VALUES EDUCATION IN THE AKHISM AND “ADVICE” AS A VALUE

Yıl 2022, Sayı: 104, 297 - 316, 03.12.2022

Yunus Emre Sayan

Öz

Akhism, highly influential in Islamic and Anatolian societies between 13th and 19th centuries is a professional,commercial, economic, cultural, social, moral and educational organization whose influence in this process exceedsthe boundaries of time and space. It consists of highly moral and well-behaved people, each of its members interactingwith each other, providing both material and spiritual guidance to its members, and aiming at the perfect human being. On the basis of its acceptance and strong influence for ages the role of its construction with a spirit and understandinginspired by Islamic sources is very great. It is very important scientifically in terms of dealing with Akhism in a waythat sheds light on the present, to make sense of it by examining it, evaluate it, and to benefit from the results of asuccessful experience in the past. Considering that education is an activity of introducing ideal cultural elements tofuture generations, the introduction of institutions that affect the culture of society in history to today's people is alsoamong the duties of education. In Akhism, educational values, both verbal and behavioral, have been inherited fromthe past to the present within the framework of the master-assistant master relationship. The aim of this study is todetermine the prominent values in Akhism and to reveal the importance of advice value. In this context, the values inthe Akhi organization and the value of “advice”, which stands out from these values, were investigated. At the sametime, the role of the concept of advice in adding value to individuals and societies has been tried to be determined,although its value has weakened today. The study has been designed with a qualitative research design and the mainIslamic sources have been examined in accordance with the document analysis method in the research. Based onthe richness of meaning of the concept of advice, the aspect of advice that educates a person, guides, shapes life andmakes it valuable and how it builds a lifestyle has been examined. In this study, according to the 5N+ 2K (What, why,where, how, when and who, to whom) technique, the use of advice and teaching methods in the Akhism have beentried to be determined. It is assessed that the results obtained from the richness of meaning of the advice, which hasbeen determined to have an important place in theA khism, will shed light on today's educators and values education.

Anahtar Kelimeler

Religious Education, Akhism, Values, Advice, Advice in Akhism

AHİLİKTE DEĞERLER EĞİTİMİ VE BİR DEĞER OLARAK NASİHAT

Öz

Ahilik, 13. ve 19. yüzyılları arasında İslam ve Anadolu toplumlarında oldukça etkili olan, etkisi zaman ve mekân sınırlarını aşan meslekî, ticarî, ekonomik, kültürel, toplumsal, ahlaki ve eğitsel bir teşkilattır. Ahilik, üyelerinin her birinin birbiriyle etkileşimde olduğu, üyelerine hem maddi hem manevi rehberlik sağlayan, insan-ı kâmili hedefleyen yüksek ahlaklı, terbiyeli kişilerden müteşekkil bir yapı arz eder. Ahilik öğretisinin ve değerlerinin çağlar boyu kabul görmesi ve güçlü tesirinin temelinde İslam kaynaklarından mülhem bir ruh ve anlayışla inşasının rolü çok büyüktür. Ahiliği günümüze de ışık tutacak şekilde ele almak, inceleyerek anlamlandırmak, değerlendirmek, geçmişte yaşanmış başarılı bir tecrübenin neticelerinden faydalanmak yönüyle bilimsel bakımdan çok önemlidir. Eğitimin bir açıdan ideal kültür unsurlarının gelecek nesillere tanıtma faaliyeti olduğu düşünülürse, tarihte toplum kültürünü etkileyen kurumların günümüz insanına tanıtımı da eğitimin görevleri arasındadır. Ahilik’te hem sözlü hem davranış olarak konu edilen pek çok eğitsel değer, geçmişten günümüze usta-kalfa ilişkisi çerçevesinde gelmiştir. Bu çalışmanın amacı Ahilikte öne çıkan değerleri tespit etmek ve özellikle nasihat değerinin önemini ortaya koymaktır. Bu çerçevede Ahilik teşkilatındaki değerler ve bu değerlerden özellikle öne çıkan nasihat değeri araştırılmıştır. Aynı zamanda, günümüzde değeri zayıflasa da nasihat kavramının, kişilere ve toplumlara değer kazandırmasındaki rolü tespit edilmeye çalışılmıştır. Çalışma, nitel araştırma deseniyle tasarlanmış ve araştırmada doküman inceleme yöntemine uygun olarak temel İslam kaynakları irdelenerek mesele ele alınmıştır. Nasihat kavramının anlam zenginliğinden hareketle nasihatin kişiyi eğiten, irşat eden, hayatı şekillendiren ve değerli kılan yönü ele alınarak nasıl bir hayat tarzı inşa ettiği incelenmiştir. Çalışmada, 5N+2K (Ne, neden, nerede, nasıl, ne zaman ve kim, kime) tekniğine göre Ahilik’te nasihatin kullanımı, öğretim metotları tespit edilmeye çalışılmıştır. Ahilik’te, önemli bir yeri olduğu tespit edilen nasihatin, içerdiği anlam zenginliğine dair ulaşılan sonuçların, günümüz eğitimcilerine ve değerler öğretimine ışık tutacağı değerlendirilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Din Eğitimi, Ahilik, Değerler, Nasihat, Ahilikte Nasihat.

Kaynakça

• Babanzâde, Ahmed Naim -Miras, Kâmil. Sahîh-i Buhârî Muhtasarı Tecrîd-i Sarîh Tercümesi ve Şerhi. Ankara: DİB Yayınları, 1972.
• Bayram, Mikâil. Ahi Evran ve Ahi Teşkilâtının Kuruluşu. Konya, 1991.
• Bayram, Mikâil. Ahî Evren Tasavvufî Düşüncenin Esasları. Ankara: TDV Yayınları, 1995.
• Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmail. el-Câmiʿu’s-sahîh. thk. Muhammed b. Züheyr Nâsır. 9 Cilt. Beyrut: Dâru Tavkı’n-Necât, 1422.
• Çağatay, Neşet. Bir Türk kurumu Olan Ahilik. Ankara: A.Ü. İlahiyat Fakültesi, 1981.
• Çağırıcı, Mustafa. “Nasihat”. TDV İslâm Ansiklopedisi (DİA). 32/408-409. İstanbul: TDV Yayınları, 2006.
• Demirci, Mustafa. “Selçuklu Anadolu’sunda Bir İnsaniyet Mektebi: Ahilik”. Ahilik, Büyük Selçuklu Devletinden Türkiye Selçuklu Devletine Mehmet Altay Köymen Armağanı. Konya: Selçuk Üniversitesi Yayınları, 2011.
• Duman, Tayyip. “Mesleki ve Teknik Eğitimin Gelişimi”. Türkler Ansiklopedisi. C. 15. Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, 2002.
• Durak, İbrahim - Yücel, Atilla. “Ahiliğin Sosyo-Ekonomik Etkileri ve Günümüze Yansımaları”. Süleyman Demirel Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi 15/2 (2007).
• Ekinci, Yusuf. Ahilik. Ankara: Sistem Ofset, 3. Basım, 1991.
• Ekinci, Yusuf. Ahilik ve Meslek Eğitimi. İstanbul: MEB Yayınları, 1989.
• Gölpınarlı, Abdülbaki. “Burgâzî ve Fütüvvet-nâmesi”. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası 15/ (1954).
• Gölpınarlı, Abdülbaki. “İslâm ve Türk illerinde fütüvvet teşkilâtı ve kaynakları”. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası 11/1-4 (Ekim 1949-Temmuz 1950) (1950 1949). http://isamveri.org/pdfdrg/D00059/1949_1950_1-4/1949_1950_1-4_GOLPINARLIA.pdf
• Görmez, Mehmet. “Hz. Peygamber’in Bir Din Tanımı -Bir Hadisin Semantik Tahlili”. Diyanet İlmi Dergi Peygamberimiz Hz. Muhammed (sav) Özel Sayı (2003), 331-338.
• Gündüzüz, Güldane. “Fütüvvetnâmelerde Örnek İnsan Modeli”. II. Uluslararası Hacı Bayram-ı Velî Sempozyumu Bildiriler Kitabı 2. 283-296. Ankara: Ankara Kalem Neşriyat, 2018.
• İbn Manzur, Cemâluddîn Ebu’l-Fadl Muhammed b. Mukerrem. Lisânu’l-Arab. thk. Abdullah Ali el-Kebîr. Kahire: Dâru’l-Maarif, trs.
• İbn Receb, Ebü’l-Ferec Zeynüddîn Abdurrahmân el-Hanbelî. Hadislerle İlim ve Hikmet. çev. Ali Kaya. İstanbul: Semerkand Yay., 2012.
• Kara, Seyfullah. Selçuklular’ın Dîni Serüveni Türkiye’nin Dîni Yapısının Tarihsel Arka Plânı. İstanbul: Şema Yay., 2006.
• Kavi, Ersin. “Çalışma Psikolojisi Açısından Ahilik Kurumu ve Günümüz Çalışma Yaşamındaki Psikolojik Sorunlara Yönelik Çözümler”. HAK - İŞ Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi 4/8 (2015), 102-117.
• Kaya, Umut. “Değerler Eğitiminde Bir Meslek Teşkilâtı: Ahîlik”. Değerler Eğitimi Dergisi 11/26 (2013), 41-69.
• Kayadibi, Fahri. “Anadolu Selçuklular Döneminde Ahi Teşkilatında Eğitim”. Istanbul Journal of Sociological Studies 26 (14 Eylül 2011), 177-188.
• Kazıcı, Ziya. “Ahîlik”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 1/540. Ankara: TDV Yayınları, 1988.
• Kazıcı, Ziya. “Ahîlik ve yetişkinlik dönemin eğitimindeki yeri”. Yetişkinlik Dönemi Eğitimi ve Problemleri. ed. M. F. Bayraktar. 55-76. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2006.
• Kızıler, Hamdi. “Osmanlı Toplumunun Sosyal Dinamiklerinden Ahilik Kurumu”. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi 1/4 (2015).
• Klavuz, Mehmet Akif. “Âhilik Kurumunda Din ve Ahlâk Eğitim Anlayışı”. I. Ahi Evran-ı Veli ve Ahlak Araştırmaları Sempozyumu. Ankara: Gazi Üniv. Ahilik Kültürünü Araştırma Merkezi Yay., 2005.
• Koca, Hüseyin Kasım. “Ahilik Kültürü: Ticaret Ahlakı Kazandırmaya Model Olması Açısından Eğitimsel Bir Değerlendirme”. Bilimname , Ahi Evran Özel Sayısı , 225-248 .
• Muhâsibî, Hâris b. Esed. Ahlakımız (Risâletü’l-Müsterşidin). çev. Hüseyin Nohut. thk. Abdülfettah Ebû Gudde. İstanbul: Nebevi Hayat Yayınları, 2014.
• Müslim, Ebu’l-Hüseyn Müslim b. el-Haccâc b. Müslim el-Kuşeyrî. Sahîh-i Müslim. thk. Muhammed Fuâd Abdülbâkî. 5 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâu’t-Turâsi’l-Arabî, ts.
• Ocak, Ahmet Yaşar. “Fütüvvetnâme”. TDV İslâm Ansiklopedisi (DİA). 13/264-265. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 1996.
• Okumuş, Ejder. “Ahlâk-Bağımlı Dindarlık Açısından Ahiliğin İş Ve Ticaret Ahlâkı”. Uluslararası Ahilikte İş ve Ticaret Ahlakı Sempozyumu. 29-38. Sivas: Sivas Cumhuriyet Üniversitesi, 2018.
• Özbek, Abdullah. “Nasihatlerin Değeri”. Erişim 20 Temmuz 2021. http://abdullahozbek.com/2018/02/26/nasihatlerin-degeri/
• Özcüre, Gürol. “Ahilik İlkelerinin Günümüzde Çalışma Yaşamı Ve Sosyal Güvenlik Sisteminde Örnek Alınacak Yönleri”. Uluslararası Âhilikte İş ve Ticaret Ahlâkı Sempozyumu. Sivas: Sivas Cumhuriyet Üniversitesi, 2018.
• Sarıkaya, Saffet. “Osmanlı Devletinin İlk Asırlarında Toplumun Dinî Yapısına Ahilik Açısından Bir Bakış Denemesi”. SDÜİFD 6 (1999).
• Seyhan, A. Emin. “Ebu’l-Hasan El-Harakânî’nin Fütüvvet Anlayışının Ahîlik Değerlerinin Oluşumuna Katkısı”. III. Uluslararası Âhilik Sempozyumu XIII. Yüzyıla Kadar Türk ve İslam Dünyasında Âhiliğin Temelleri. 38-64. Kırşehir: Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi, 2018.
• TDK. Türk Dil Kurumu. Erişim 04 Temmuz 2021. https://sozluk.gov.tr/
• Temel, Hilal. Âhilik Teşkilatının Halkın Eğitim ve Öğretimindeki Rolü. Konya: Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2007.
• Tirmizî, Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ b. Sevre. el-Câmiʿu’s-sahîh. el-Câmiʿu’s-sahîh. thk. Ahmed Muhammed Şâkir. 5 Cilt. Mısır: Matbaatü Mustafâ el-Bâbî, 1395.
• Uludağ, Süleyman. “Muhammed b. Hüseyin Sülemî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 38/53-55. İstanbul: TDV Yayınları, 2010.
• Ülken, H. Ziya. Türk Tefekkür Tarihi. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2004.
• Yılmaz, Hüseyin. “Bir Anadolu Esnaf Teşkilatı Olarak Ahilik ve Eğitim”. Uluslar arası Âhilikte İş ve Ticaret Ahlâkı Sempozyumu. 277-298. Sivas: Sivas Cumhuriyet Üniversitesi, 2018.
• Yiğit, Yasin. “Kültürel Miras Öğretimi Bağlamında Ahilik: Din Eğitimi Perspektifinden Bir Değerlendirme”. Bilimname, Ahi Evran Özel Sayısı, 91-123, 2021.