Isparta Ekolojik Koşullarında Farklı Azotlu Gübre ve Doz Uygulamalarının Cin Mısırında Bazı Verim ve Verim Öğeleri Üzerine Etkisi

Yıl 2024, Cilt: 6 Sayı: 2, 99 - 113

Kürşat Bucak , İlknur Akgün

https://doi.org/10.55979/tjse.1512449

Öz

Bu çalışmada, farklı azotlu gübre çeşidi [Nitropower 33, Novatec 32 (yavaş salınımlı gübre)] ve azot dozunun [0, 8, 12, 16, 20 kg/da N], cin mısırı çeşitlerinde (PC912, SH3077) verim ve verim öğeleri üzerine etkisi incelenmiştir. İki yıllık (2021 ve 2022) araştırma sonuçlarına göre; çeşitlerde tepe püskülü çıkış süresi 66.67-79.67 gün, koçan püskülü çıkış süresi 73.33-85.67 gün, koçan uzunluğu 13.00-21.33 cm, koçanda sıra sayısı 13.89-17.76 adet, koçanda tane sayısı 376.55-718.73 adet, bitkide koçan sayısı 1.00-1.80 adet arasında değişmiştir. Araştırma sonucunda, incelenen özellikler üzerine çeşidin ve azot dozlarının istatistiksel olarak önemli etkisi olduğu belirlenmiş, ancak bu etki yıllara göre değişkenlik göstermiştir. Tane verimi ise PC912 çeşidinde 362.67-951.22 kg/da, SH3077 çeşidinde 348.08-924.25 kg/da arasında değişmiştir. Yavaş salınımlı Novatec gübre uygulamasının cin mısırında verim ve verim öğeleri üzerinde önemli artış sağladığı (tane verimi: birinci yıl %7.97, ikinci yıl %10.7 oranında artmıştır) ve her iki cin mısırı çeşidinin de Isparta ekolojik koşullarında yetiştirilebileceği belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Azot dozu, Cin Mısır, Verim, Yavaş salınımlı azotlu gübre

Teşekkür

Bu çalışma Isparta Uygulamalı Bilimler Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Tarla Bitkileri Anabilim Dalında Kürşat BUÇAK tarafından sunulan Doktora tezinden üretilmiştir.

The Effect of Different Nitrogen Fertilizer and Dose Applications on Some Yield and Yield Components of Pop Corn under Isparta Ecological Conditions

Öz

In this study, the effect of different nitrogen fertilizer types [Nitropower 33, Novatec 32 (slow-release fertilizer)] and nitrogen doses [0, 8, 12, 16, 20 kg/da N] on yield and yield components of popcorn varieties (PC912, SH3077) were investigated. According to the results of the two-year (2021 and 2022) research, in cultivars, the tassel emergence period varied between 66.67-79.67 days, the silk emergence period varied between 73.33-85.67 days, ear length varied between 13.00-21.33 cm, number of rows in ear varied between 13.89-17.76, number of grains in ear varied between 376.55-718.73 and number of ears per plant varied between 1.00-1.80. As a result of the research, it was determined that the variety and nitrogen doses had a statistically significant effect on the examined characters, but this effect varied according to years. Grain yield varied between 362.67-951.22 kg/da in PC912 variety and 348.08-924.25 kg/da in SH3077 variety. It was determined that slow-release Novatec fertilizer application provided a significant increase in yield and yield components of popcorn (grain yield: 7.97%increase in the first year and 10.7%increase in the second year), and both popcorn varieties can be grown under Isparta ecological conditions.

Anahtar Kelimeler

Nitrogen dose, Pop Corn, Yield, Slow-release nitrogen fertilizer

Kaynakça

• Akçalı, C. F. (2016). Amik Ovası Koşullarında Cin Mısırı (Zea mays everta Sturt.) Tarımında Uygun Sulama Aralıklarının Belirlenmesi. (Yüksek Lisans Tezi, Mustafa Kemal Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü)
• Akgül, M. (2020). Farklı Azot Dozu Uygulamalarının Cin Mısırında Dane Verimi, Bazı Agromorfolojik Karakterler ve Dane Patlama Özelliklerine Etkisinin Belirlenmesi. (Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü)
• Akın, C. O. (2022). Tokat Kazova Koşullarında Bazı Cin Mısırı (Zea mays everta L.) Çeşit ve Hatlarının Verim ve Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi. (Yüksek Lisans Tezi, Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü)
• Al, F. (2023). Cin Mısır (Zea mays everta) Genotiplerinin Verim ve Kalite Parametrelerinin Karşılaştırılması. (Yüksek Lisans Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü)
• Aldrich, S. R., Scott, W. O., & Leng, E. R. (1982). Modern Corn Production. A & L, Publications, Illionis, U.S.A. Alıcı, S. (2005). Kahramanmaraş Koşullarında Farklı Azot Dozları ile Sıra Üzeri Ekim Mesafelerinin II. Ürün Mısır (Zea mays L.) Bitkisinde Verim, Verim Unsurları ve Bazı Tarımsal Karakterlere Etkisi Üzerine Bir Araştırma. (Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü)
• Bajtay, I. (1990). Correlation between sowing dates and tillering in sweet corn. Field Crop Abst, 43(4).
• Banerjee, M., & Singh, S. N. (2003). Effect of nitrogen and plant population on yield components and yield of popcorn varieties of maize. Annals of Agricultural Research, 24(4), 968-970.
• Barut, H., Aykanat, S., & Aslan, H. (2022). The effects of using urea with nitrogen stabilizer as top fertilizer on some yield and quality criteria in bread wheat and corn. Turkish Journal of Agriculture - Food Science and Technology, 10(1), 28-36. doi.org/10.24925/turjaf.v10i1.28-36.4743
• Bruns, H. A., & Abbas, H. K. (2002). Effects of intra-row spacing on maize growth in the Mid-South. Agronomy Abstracts, 48, 21-27.
• Cengizer, Z. (2024). Farklı Doz ve Dönemlerde Uygulanan Yavaş Salınımlı Azotlu Gübrenin Atdişi Mısırda (Zea mays L. var. indentata) Verim ve Verim Unsurlarına Etkisi. (Yüksek Lisans Tezi, Harran Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü)
• Cihangir, H. (2013). Organik Yetiştirilen Cin Mısırı (Zea Mays L. Everta) ve Tatlı Mısırda (Zea mays L. saccharata) Farklı Besin Kaynaklarının Verim ve Kalite Üzerine Etkisi. (Doktora Tezi, Harran Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü)
• Çetin, A. (2019). Mısır Çeşitlerinde Farklı Sulama Yöntemlerinde Azot Kullanım Etkinliğinin Mısırda Verim ve Verim Unsurları Üzerine Etkisi. (Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü)
• Çokkızgın, A. (2002). Kahramanmaraş Koşullarında Farklı Azot Dozları ile Sıra Üzeri Ekim Mesafelerinin II. Ürün Mısır (Zea mays L.) Bitkisinde Verim, Verim Unsurları ve Fizyolojik Özelliklere Etkisi. (Yüksek Lisans Tezi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü)
• Doğrul, A. Ş. (1999). Çukurova Koşullarında Hibrit Cin Mısırları (Zea mays everta Sturt.)’nın Yetiştirme Olanakları Üzerine Bir Çalışma. (Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü)
• Ertekin, Ç. (2019). Cin Mısır Çeşitlerinde Farklı Bitki Sıklıklarının Verim ve Kalite Üzerine Etkisi. (Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü)
• Gür, G. (2020). Çukurova Koşullarında Farklı Ekim Sıklıklarının Cin Mısırında (Zea mays everta) Dane Verimi ve Bazı Agromorfolojik Özelliklere Etkisinin Saptanması. (Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü)
• Hoseney, R. C., Zeneznak, K., & Abdelrahman, A. (1983). Mechanism of popcorn popping. Journal of Cereal Science, 1, 43-52.
• İdikut, L., Zulkadir, G., Yürürurmaz, C., & Çölkesen, M. (2015). Yerel cin mısırı genotiplerinin Kahramanmaraş koşullarında tarımsal özelliklerinin araştırılması. KSÜ Doğa Bilimleri Dergisi, 18(3), 1-8.
• İncik, H. (2019). Farklı Su Düzeylerinde ve Azot Dozlarında Cin Mısır (Zea mays everta Sturt) Su Verim İlişkisinin Saptanması. (Yüksek Lisans Tezi, Harran Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü)
• Kahramanoğlu, Y. (2019). Harran Ovası Koşullarında Bazı Cin Mısırı (Zea mays L. everta) Genotiplerinin Tane Verimi ve Verimle İlgili Bazı Morfolojik Özelliklerinin Belirlenmesi. (Yüksek Lisans Tezi, Harran Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü)
• Kara, B. (2006). Çukurova Koşullarında Değişik Bitki Sıklıkları ve Farklı Azot Dozlarında Mısırın Verim ve Verim Özellikleri İle Azot Alım Ve Kullanım Etkinliğinin Belirlenmesi. (Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü)
• Karahan, F. (2016) Farklı Azotlu Gübre ve Dozlarının Mısırda Tane Verimi ve Azot Kullanım Etkinliği Üzerine Etkisi. (Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü)
• Karaşahin, M. (2014). Bitkisel üretimde azot alım etkinliği ve reaktif azotun çevre üzerine olumsuz etkileri. Academic Platform-Journal of Engineering and Science, 2(3), 15-21.
• Kavut, Y. T., & Soya, H. (2014). Akdeniz iklim koşullarında farklı toprak yapılarının mısırda tane verimi ve bazı verim unsurlarına etkisi üzerinde bir araştırma. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 51(1), 41-47.
• Kocabaş, A., & Akgün, İ. (2021). Burdur ekolojik şartlarında farklı azotlu gübre çeşit ve dozlarının şeker mısırda (Zea mays saccharata Sturt.) koçanın bazı tarımsal özellikleri üzerine etkisi. Isparta Uygulamalı Bilimler Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 16(2), 178-186.
• Kuş, H. O. (2015). Atdişi Mısırda (Zea mays L. indentata Sturt.) Yavaş Salımlı Azotlu Gübrenin Tane Verimi ve Verim Öğelerine Etkileri. (Yüksek Lisans, Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü)
• Küçükyağcı, Ş. (2010). Bazı Yeni Şeker Mısırı Tiplerinin Tokat - Kazova Koşullarında Bazı Verim ve Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi. (Yüksek Lisans Tezi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü)
• Okutan, M. (1992). Tokat Ekolojik Şartlarında II. Ürün Olarak Şeker Mısır Yetiştirme Olanaklarının Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma. (Yüksek Lisans Tezi, Cumhuriyet Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü)
• Oncsik, M. B., & Nagy, L. (2004). Popcorn Production Uunder Fertigation in Hungary. Proceedings of ICID Interregional Conference on Food Production and Water: Social and Economic Issues of Irrigation and Drainage, September 5-11, Moscow, Russia, 12.
• Öner, F. (2011). Karadeniz Bölgesindeki Yerel Mısır (Zea mays L.) Genotiplerinin Agronomik ve Teknolojik Özelliklerinin Belirlenmesi. (Doktora Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü)
• Öz, A., & Kapar, H. (2011). Determination of grain yield, some yield and quality traits of promising hybrid popcorn genotypes. Turkish Journal of Field Crops, 16(2), 233-238.
• Özata, E. (2013). Şeker Mısırda (Zea mays saccharata Sturt.) Ekim Sıklığı ve Azot Dozlarının Taze Koçan Verimi ile Verim Öğeleri Üzerine Etkisi. (Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü)
• Özel, M. R., (2019). Farklı Düzeylerdeki Organik Solucan Gübresinin Atdişi Mısırın (Zea mays L. indentata) Verim ve Verim Unsurlarına Etkisi. (Yüksek Lisans Tezi, Harran Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü)
• Özkan, A. (2007). Çukurova Koşullarında Değişik Azot Dozu Uygulamalarının İki Cin Mısırı (Zea mays everta Sturt.) Çeşidinde Tane Verimi, Tarımsal Özellikler ve Bazı Kalite Özelliklerine Etkisi. (Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü)
• Özkan, A., & Ülger, A. C. (2011). Çukurova ekolojik koşullarında değişik azot dozu uygulamalarının iki cin mısırı (Zea mays L. everta Sturt.) çeşidinde tane verimi ve bazı tarımsal özelliklere etkisi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi, 21(3), 198-208.
• Özsoy, A. (2017). Tokat Kazova Koşullarında Farklı Ekim Sıklıklarının Bazı Cin Mısırı (Zea mays everta L.) Çeşitlerinde Verim ve Kalite Özelliklerine Etkisi. (Yüksek Lisans Tezi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü)
• Öztürk, A., & Sade, B. (2014). Cin Mısırın İnsan Beslenmesindeki Önemi. Harmantime, 2(20), 80-84.
• Plenet, D., & Lemaire, G. (2000). Relationships between dynamics of nitrogen uptake and dry matter accumulation in maize crops. Determination of critical N concentration. Plant Soil, 216, 65-82.
• Rattalino Edreira, J. I., & Otegui, M. E. (2012). Heat stress in temperate and tropical maize hybrids: differences in crop growth, biomass partitioning and reserves use. Field Crops Research, 130, 87-98.
• Saygı, M., & Toklu, F. (2017). Çukurova bölgesinde birinci ürün koşullarında yetiştirilen bazı danelik mısır (Zea mays indentata Sturt.) çeşitlerinin dane verimi, bazı bitkisel özellikler ve karakterler arası ilişkiler yönünden değerlendirilmesi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Tarım ve Doğa Dergisi, 20(Özel Sayı), 308-312.
• Tekkanat, A. (2005). Cin Mısırı Çeşitlerinin Önemli Tarımsal ve Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi. (Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü)
• Tekkanat, A., & Soylu, S. (2005). Cin mısırı çeşitlerinin önemli tarımsal özelliklerinin belirlenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 19(37), 41-50.
• Tolenaar, M., Aguilera, A., & Nisanka, S. P. (1997). Grain yield is reduced more by weed interference in an old than in a new maize hybrid. Agronomy Journal, 89(2), 239-246.
• Tüfekçi, A. (2021). Farklı Sulama Seviyelerinin Bursa Koşullarında Yetiştirilen Cin Mısırının (Zea Mays L. Everta) Tane Verimi ve Agronomik Özellikleri Üzerine Etkileri. (Yüksek Lisans Tezi, Bursa Uludağ Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü)
• Uzun, N. (2020). Balıkesir Koşullarında Cin Mısırında (Zea mays everta Sturt.) Geleneksel ve Çift Sıra Ekim Şekilleri ve Bitki Sıklığının Tane Verimi ve Verim Öğeleri Üzerine Etkileri. (Yüksek Lisans Tezi, Bursa Uludağ Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü)
• Uzun, T. (2021). Cin Mısırının F1 ve F2 Generasyonlarında Verim, Verim Unsurları, Kalite İle Bazı Morfolojik ve Fenolojik Özelliklerin Belirlenmesi. (Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü)
• Ülger, A., İbrikçi, H., Çakır, B., & Güzel, N. (1997). Influence of nitrogen rates and row spacing on corn yield, protein content and other plant parameters. Journal of Plant Nutrition, 20, 1697-1709.
• Ülger, A.C. (1998). Farklı azot dozu ve sıra üzeri mesafelerinin patlak mısırda (Zea mays everta Sturt.) tane verimi ve bazı tarımsal özelliklere etkisi. Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 13(1), 155-164.
• Ünlü, K., Özenirler, G., & Yurteri, C. (1999). Nitrogen fertilizer leaching from cropped and irrigated sandy soil in central Turkey. European Journal of Soil Science, 50, 609-620.
• Üzümbağı, B. (2023). Cin Mısırında (Zea mays everta) Çift Melez Popülasyonlarının Bazı Agronomik ve Kalite Özellikleri Yönünden Değerlendirilmesi. (Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü)
• Vural, Ç. (2007). Aydın Koşullarında Cin Mısır Bitkisinin Damla Yöntemiyle Sulanması. (Yüksek Lisans Tezi, Adnan Menderes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü)
• Yerdoğan, K. (2015). Sulamayı Sonlandırma Zamanının Cin Mısırı (Zea mays everta Sturt.)’nın Verim ve Verim Unsurları ile Bazı Kalite Özelliklerine Etkisinin Belirlenmesi. (Yüksek Lisans Tezi, Mustafa Kemal Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü)
• Zhao, B., Dong, S., Zhang, J., & Liu, P. (2013). Effects of controlled-release fertiliser on nitrogen use efficiency in summer maize. PloS one, 8(8), e70569.
• Zhu, S., Liu, L., Xu, Y., Yang, Y., & Shi, R. (2020). Application of controlled release urea improved grain yield and nitrogen use efficiency: A meta-analysis. PloS one, 15(10), e0241481.
• Ziegler, K. E., & Ashman, B. (1994). Popcorn. In Speciality Corns, Chapter Edited By Hallauer. (pp. 189-214)
• Zulkadir, G. (2018). Kahramanmaraş Koşullarında Yerel Cin Mısır (Zea Mays Everta) Populasyonlarının Morfolojik, Agronomik ve Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi ve DNA Moleküler İşaretleyiciler ile Karakterizasyonu. (Doktora Tezi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü)