Sufizmde Mürşid-Mürid İlişkisi

Yıl 2022, Sayı: 102, 285 - 296, 15.06.2022

Aliye Uzunlar

Öz

Üstâd (Meister) ve şakirt (Schüler, Novizen), farklı kültür ve inanışlar bağlamında muhtelif anlamlara sahip iki kavramdır. Bu kavramlar, Sufizmin kendine has ıstılahında ise mürşidve müridkelimeleri ile karşılanmaktadır. Sûfîlerin nazarında, Tanrı’nın yarattıkları arasında eşref-i mahlûkat olan insandır. İnsan, kişilik gelişimi esnasında bir ben/benlik (ego) inşâ eder. Ancak bu ben/benlikbir süre sonra, insanın ruhunun yegâne merkeziymiş gibi davranmaya başlar. Sûfiler bu bağlamda, insanın gelişmesinin ve olgunlaşmasının vukû bulduğu bir başka seviye veya zeminin mevcudiyetine inanırlar. Bu da, kişinin, daha büyük bir Benin/Benliğinparçası olduğunun idraki ile gelişmesi ve olgunlaşmasıdır. Ancak bu yüce ve hakîkî Benile birliğin gerçekleştirebilmesi için insanın şahsî varlığından, benliğinden arınması gerekir. Bu da manevî basamaklar olarak nitelendirilebilecek aşamaları, her birinde kemâl seviyesine ulaşmak sûretiyle geçmesi ve yükselmesi sûretiyle gerçekleşir. Ancak bu insanın tek başına yapabileceği bir şey değildir. Dolayısıyla bütün bu zorlukları bilen birine ihtiyacı vardır. Mürşid, insân-ı kâmil olması hasebiyle, insan için böyle bir dönüşümün gerçekleşebileceğinin bizatihi kanıtıdır. Bu bağlamda sûfî öğretisinin vücut bulmuş hâlidir. Bu makalede sûfizmde bir mürşide bağlanmanın zorunluluğu, bu bağlamdaki ıstılahlar da izah edilerek ele alınmıştır. Mevzuya dair daha geniş bir perspektif sunmak adına bir mürşid ile yapılan röportaj notları da çalışmaya eklenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Sufizm, Mürşid, Mürid, seyrüsülûk, râbıta, zikir, Rifā’iyye, Bektâşiyye

Meister-Novize Beziehung im Sufismus

Öz

Üstâd (Meister) ve şakirt (Schüler, Novizen), farklı kültür ve inanışlar bağlamında muhtelif anlamlara sahip iki kavramdır. Bu kavramlar, Sufizmin kendine has ıstılahında ise mürşidve müridkelimeleri ile karşılanmaktadır. Sûfîlerin nazarında, Tanrı’nın yarattıkları arasında eşref-i mahlûkat olan insandır. İnsan, kişilik gelişimi esnasında bir ben/benlik (ego) inşâ eder. Ancak bu ben/benlikbir süre sonra, insanın ruhunun yegâne merkeziymiş gibi davranmaya başlar. Sûfiler bu bağlamda, insanın gelişmesinin ve olgunlaşmasının vukû bulduğu bir başka seviye veya zeminin mevcudiyetine inanırlar. Bu da, kişinin, daha büyük bir Benin/Benliğinparçası olduğunun idraki ile gelişmesi ve olgunlaşmasıdır. Ancak bu yüce ve hakîkî Benile birliğin gerçekleştirebilmesi için insanın şahsî varlığından, benliğinden arınması gerekir. Bu da manevî basamaklar olarak nitelendirilebilecek aşamaları, her birinde kemâl seviyesine ulaşmak sûretiyle geçmesi ve yükselmesi sûretiyle gerçekleşir. Ancak bu insanın tek başına yapabileceği bir şey değildir. Dolayısıyla bütün bu zorlukları bilen birine ihtiyacı vardır. Mürşid, insân-ı kâmil olması hasebiyle, insan için böyle bir dönüşümün gerçekleşebileceğinin bizatihi kanıtıdır. Bu bağlamda sûfî öğretisinin vücut bulmuş hâlidir. Bu makalede sûfizmde bir mürşide bağlanmanın zorunluluğu, bu bağlamdaki ıstılahlar da izah edilerek ele alınmıştır. Mevzuya dair daha geniş bir perspektif sunmak adına bir mürşid ile yapılan röportaj notları da çalışmaya eklenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Sufizm, Mürşid, Mürid, seyrüsülûk, râbıta, zikir, Rifā’iyye, Bektâşiyye

Kaynakça

• Chittick, William C.. The Self-Disclosure of God: Principles of Ibn al-̒Arabī`s Cosmology. Albany: State University of New York Press, 1998.
• Chittick, William C.. The Sufi Path of Knowledge: Ibn al-̒Arabī`s Metaphysics of Imagination. Albany: State University of New York Press, 1989.
• Corbin, Henry. Alone with the alone: creative imagination in the Sufism of Ibn ̒Arabī. Princeton, N.J.: Princeton University Press, 1969.
• Dürckheim, Graf K.. Der Ruf nach dem Meister. München: O.W.B Paperback, 2001.
• Fromm, Erich; Suzuki, Deisetz Teitaro Suzuki. Zen-Buddhismus und Psychoanalyse. Frankfurt am Main: Suhrkamp, 1980.
• Ibn al-̒Arabī. Die Weisheit der Propheten. Zürich: Chalice Verlag, 2005.