HİNTLİ YAZAR QURRATULAİN HYDER’IN “HACI GÜL BABA BEKTAŞİ’NİN ÖĞÜTLERİ” ADLI KISA HİKAYESİNDE DOĞUBATI KARŞITLIĞI VE HYDER’İN BÜTÜNLÜK ARAYIŞI

Yıl 2013, Sayı: 66, 59 - 76, 09.07.2013

Zeynep Yılmaz Kurt

Öz

Ülkesinin parçalanma sürecine tanıklık etmiş ve bunu takip eden sancılı mübadele döneminiyaşamış olan Hintli-Müslüman yazar Qurratulain Hyder, eserlerinde Hindistan’ın bölünmesive onu takip eden süreçte yaşanan kanlı olayların, bireylerin psikolojileri üzerindeki olumsuzetkilerini ele almaktadır. Doğup büyüdüğü topraklara duyduğu derin özlem nedeniyle,Müslüman olarak göç ettiği Pakistan tarafını terk edip Hindistan’a tekrar dönmesi; ancakgeride bıraktıklarını bulamaması, Hyder’de derin bir parçalanmışlık duygusuna yol açmıştır.Bu çalışma; Hyder’in İslam, Hiduizm ve Zen inanışlarını ortak bir zeminde örtüştürdüğü“Hacı Gül Baba Bektaşinin Öğütleri” adlı kısa hikâyesini, Hyder’in yazarın okuyucuları ileoynadığı bir edebi oyun olarak eleştiren Vinay Dharwadker’in aksine, yazarın Hindistanmerkezli mistik Doğu kültürü üzerinden manevi bir bütünlüğe ulaşma çabasını yansıtanbir metin olarak ele alan bir incelemedir. Bu bağlamda, Hindistan’ın bölünmesine ve yazarolarak Hyder’in üslup ve eserlerine kısaca değinildikten sonra Japonya’dan Macaristan’auzanan geniş bir mekânda geçen hikâyenin, birlikçi Doğu düşünce sistemini temsil edenBektaşi dervişi Hacı Selim karakteri ile ikilikçi Batı düşünce sistemini temsil eden anlatıcıkadın karakteri arasında geçen tüm olayların batınî/alegorik bir alt metine işaret ettiğitartışılmaktadır. Hyder’in ülkesinin parçlanmasına temel oluşturan dinî farklılıkların aksine,sadece Hindu ve İslam inanışlarının değil; Zen Budizmi de dâhil tüm Doğu dinlerinin mistikalt yapısını vurgulayarak ülkesinin siyasi parçalanmışlığının neden olduğu bölünmüşlük duygusunusıfırladığı sonucuna varılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Qurratulain Hyder, mistisizm, tasavvuf, Zen

THE CLASH OF EAST AND WEST AND THE SEARCH FOR UNITY IN QURRATULAIN HYDER’S SHORT STORY, “SERMONS OF HACI GUL BABA BEKTASHI”

Öz

As an Indian-Muslim writer, Qurratulain Hyde uses her fiction to explore the traumatised psychology of individuals resulting from the partition of India and aftermath. Even though she moved to Pakistan with her family just after the partition, the deep nostalgia she felt for the place where she was born and grew up urged her to return to India, where she lived until the end of her life. The disappointment surrounding the sense of loss of the world that she left behind is reflected in her search for unity throughout her writing. This paper analyses Hyder’s “Sermons of Haci Gul Baba Bektashi”, a short story that reflects the writer’s search for spiritual unity by combining Islam, Hinduism and Zen Buddhism as a form of mysticism, which represents holistic eastern as opposed to dualistic western thought. This text-based study takes as its starting point critic Vinay Dharwadker’s reading of the mystic aspects of this short story as a literary game that Hyder plays with her readers. This study agrees with most of Dharwadker’s claims concerning the mystic content of the story, but considers the framing structure of the story as Hyder’s attempt to achieve a sense of wholeness. It is concluded that through the characters of the Bektashi dervish, Haci Selim, who represents the holistic eastern thought, and the female narrator who repsents the dualistic western thought that is the cause of the religious separation of her country, Hyder annihilates the sense of loss brought about by partition

Anahtar Kelimeler

Qurratulain Hyder, mysticism, Sufism, Zen

Kaynakça

• ARPA, A. ve ERTAŞ, K. (2012). “ Batıni Düşüncede Tevil ve Nusayrilik.” Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, 62: 289-304.
• ÇİFT, S. (2009). “Bektaşi Geleneğinde Vahdet-i Vücud ve İbnü’l-Arabi.” Tasavvuf: İlmive Akademik Araştırma Dergisi, (İbnü’l-Arabi Özel Sayısı-2), 23:257-279.
• DERİN, S.(2009). “The Self and the Other in Ibn Arabi and Rumi.” Tasavvuf: İlmi ve Aka- demik Araştırma Dergisi, (İbnü’l-Arabi Özel Sayısı-2), 23: 109-130.
• DHARWADKER, V. (2001).“Fiction at Play: The Truth about Haji Gul Baba Bektashi.” The Annual of Urdu Studies, 16: 98-108.
• DOJA, A. (2006). “A Political History of Bektashism from Ottoman Anatolia to Contempo- rary Turkey.” Journal of Church and State, Vol. 48 (2), 423-450.
• FOUTS, A. M.(2004). “Satori: Toward a Conceptual Analysis.” Budhist-Christian Studies, 24: 101-116.
• HASAN, K.(2008).“Qurratulain Hyder: Literature’s First Lady.” The Annual of Urdu Stu- dies, Vol. 23: 206-212.
• HUSSEİN, A. (2011). “Mother Tongue, Father Tongue.” Journal of Postcolonial Writing, 47 (2): 199-204
• HYDER, Q. (2004). “The Sermons of Hajı Gul Baba Bektashi.” Short Stories by Contem- porary Indian Women: Separate Journeys. Geeta Dharmarajan (Ed.) US: University of South Carolina Press, 92-99.
• KASULİS, T. P. (1990). “ Intimacy: A General Orientation in Japanese Religious Values.” Philosophy East and West, 4 (4) (October):433-449.
• LAMARQUE, P. (1989). “Expression and the Mask: The Dissolution of Personality in Noh.” The Journal of Aesthetics and Art Criticism, 47 (2), (Spring): 157-167.
• MACDONALD-D’COSTA, A. (2009). “India’s Uncanny: Anglo-Indians as Gothic.” Con- tinuum: Journal of Media and Cultural Studies, 23, (3), (June): 335-349.
• MENO, R. (2008). “Endearing Iconoclast.” The Annual of Urdu Studies, 23: 202-205.
• RAO, S. N. (1999). “ Book Review” World Literature Today, 73 (Summer): 597.
• PARK, J. Y. (2005). “Zen Language in our Time: The Case of Pojo Chinul’s Hoatuo Medi- tation.” Philosophy East and West, 55, (1), (January): 80-98.
• PRAMUK, C. (2008). “Something Breaks Through a Little”: The Marriage of Zen and Sop- hia in the Life of Thomas Merton.”, Buddhist-Christian Studies, 28: 67-89.
• RUMİ, R. (2007). “ Writer’s Muse: Conversation with Renowed Author Qurratulain Hyder.” http://razarumi.blogspot.com/. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2011
• SPYRA, A. (2006). “Is Cosmopolitanism Not for Women? Migration in Qurratulain Hyder’s Sita Betrayed and Amita Ghosh’s The Shadow Lines.” Frontier, 27 (2):1-26.
• STEELE, L. (2008). “We Just Stayed on the Ship to Bombay.”The Annual of Urdu Studies, 23: 182-195.
• STEİNBECK, C. (2007). “Time is not Fleeing: Thoughts of a Medieval Zen Buddhist.” KronoScope, 7: 33-47.
• ÜÇÜNCÜ, K. (2011). “Dinî-Tasavvufi Türk Edebiyatı Vadisinde Batıni Yorum Geleneği Üzerine Bazı Düşünceler. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, 59: 223- 238.
• YILDIRIM, R. (2009). “Tasavvufi Bir Yorum Olarak Alevilik ve Bektaşilik.” Ekev Akademi Dergisi, 13 (41), (Güz) :103-114.