ETNİK BARIŞ BAĞLAMINDA BULGARİSTAN TÜRKLERİNİN BULGARLARLA SOSYAL İLİŞKİLERİ

Yıl 2014, Sayı: 69, 119 - 152, 16.04.2014

Mehmet Dalkılıç Ramazan Biçer

Öz

Türklerin Bulgaristan topraklarındaki varlığı, eski çağlara dayanmaktadır. Osmanlıların Balkanlaraulaşmasıyla birlikte, Bulgaristan’da ciddi bir Türk varlığı ve egemenliği oluşmuştur.Türkler, Bulgaristan’da birçok medeniyet izleri ve kültür eserleri bırakmıştır. Beş yüz yılyönetiminde tuttuğu Balkanlar’dan çekilmesiyle birlikte, orada kalan Türkler, büyük birzulme maruz kalmış ve ciddi bir asimilasyona uğramış olmakla birlikte, var olma mücadelesivermişler ve öz benliklerini korumuşlardır. Son zamanlarda Bulgaristan yönetimindekideğişimler ve gelişimler doğrultusunda, Türklere çok önceleri verilen ama hiç yürürlükteolmayan haklar, 2012 yılı itibarıyla yeniden gündeme gelmiş ve Bulgaristan Parlamentosutarafından Komünist dönemdeki baskılar kınanmıştır. Siyasi gelişmelerin ötesinde Ehl-iSünnet ve Bektaşi/Alevi grupların oluşturduğu Müslüman Türk toplumu, uzun yıllar Bulgarkökenlilerde birlikte yaşamış, sosyal hayatta birliktelik yürümüş, arkadaşlık ve evlilikleryapmıştır. Bu çalışmamızda, sosyal hayatta birliktelik, arkadaşlık ve evliliğin BulgaristanTürkleri tarafından nasıl değerlendirildiği üzerinde durmaktayız.

Anahtar Kelimeler

Bulgaristan, etnik barış, Türkler, Bulgarlar, Alevilik-Bektaşilik, sosyal ilişkiler

THE SOCIAL RELATIONS OF TURKS WITH BULGARIAN IN THE CONTEXT OF ETHNIC PEACE IN BULGARIA

Öz

Presence of Turks in the territory of Bulgaria are based on ancient times. With access to the Ottoman Balkans, Bulgaria has experienced a significant Turkish presence and domination. The Turks in Bulgaria have left many traces of civilization and cultural monuments. Five hundred years held management with withdrawal from the Balkans, there are Turks, who have been exposed to a great persecution and assimilation have suffered seriousy, but they have fought for and maintained their self-identity. Recently, changes in the management and development in line with Bulgaria to Turkey, but long ago given rights which no force, as of the year 2012 came up again and repression in the Communist era in Bulgaria has been condemned by Parliament. Beyond the political developments, al-Ahl al-Sunna and Baktashi/Alawi Muslim Turkish people lived together with Bulgarian people, acted together in social life, established friendships and marriages. In this study, we deal with the issue of how Turks living in Bulgaria evaluate togetherness in social life, friendship and marriages

Anahtar Kelimeler

Bulgaria, ethnical peace, Turks, Bulgarian, Alawism-Bektashism, social relations

Kaynakça

• ACAROĞLU, M. T. (1999). “Deliorman Türkleri Üzerine Bir İnceleme”. Bulgaristan Türkleri Üzerine Araştırmalar. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• AKALIN, Ş. H. (1998). “Anadolu ve Balkanlar’da Sarı Saltuk”. I. Uluslararası Türk Dünyası Eren ve Evliyaları Kongresi Bildirileri. Ankara: Ervak.
• BİRDOĞAN, N. (1992). Anadolu ve Balkanlar’da Alevi Yerleşmesi. İstanbul: Alev yayınları.
• BİRGE, J. K. (1937). The Bektashi Order of Dervishes, London: Hartford.
• DUMAN, H. H. (2002). “Öncesi ve Sonrasıyla Balkan Savaşları”. Türklerin Rumeli’ye Çıkışı- nın 650. Yıldönümü. İstanbul: Rumeli Türkleri Kültür ve Dayanışma Derneği Yayını.
• EMİNOV, A. (1997). Turkish and other Muslim Minorities in Bulgaria. London: Hurst.
• EMİNOV, A. (2000). Turks and Tatars in, Bulgaria ant the Balkans. Nationalities Papers. 28 (1): 129-164.
• EROĞLU, H. (1985). “Milletlerarası Hukuk Açısından Bulgaristan’daki Türk Azınlığı Soru- nu”. Bulgaristan’da Türk Varlığı. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi. 15-46.
• GHODSEE, K. (2007). “Headscarves in Homeroom: Women’s Islamic Dress in the New Europe”. Newsnet. 47 (4):2-6.
• HALAÇOĞLU, Y. (1992). “Bulgaristan”. DİA (Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi). VI. 396-399.
• HASLUCK, F. W. (1991). Bektaşiliğin Coğrafi Dağılımı. çev. T. Koca-A. N. Enginsoy, İstan- bul: Ufuk Matbaası.
• HASLUCK, F. W. (1995). Anadolu ve Balkanlar’da Bektaşilik. çev. Yücel Demirel. İstanbul: Ant Yayınları.
• http://www.nsi.bg/Census_e/Census_e.htm (15.07.2011)
• İNBAŞI, M. (2002). “Balkanlarda Osmanlı Hakimiyeti ve İskân Siyaseti”. Türkler. Ankara: Yeni Türkiye Yayınları: 154-162.
• İNBAŞI, M. (2005). “XVI ve XVII. yüzyıllarda Bulgaristan’daki Yörük Yerleşmeleri”. Osmanlı ve Cumhuriyet Dönemi Türk-Bulgar İlişkileri. Eskişehir. 172-189.
• KUYUCUKLU, N. (1992). “Bulgaristan”. DİA (Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi). VI. 391-396.
• LUTOV, A. (2006). Bulgaristan Müslümanlarının Dini ve Sosyal Hayatı. Yayımlanmamış Yük- sek Lisans Tezi. Bursa: Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• MELIKOFF, I. (1993). Uyur İdik Uyardılar: Alevilik-Bektaşilik Araştırmaları. İstanbul: Cem Yayınevi.
• MELIKOFF, I. (2001). Au Banquet Des Quarante: Exploration au cæur du Beksachisme-Ale- visme. Istanbul: Isis.
• MELIKOFF, İ. (1995). “La Communauté Kızılbaş du Deli Orman, en Bulgaria. Bektachiyya. İstanbul: İsis.
• MIKOV, L. (2008). Bulgaristan’da Alevi-Bektaşi Kültürü. İstanbul: Kitapyayınevi.
• NAYIR, Y. N. (1999). Balkanlar ve Türklük. İstanbul: Cumhuriyet Yayınları.
• NEUBURGER, M. (2004). The Orient Within: Muslim Minorities and the Negotiation of Nati- onhood in Modern Bulgaria. London: Cornell University Press.
• ÖZ, B. (2001). Dünyada ve Türkiye’de Alevi-Bektaşi Dergahları. İstanbul: Can Yayınları.
• ÖZCAN, H. (2007). Alevi-Bektaşi İnancına Bakışlar. İstanbul: Fatih Üniversitesi Yayınları.
• SEYMAN, A. (2006). Balkanlar’da Alevilik-Bektaşilik. Basılmamış Yüksek Lisans Tezi. Mar- mara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• SHAY, S. (2006). Islamic Terror and the Balkans. New Brunswick: Transaction Publishers.
• SOYYER, A. Y. (2005). 19. Yüzılda Bektaşilik. İzmir: Akademi Kitabevi.
• STAFENOV, P. (1998). “Bulgarian and Jewish Throughout History”. REE. 18 (5), 1-10.
• ŞİMŞİR, N. B. (1986). Bulgaristan Türkleri (1878-1985). İstanbul: Bilgi Yayınevi.
• TROEBST, S. (1994). “Ethnopolitics in Bulgaria: The Turkish, Pomak, Macedonian and Gypsy Minorities”. Helsinki Monitor Quarterly on Security and Cooperation in Europe, Den Haag, 5 (1)
• TURAN, O. (1971). Selçuklular ve İslamiyet. İstanbul: Turan Neşriyat Yurdu.
• TURAN, Ö. (1995). “Balkanlarda Türkler”. Avrasya Dosyası 2 (4): 165-183.
• TURAN, Ö. (1995). “Bulgaristan”. Yeni Türkiye, 3: 294-302.
• TURAN, Ö. (1997). “Balkan Türklerinin Dini Meseleleri”. Yeni Türkiye Dergisi. Ankara.
• TURAN, Ö. (1998). The Turkish Minority in Bulgaria (1878-1908). Ankara: Türk Tarih Ku- rumu.
• TURAN, Ö. (2003). “Geçmişten Günümüze Bulgaristan Türkleri”. Balkan Türkleri: Balkanlar’da Türk Varlığı. Ankara: Asam.
• TÜRBEDAR, E. (2011). “Bulgaristan Etnik Modeli Sorgulanıyor”. Ankara: TEPAV (Tür- kiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı). http://www.tepav.org.tr/tr/kose-yazisi- tepav/s/2760 (03/03/2013)
• ÜZÜM, İ. (2005). Bulgaristan Aleviliği. İstanbul: Horasan Yayınları.
• VARHOLA, J. W & Boteva, O. (2003). “The Turkish Minority in Contemporary Bulgaria”. The Journal of Nationalism and Ethnicity. 31 (3): 254-279.
• VOLGYI, B. B. (2007). “Ethno-Nationalism During Democratic Transition in Bulgaria: Political Pluralism as an Effective Remedy for Ethnic Conflict”. YCISS Post-Communist Studies Programme Researche Paper Series, Department of Political Science, York University, (http://www.yorku.ca/yciss/activities/documents/PCSPPaper003.pdf. 08/03/2013)
• YÜCE, N. (1992). “Bulgar”. DİA (Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi). VI. 390-391.