TÜRK DİLİ KİTAPLARINDAKİ ELEŞTİRİYLE İLGİLİ ÇALIŞMALARIN PROGRAMA BAĞLI OLARAK ÖĞRENCİDE ELEŞTİREL DÜŞÜNME BECERİSİNİ GELİŞTİRMEDEKİ YETERLİLİKLERİ

Yıl 2020, Cilt: 4 Sayı: 8, 720 - 733, 15.09.2020

Nagihan Şenyıldız

https://doi.org/10.30520/tjsosci.732266

Cited By: 2

Öz

Türk Dili kitaplarındaki eleştiriyle ilgili çalışmaların programa bağlı olarak öğrencide eleştirel düşünme becerisini geliştirmedeki yeterliliklerini tespit etmek amaçlanmıştır.
İlişkisel tarama modeliyle cinsiyet, yaş, sınıf düzeyi, okul türü, anne ve babanın öğrenim düzeyi değişkenlerinin eleştirel düşünme gücüne etkileri incelenmiştir. Türk Dili ve Edebiyatı ders kitaplarında yer alan eleştiri türündeki metinler ve eleştirel düşünme becerisinin programdaki yeri ele alınmıştır.
Erzincan ilinde tesadüfi seçilen 113 ortaöğretim öğrencisine Watson-Glaser Eleştirel Akıl Yürütme Gücü Ölçeği (Form: YM) uygulanmıştır. Verilerin analizinde SPSS paket programından faydalanılmıştır. Cinsiyet, yaş, sınıf düzeyi, okul türü, anne öğrenim durumu ve baba öğrenim durumu değişkenlerine normallik testi uygulanmış ve normal dağılıma sahip olmadıkları görülmüştür(p: ,000 < ,05). Bu nedenle non-parametrik testler uygulanmıştır.
Cinsiyete göre çıkarsama, sınıf düzeyine göre yorumlama, okul türüne göre çıkarsama ve yorumlama alt boyutlarında %95 güven düzeyinde anlamlı farklılık olduğu bulunmuştur. Ders kitaplarında eleştiri türüne yeterince yer verilmediği ve öğrencilerin hedeflenen eleştirel düşünme becerisine sahip olmadığı görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Eleştirel Düşünme, Eleştiri, Düşünme Becerileri

Kaynakça

• Alan, M. (2013), Ortaöğretim Türk Edebiyatı 11. Sınıf. Ankara: Yıldırım.
• Aytaş, G. (2001). Türkçe Ders Kitaplarının Yazımında Metin Seçimi ve Metin Altı Sorularının Hazırlanmasında Dikkat Edilmesi Gereken Bazı Hususlar. Türk Yurdu Türkçeye Saygı Özel Sayısı, 21, s. 56-61.
• Aytaş, G., Özkan, Ö., Deniz, K., Doğan, Y., Uslu Üstten, A. Ve Odacı, S. (2013). Edebiyat Bilgi ve Kuramları. İldem Yayınları, Ankara.
• Bacanlı, H. (2012). Dört Katlı Düşünme Modeli. Bilim ve Aklın Aydınlığında Eğitim, 146, 29-36.
• Başoğlu, N. ve Mutlu, B. (2012). İlköğretim Türkçe Ders Kitaplarında Yer Alan Metinlerin Eleştirel Düşünme Eğitimine Uygunluğu. Kastamonu Eğitim Dergisi, 20, s. 983-998.
• Chance, P. (1986). Thinking in The Classroom: A Survey of Programs. Teachers College, Columbia University, New York.
• Çağlayan Öztürk, Ç. (2013). İlköğretim Sekizince Sınıf Öğrencilerinin Bilimsel Süreç, Eleştirel Düşünme ve Yaratıcı Düşünme Becerieleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Gazi Üniveristesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Doktora Tezi, Ankara.
• Çakmak Güleç, H. (2010). Evaluation of Prospective Primary and Pre-School Teachers’ Critical Thinking Level. Eğitim ve Bilim, 35 (157), s. 3-14.
• Çıkrıkçı, N. (1992). Watson-Glaser Eleştirel Akıl Yürütme Gücü Ölçeği(form: ym)nin Lise Öğrencileri Üzerindeki Ön Deneme Uygulaması. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 25, s. 559-569.
• Dede, C. (2009). Comparing Frameworks for 21st Century Skills. Harvard Graduate School of Education. http://sttechnology.pbworks.com/f/Dede_(2010)_Comparing%20Frameworks%20for%2021st%20Century%20Skills.pdf (22.12.2019).
• Demir, M. K., Tutkun, T., Şahin, Ç. Ve Genç, S. Z. (2014). Sosyal Bilgiler Etkinliklerinin Eleştirel Düşünmeye Etkisi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1), s. 217-229.
• Demirel, Ö. (1987). Eğitimde Program Geliştirme. Usem Yayınları, Ankara.
• Derman, S. ve Ateş, M. (2014). Ortaöğretim Türk Edebiyatı 9. Sınıf. Ekoyay Eğitim, Ankara.
• Geçmen, C. ve Bursalıoğlu, Y. (2013). Ortaöğretim Türk Edebiyatı 9. Fırat Yayınları, Ankara.
• Gök, B. ve Erdoğan, T. (2011). Sınıf Öğretmeni Adaylarının Yaratıcı Düşünme Düzeyleri ve Eleştirel Düşünme Eğilimlerinin İncelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 44(2), s. 29-52.
• Güneş, F. (2012). Öğrencilerin Düşünme Becerilerini Geliştirme. Türklük Bilimi Araştırmaları, 32, s. 127-145.
• Gürkaynak, İ., Üstel, F. ve Gülgöz, S. (2008). Eleştirel Düşünme Eğitim Reformu Girişimi. 3. bs. İstanbul. https://www.egitimreformugirisimi.org/elestirel-dusunme/ (21.12.2019).
• Halpern, D. F. (1996). Thought and Knowledge: An introduction to Critical Thinking. Lawrence Erlbaum, New Jersey.
• İşlekeller, A. (2008). Eleştirel Düşünme Becerilerini Temel Alan Türkçe Öğretiminin Normal ve Üstün Zihin Düzeyindeki Erişi, Eleştirel Düşünme Düzeylerine ve Tutumlarına Etkisi. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Kaloş, R. (2005). Ortaöğretim Kurumu Öğrencilerinin Eleştirel Düşünme Becerileri ve Eleştirel Düşünme Becerilerini Etkileyen Etmenler. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Karasakaloğlu, N., Saracaloğlu, A. S. ve Yılmaz Özelçi. (2012). Türkçe Öğretmeni Adaylarının Okuma Stratejileri, Eleştirel Düşünme Tutumları ve Üst Bilişsel Yeterlilikleri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 13, s. 207-221.
• Korkmaz, Z. S. (2018). Eleştirel Düşünme Becerileri Eğitiminin Öğretmenlerin ve Öğrencilerin Eleştirel Düşünme Becerilerine Etkisi. Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Doktora Tezi, Erzurum.
• Kurudayıoğlu, M. ve Çelik, G. (2009). Türk Edebiyatı Derslerinde Eleştirel Düşünme Eğitimi. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(1), s. 79-92.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2018). Ortaöğretim Türk Dili ve Edebiyatı Dersi Öğretim Programı ve Kılavuzu (9-12. Sınıflar). MEB Devlet Kitapları Müdürlüğü, Ankara.
• Özensoy, A. U. (2011). Eleştirel Okumaya göre Düzenlenmiş Sosyal Bilgiler Dersinin Eleştirel Düşünme Becerisine Etkisi. Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Saçlı, F. ve Demirhan, G. (2008). Beden Eğitimi ve Spor Öğretmenliği Programında Öğrenim Gören Öğrencilerin Eleştirel Düşünme Düzeylerinin Saptanması ve Karşılaştırılması, Spor Bilimleri Dergisi, 2, s. 92-110.
• Tahaoğlu, A. (2014). Ortaöğretim Türk Edebiyatı Dersi Öğretim Programı Kazanımlarının Bilişsel Açıdan İncelenmesi. Bilkent Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Tarlan, A. N. (1981). Edebiyat Meseleleri. Ötüken, İstanbul.
• Tozduman Yaralı, K. (2019). Okul Öncesi Çocukların Eleştirel Düşünme Becerilerine Öyküleştirme Yöntemine Dayalı Eğitim Programının Etkisi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Doktora Tezi, Ankara.