Evaluation of Book Centers based on Researchers' and Teachers' Views in Preschool Classrooms regarding Different Features

Yıl 2016, Cilt: 30 Sayı: 3, 415 - 433, 01.07.2016

Şakire Ocak Karabay , Derya Şahin Ası , Selin Atan

Öz

Preschool institutions are among the centers in which children can easily come face to face with qualitative books in term of their contextual, structural and educational issues. Therefore, the richness of book centersregarding features and functionality gives rise to the highest levels of various benefitsthat children can obtain via these kinds of qualitative books. Thisstudy aims to reveal current position of book centers in preschool classrooms in term of their contextual, structural and educational features based on teacher views. Additionally, it was aimed to investigate how equipment of book centers would be effective on children's preferences regarding frequencies of their visits and time they spent on these centers. Public preschools located in district centers of Izmir were used to determine participants based on stratified cluster sampling. In total 87 preschool teachers from 45 preschools participated in the study. The study is a qualitative research including both interviews and also observations. A data collection tool, called Book Center Evaluation Form formed by researchers, which contains 4 sections and 23 questions, was used to conduct face to face interviews with teachers and to observe classrooms. As a result, both teachers and researchers reported that books were required to be improved in terms of their variety and book centers were not positioned independently from other centers in the class. Although for some issues teachers and researchers agreed upon variety, design and contextual features of book centers, teachers reported that book centers had more adequate qualities than researchers did. When book centers were equipped and designed well, children preferred working there.

Anahtar Kelimeler

Preschool classrooms, book centers, reading habits of young children

Araştırmacı ve Öğretmen Görüşleri Açısından Okul Öncesi Sınıflarındaki Kitap Merkezlerinin Çeşitli Özelliklerinin İncelenmesi

Öz

Okul öncesi eğitim kurumları, çocukların içeriksel, yapısal ve eğitsel özellikler açısından kaliteli kitaplarla karşılaşabileceği ortamların başında yer almaktadır. Bu nedenle kitap merkezlerinin zengin donanımı ve işlevselliği çocukların kitaplardan elde edebilecekleri çeşitli kazanımların en yüksek seviyeye çıkmasında kritik bir öneme sahiptir. Bu çalışmanın amacı okul öncesi eğitim sınıflarındaki kitap merkezlerinde bulunan kitapların çeşitlilik, tasarım ve eğitsel özellikler açısından mevcut durumlarını öğretmen görüşleriyle birlikte belirlemek ve kitap merkezlerinin donanımının çocukların bu merkezleri tercih etme sıklığı ve orada geçirilen süre üzerindeki etkililiğini değerlendirmektir. Araştırmanın örneklem grubunu İzmir ilinin merkez ilçelerinde yer alan bağımsız ve devlet anaokulları arasından seçilen 45 okulda görev yapmakta olan toplam 87 öğretmen oluşturmuştur. Çalışma betimsel bir çalışma olup durum tespiti yapmaya yönelik olarak planlanmıştır. Çalışmada veri toplama aracı olarak araştırmacılar tarafından oluşturulan 4 bölüm ve 23 soruyu içeren yapılandırılmış Kitap Merkezi Değerlendirme Formu kullanılmıştır. Form hem öğretmenler ile yapılan yüz yüze görüşmeler için hem de araştırmacılar tarafından her bir sınıfın değerlendirilmesi amacıyla kullanılmıştır. Ayrıca kitap merkezlerinin niceliksel ve niteliksel donanımının çocukların tercihini ve orada geçirilen süreyi etkileyip etkilemediğini değerlendirmek amacıyla gözlem aracı olarak Kitap Merkezi Tercih Gözlem Formu kullanılmıştır. Çalışma sonucunda öğretmenler ve araştırmacılar kitap merkezlerindeki kitapların çeşitlilik açısından geliştirilmeye ihtiyacı olduğu ve bu merkezlerin diğer merkezlerden bağımsız bir şekilde sınıf içinde konumlandırılmadığı konusunda hemfikir olmuşlardır. Ayrıca çalışmada öğretmenler ve araştırmacılar tarafından kitap merkezlerinin çeşitlilik, tasarım, içerik özellikleri hakkında örtüşen düşüncelere sahip olmakla birlikte öğretmenlerin bu özellikler açısından merkezleri daha yeterli gördükleri tespit edilmiştir. Kitap merkezlerinin donanım ve çalışabilirlik açısından zengin olmasının çocukların bu merkezler tercih etmelerinde etkili olduğu da saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Okul öncesi eğitim sınıfları, kitap merkezleri, küçük çocuklarda kitap okuma alışkanlığı

Kaynakça

• Anderson,R. C., Wilson, P. T. ve Fielding, L. G. (1986). Growth in reading and how children spend their time outside ofschool. Technical Report, No, 389, University of Illinois at Urbana Champaign.
• Arı, E. ve Demir, M. K. (2013). İlköğretim bölümü öğretmen adaylarının kitap okuma alışkanlıklarının değerlendirilmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 1(1), 116-128.
• Bircan, İ. ve Tekin, M. (1989). Türkiye'de okuma alışkanlıklarının azalması sorunu ve çözüm yolları. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 22(1), 393-410.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. Kılıç, A., Özcan, E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2011). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akademi Yayınları, Ankara.
• Caplovitz, A. G. (2005). The effects of using electronic talking book on the emergent literacy skills of preschool children. Yayımlanmamış doktora tezi, University of Texas at Austin, United States.
• Çılgın, A. S. (2006). Çocuğa büyülü bir dünyanın kapılarını açmak. Milli Eğitim, 172, 175-182.
• Çakmak, Ç. N., Gözen A. R., Mollaoğlu, T. ve Nayman, B. (2012). Okul öncesi dönemde kitap seçimi ve ebeveynlerin kitap seçimindeki yeterliliklerinin incelenmesi. Uluslararası Kıbrıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Okul Öncesi Öğretmenliği Bölümü, Araştırma Önerisi.
• Çakmak, T. ve Yılmaz, B. (2009). Okul öncesi dönem çocuklarının okuma alışkanlığına hazırlık durumları üzerine bir araştırma: Hacettepe Üniversitesi Beytepe Anaokulu Örneği. Türk Kütüphaneciliği, 23(3), 489-509.
• Çakır, A. (2011). Okul öncesinde ilgi köşelerinin düzenlenmesinde ve kullanılmasının öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi. T.C. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek lisans tezi.
• Demircan, C. (2006). TÜBİTAK Çocuk Kitaplığı dizisindeki kitapların dış yapısal ve iç yapısal olarak incelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1), 12-27.
• Dynia, J. M. Schachter, R. E., Piasta, S. B., Justice, L. M, O'Connell A. A. ve Pelatti C.Y. (2016). An emprical investigation of the dimensionality of the physical literacy environment in early childhood clessrooms. Journal of Early Childhood Literacy, 1-25.
• Ekici, S. ve Yılmaz, B. (2014). Ankara'daki anaokullarının okuma alışkanlığına hazırlık yeterlilikleri açısından değerlendirilmesi. Türk Kütüphaneciliği, 28(4), 547-582.
• Erdal, K. (2008). Çocuk edebiyatı ve çocuk kitapları. MEB yayınları, 178, 156-165.
• Gönen, M. (1993). Anaokulu öğretmenlerinin beş altı yaş çocukları için kullandıkları masal ve hikâye kitaplarının niteliklerinin incelenmesi. Türk Kütüphaneciliği, 7(2),83-88.
• Gönen, M. veBalat, G.U. (2002). Çocuk kitaplarına yeni bir yaklaşım: internette resimli çocuk kitapları. Türk Kütüphaneciliği, 16(2), 163-170.
• Gönen, M., Ertürk, G. ve Özen Altınkaynak, Ş. (2011). Examining the preschool teachers' use of different approaches in children's literature. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 15, 4098-4104.
• Gündüz, S. A. (2007). Anne-baba ve öğretmenlerin okul öncesi çocuk kitaplarını değerlendirmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyon.
• Gürbüz, M. (2015). İlk kitabım ve hazine sandığım projesi ve Türkiye için öneriler. Türk Kütüphaneciliği, 29(1) , 170-178.
• Kantemir, E. (1979). Çocuk kitapları sorunu. Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(1), 191-202.
• Kocabaş, İ. (1999). Çocuk kitabı seçim kriterleri ve 1997 yılını kapsayan bir değerlendirme. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Konan, N. (2013). İlköğretim okulu yöneticilerinin okuma alışkanlıkları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 19(1), 31-59.
• McDevitt, T. M. ve Ormrod J. E. (2002). Child Development and Education. New Jersey: Pearson Education Inc.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2013). Okul öncesi eğitim programı. Ankara: Talim Terbiye Kurulu.
• Morrow, L. M. (2001). Literacy development in the early years: Helping children read and write. USA: Library of Congress Cataloging in- Publication Data.
• Morrow, L. M. (1996). Motivating reading and writing in diverse classrooms: Social and physical contexts in a literature-based program. NCTE Research Report No. 28. National Council of Teachers of English, Urbana, Ill.
• Natsiopoulou, T., Souliotis, D., Kyridis, A. ve Hatzisavvides, S. (2006). Reading children's books to the preschool children in Greek families. Intern. J. Early Childhood, 38(2),69-79.
• Neuman, S. B. (1999). Books make a difference: A study of access to literacy. Reading Research Quarterly, 34, 286-311.
• Neuman, S. B. ve Roskos, K. (1992). Literacy objects as cultural tools: Effects on children's literacy behaviors in play. Reading Research Quarterly, 27, 203-225.
• Odabaşı, H., Odabaşı, Z. Y. ve Polat, Ç. (2008). Üniversite öğrencilerinin okuma alışkanlığı: Ankara Üniversitesi örneği. Bilgi Dünyası, 9(2), 431-465.
• Ortaş, İ. (2014). Türkiye ve dünyada kitap okuma değerlerinin karşılaştırması ve sosyal yaşamımıza etkileri. TürkKütüphaneciliği, 28(3), 323-332.
• Özdemirci, F. (2000). Kitapların dünyasında çocuk, çocuğun dünyasında kitaplar. TürkKütüphaneciliği, 14(2),226-232.
• Özen, F. (1998). Türkiye'de okuma alışkanlığı ve öğretmenin sorumluluğu. Uluslararası Demokratik Eğitim Kurultayı.
• Roskos, K. A., Christie J. F. ve Richgels D. J. (2003). The essentials of early literacy instruction. Young Children, 58(2), 52-60.
• Şirin, R. M. (2006). Türkiye gerçeği okuma alışkanlığı. Çocuk Vakfı Çocuk Edebiyatı Okulu. Erişim adresi: www.cocukvakfi.org.tr
• Tuncer, N (1974). Türkiye’de yayınlanmış resimli çocuk kitapları (1960-1972). Yayımlanmamış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Veziroğlu, M. ve Gönen M. (2012). Resimli çocuk kitaplarının M.E.B. Okul Öncesi Eğitim Programı'ndaki kazanımlara uygunluğunun incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 37, 226-238.
• Wasik B. ve Bond, M.A. (2001) Beyond the pages of a book: Interactive book reading and language development in preschool classrooms. Journal of Educational Psychology, 93(2), 243-250.
• Yağcı, Y. (2007). Çocuk ve gençlerin kitaba ulaşmasında köprüler. TürkKütüphaneciliği, 21(1), 62-71.
• Yılmaz, A. (2008). Okulöncesi çocuklara yönelik kütüphane hizmetlerinin önemi ve başarılı bir kütüphane örneği. TürkKütüphaneciliği, 22(2), 169-186.
• Yılmaz, B. (2000). Çok kültürlü toplumlarda etnik azınlık çocuklarının okuma ve kütüphane kullanma alışkanlıkları. TürkKütüphaneciliği, 14(4), 451-465.