raporu. T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı. Erişim tarihi: 10.01.2022. https://www.sanayi.gov.tr/plan-program-raporlar-ve-yayinlar/sektor-raporlari/mu0111011413.
• Resmi Gazete (2022). Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmelerin Tanımı, Nitelikleri ve Sınıflandırılması Hakkında Yönetmelik. Erişim tarihi: 20.04.2022. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2022/03/20220318-11.pdf.
• TRADEMAP (2022). International Trade Center. Trade Statistics For International Business Development. Erişim tarihi: 10.01.2022. https://www.trademap.org/Index.aspx.
• TÜİK (2018). Yıllık Sanayi Ve Hizmet İstatistikleri Mikro Veri Seti. Türkiye İstatistik Kurumu, Yayın No: 4596, Ankara.
• TÜİK (2020). Konularına Göre İstatistikler. Türkiye İstatistik Kurumu.
• TÜİK (2021). Küçük ve Orta Büyüklükteki Girişim İstatistikleri (KOBİ) Haber Bülteni. Erişim tarihi: 25.12.2021. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Kucuk-ve-Orta-Buyuklukteki-Girisim-Istatistikleri-2020-41129.
• TÜİK (2022). Sanayi Üretim İstatistikleri. Erişim tarihi: 08.01.2022. https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=sanayi-114&dil=1.
• TÜSİAD (1987). Tarıma Dayalı Sanayide Durum, Türk Sanayicileri ve İş Adamları Derneği, Yayın No: TÜSİAD-T/87.1.96, İstanbul.
• Uyanık, M. (2011). Küresel Ekonomik Krizin Tokat İli Merkez İlçedeki Gıda Sanayii İşletmeleri Üzerindeki Etkileri. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Tokat, 83 s.