YUNANİSTAN’DA KİLİSEYE DÖNÜŞTÜRÜLEN MEMİ BABA TÜRBESİ

Yıl 2019, Sayı: 92, 113 - 126, 18.12.2020

Mehmet Emin Yılmaz

Öz

Memi Baba Tekkesi, Osmanlı döneminde Eğribucak olarak adlandırılan, Kozana’nın Kozani /Κοζάνη 22 km doğusunda Köseler Thimaria / Θυμάρια ile Sofular Kapnachori / Καπνοχώρι köyleri arasında yer alıyordu. Tekkenin yer aldığı arazi, Yunanistan’ın bugünkü idarî yapılanmasınagöre Kozana’ya bağlıdır. Evliyâ Çelebi Seyahatnâmesi sayesinde, meydanevi, türbe, derviş odaları,büyük bir mutfağı ve kileriyle 70-80 dervişin bulunduğu Rumelindeki büyük tekkelerden birisi olduğunuöğrendiğimiz Memi Baba Tekkesi’nin günümüzdeki durumunu tespit etmek için 2 Haziran2018’de bir seyahat gerçekleştirdik. Eski haritalardan yola çıkarak tekkenin yerini bulup, EvliyâÇelebi’nin bildirdiği tekkedeki binâlardan yalnızca Memi Baba Türbesi’nin günümüze ulaştığınıyerinde tespit ettik. Türbe, nüfus mübâdelesinden sonra pek çok Türk eseri gibi Agios Georgios’aadanarak kiliseye çevrilmiştir. Kiliseye çevrilen türbenin mimari özellikleri ve dış görünüşü değiştirilmişolup bezemeli tavanı özgün haliyle durmaktadır. Memi Baba Türbesi, kiliseye çevrilmiş dahiolsa Yunanistan’daki Türk varlığının bir delili ve temsilcisi olarak ayaktadır. Bu çalışmanın amacı,Osmanlı coğrafyasında kiliseye çevrilen Türk eserlerinden biri olan Memi Baba Türbesi’nin mîmârîbakımdan incelenmesidir.

Anahtar Kelimeler

Yunanistan, Memi Baba, Bektaşi, tekke, türbe, kilise

The Memi Baba Tomb that was Converted into a Church in Greece

Öz

The Memi Baba Dervish Lodge was located in 22 km away from the east of Kozani, just between the villages of Köseler Thimaria and Sofular Kapnachori . The part of land in which the dervish lodge situated is a part of Kozani according to the current administrative organization in Greece. Thanks to the famous account by Evliya Çelebi, we now know that it was one of the biggest dervish lodges in Ottoman Europe with its public hall, tomb, dervish cells, a grand kitchen and a cellar. To learn more about the dervish lodge, we made a visit on June 2, 2018. Setting off with old maps, we found the point where the dervish lodge was situated, only to witness that there survived just the tomb, out of all the grounds mentioned above. Following the exchange of population, the tomb was turned into a church dedicated to Agios Georgios similar to many other Turkish buildings in the region. Though the architectural features and outlook of the piece have been changed, the ceiling still retains its decoration. Despite the fact that the tomb is now used as a church, the Memi Baba Tomb is surely a sign and representing piece of the Turkish presence in modern day Greece. The purpose of this paper is to discuss the Tomb of Memi Baba, one of the Turkish buildings inside the Ottoman borders converted into a church in terms of its architectural structure

Anahtar Kelimeler

Greece, Memi Baba, Bektashi, dervish lodge, tomb, church

Kaynakça

• BOA C..BLD. 137/ 6850 târih: 03.09.1194 (02.09.1780)
• BOA C.EV 523/ 26403 târih: 29.07.1214 (27.12.1799)
• BOA HRT.h.152 târih: 29.12.1317 (29.04.1900)
• Ayverdi, Ekrem Hakkı. (2000). Avrupa’da Osmanlı Mîmârî Eserleri, 2. Baskı, Cilt 1 (Romanya Macaristan), Cilt 2 (Yugoslavya), Cilt 3 (Yugoslavya), Cilt 4 (Bulgaristan, Yunanistan, Arnavutluk). İstanbul: İstanbul Fetih Cemiyeti Yayınları.
• Değerli, Ayşe ve Küçükdağ, Yusuf. (2017). “Vesâik-i Bektaşiyân’da Yer Almayan Rumeli’deki Bektaşi Yapıları (1400-1826)”. Alevilik Araştırmaları Dergisi, sayı 13, s.105-135.
• Evliyâ Çelebi. (2004). Seyahatnâme (Günümüz Türkçesiyle), Haz. S. A. Kahraman, Y. Dağlı, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Eyice, Semavi. (1968). “Çorum’un Mecidözü’nde Âşık Paşaoğlu Elvan Çelebi Zâviyesi”. Türkiyat Mecmuası, XV, s.211-246.
• Güvenç, Sefer. (2010). Mübâdele Öncesi ve Sonrası Eski ve Yeni Adları ile Kuzey Yunanistan Yer Adları Atlası – Atlas of Old and New Toponyms of Northern Greece: Before and After the Population Exchange, İstanbul: Lozan Mübadilleri Vakfı Yayınları.
• Hasluck, Frederick William. (2012a). Bektâşîlik İncelemeleri, Ankara: Say Yayınları.
• Hasluck, Frederick William. (2012b). Sultanlar Zamanında Hıristiyanlık ve İslam I-II, Çev: Timuçin Binder, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Kara, Mustafa. (2011). “Tekke”, DİA, c.40, s.369, İstanbul: TDV Yayınları.