İNANÇ TURİZMİ BAĞLAMINDA SARATLI HALKININ HACI BEKTAŞ VELİ YILI FARKINDALIĞI

Yıl 2024, Sayı: 109, 257 - 270, 28.03.2024

Yavuz Selim Deniz , Hakkı Çılgınoğlu , Muharrem Avcı

https://doi.org/10.60163/tkhcbva.1290502

Öz

Anma ve Kutlama Programları UNESCO tarafından düzenlenen uluslararası programlardan biridir. Bu programın düzenlenme amacı kültürlerarası ilişkileri geliştirmek, hoşgörüyü arttırmak, programa dâhil edilen kişileri dünyaya tanıtmaktır. Hacı Bektaş-ı Veli’nin vefatının 750’nci Yıldönümüne tekabül eden 2021 yılı UNESCO tarafından Hacı Bektaş-ı Veli Anma Yılı ilan edilmiştir. Hacı Bektaş-ı Veli’nin doğa ve insan sevgisi Anma ve Kutlama Programlarına alınmasında önemli ölçütlerden biridir. Diğer ölçüt Bektaşilik felsefesidir. Bu araştırmada Alevi-Bektaşi kültürüne mensup olan Aksaray ili Saratlı Kasabası örnekleminde, nitel araştırma yöntemlerinden yarı yapılandırılmış görüşme tekniği kullanılarak 30 kişi ile görüşülmüştür. Veriler betimsel analiz yöntemi ile yorumlanmıştır. Araştırmanın kapsam ve amacı itibariyle katılımcılara yöneltilen sorular farklı başlıklar altında toplanmıştır. Katılımcılardan objektif olarak kendilerini ve Aleviliği tanımlamaları istenerek insanların sosyal hayatta birbirine karşı yerine getirmesi gereken sorumlulukların ne olmasına dair düşünceleri alınmıştır. Akabinde 2021 Hacı Bektaş-ı Veli Anma Yılına ilişkin farkındalıkları tespit edilmeye çalışılmıştır. Elde edilen veriler Maxquda programında analiz edilerek yorumlanmıştır. Araştırmanın sonucuna göre katılımcıların Alevi-Bektaşi inancı doğrultusunda barış, sevgi ve saygı bilincinde olduğu, birlik-beraberlik algılarının Hacı Bektaş-ı Veli’nin öğretileri ile örtüştüğü kanısına varılmıştır. Bununla birlikte UNESCO 2021 Hacı Bektaş-ı Veli Anma Yılına dair farkındalıklarının yüksek olduğu tespit edilirken, Anma Yılına yönelik yapılan reklam ve tanıtım faaliyetlerinin yetersiz kaldığı ortaya çıkarılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Alevilik-Bektaşilik, UNESCO, Anma ve Kutlama Programları, İnanç Turizmi, Aksaray.

AWARENESS OF THE HAJI BEKTASH VELI ANNIVERSARY YEAR OF THE PEOPLE OF SARATLI IN THE PERSPECTIVE OF THE ALEVISM-BEKTASHISM CULTURE

Öz

Commemoration and Anniversaries Programs are one of the international programs organised by UNESCO. The aim of organising this program is to develop intercultural relations, introduce the people included in the program to the world. The respect of universe is one of the important criteria for the inclusion of Haji Bektash Veli in the UNESCO Programs. Another criteria is the philosophy of Bektashism. In this research, 30 people were interviewed using semi-structured interview techniques in the sample of Saratlı Town of Aksaray province, data was interpreted by a descriptive analysis method.According to the purpose the research, the questions posed to the participants were collected under seperate headings. The participants were asked to objectively define self, Alevism their thoughts were taken about what responsibilities people should fulfil towards each other in social life. Subsequently an attempt was made to determine their awareness of the 2021 Haji Bektash Veli Anniversary Year. The opinions of UNESCO on why 2021 was declared the Year of Haji Bektash Veli, the level and adequacy of the introduction of the Haji Bektash Veli Year were taken. The data obtained by the interview method was analysed in the Maxquda program. According to the results of the research, it was concluded that the participants were aware of peace, love and respect in accordance with the Alevi-Bektashi faith, and that their perceptions of unity and togetherness coincided with the teachings of Haji Bektash Veli. However, while it was determined that their awareness of the UNESCO 2021 Haji Bektash Veli Year was high, it was revealed that the advertising activities for the Commemoration Year were insufficient.

Anahtar Kelimeler

Alevism-Bektashism, UNESCO, Commemorations and Anniversaries Programs, Religious Tourism, Aksaray

Kaynakça

• Aksaray Ansiklopedisi. Saratlı Bez Bebekleri. Erişim: 10 Aralık 2022. http://esehir.aksaray.edu. tr/2021/03/24/bez-bebek/
• Besant, Walter- Palmer, Edward, Henry. Jerusalem, The City of Herod and Saladin. London: DigiCat, 2022.
• Buitenhuis, Hıjlke. “Asikli Höyük: A Protodomestication Site.”, In Proceedings of the 7 ICAZ Conference. (Konstanz, 1 July 1994), Proceeding Book, Germany: 1994.
• Can, Ayşegül. “Vilayet Aksaray ile Kaza Aksaray’ın Siyasi ve İktisadi Açıdan Bir Değerlendirmesi (1921-1989)”. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi 35 (2022), 129-146. https://doi.org/10.18092/ulikidince.1034095
• Çam, Oğuz- Çılgınoğlu, Hakkı. “Kastamonu İli Turizm Potansiyeli ve İnanç Turizminin Şehirdeki Yeri ve Önemi”. Uluslararası Türk Dünyası Turizm Araştırmaları Dergisi 5/1 (2020), 76-90. https://doi.org/10.37847/tdtad.740123
• Çelenk, Serdar. Herşey Dahil Türkiye Hariç. Ankara: Detay Yayıncılık, 2022.
• Deni̇z, Bekir. “Aksaray Kalesi”. Selçuklu Medeniyeti Araştırmaları Dergisi 2 (2017), 225-257.
• Deniz, Bekir. “Susadı Köyü (Aksaray) Hacı Bektaş Zaviyesi”. I. Uluslararası Selçuklu Kültür ve Medeniyeti Kongresi (Konya, 11-13 Ekim 2000) Bildiriler Kitabı, Konya: 2001.
• Deni̇z, Bekir. “Geçmişte ve Günümüzde Aksaray Halıları - I (Eski Aksaray Halıları)”. Arış Dergisi 4 (1998), 90-103. https://doi.org/10.34242/akmbaris.2019.116
• Duman, Sevil. “Üniversite Öğrencilerinde Öznel İyi Oluş ve Benlik Saygısının Stresle Başa Çıkma Tarzlarıyla İlişkisinin İncelenmesi”. İstanbul: Beykent Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, 2016.
• Gaitanos, Georgios. “Religious Tourism and Religious Tolerance: Some Theoretical Perspectives”. Theology & Culture, 6 (2023), 11-20.
• Hamzakadı, Mehmet. “Aksaray’ın Tarihi ve Turistik Durumları”. Aksaray Öğretmenler Derneği, Aksaray Özel Sayısı, (1965).
• Hassan, Tahani vd. “Sociodemographic Relationships of Motivations, Satisfaction, and Loyalty in Religious Tourism: A Study of the Pilgrimage to the City Mecca”. Plos One, 18/3 (2023), e0283720. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0283720
• Izudin, Ahmad vd. “Developing Halal Tourism: The Case of Bongo Village, Gorontalo, Indonesia”. International Journal of Religious Tourism and Pilgrimage, 10/1 (2022), 35- 45.
• Kervankıran, İsmail- Eryılmaz, Adile, Gül. “İnanç Turizmine Yönelik Ziyaretçi Algılarının Demografik Farklılıklar Açısından İncelenmesi: Konya Mevlâna Müzesi Örneği”. Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler Dergisi, 0/59, (2017), 276-296.
• Konyalı, İbrahim Hakkı. Âbideleri ve Kitabeleri ile Niğde Aksaray Tarihi. İstanbul: Fatih Yayınevi Matbaası, 1975.
• Kültür ve Turizm Bakanlığı. Saratlı Kırkgöz Yeraltı Şehri. Erişim: 12 Aralık 2022. https://muze. gov.tr/muzedetay?SectionId=AKS01&DistId=MRK.
• Kültür ve Turizm Bakanlığı.Aziz Mercurius Yeraltı Şehri. Erişim: 10 Aralık 2022. http://www. kulturportali.gov.tr/turkiye/aksaray/gezilecekyer/aziz-mercurius-yeralti-sehri.
• Michel, Cécile. Old Assyrian Bibliography of Cuneiform Texts, Bullae, Seals and the Results of the Excavations at Assur, Kültepe/Kanis, Acemhöyük, Alishar and Bogazköy. Belgium: Peeters Publishing, 2003.
• Melleart, James. “Excavations at Çatal Hüyük, 1962: Second Preliminary Report”. Anatolian Studies, 13, (1962), 43-103.
• Moscarelli Rossella vd. “Who is Interested in Developing the way of Saint James? The Pilgrimage from Faith to Tourism”. Religions, 11/1 (2020), 11-24.
• Özkan, Süleyman. “Karaman İli Arkeoloji Araştırmalarına Toplu Bir Bakış”. Tarih İncelemeleri Dergisi 9/1 (1994), 159-172.
• Özköse, Kadir. Anadolu Tasavvuf Önderleri. İstanbul: Mavi Yayıncılık, 2016.
• Sholokhova, Svetlana vd. “Exploring Phenomenological Interviews: Questions, Lessons Learned and Perspectives”. Phenomenology and the Cognitive Sciences, 21 (2022), 1-7. https://doi.org/10.1007/s11097-021-09799-yŞeriati, Ali. Hac. Bursa: Fecr Yayınları, 2007.
• Temizkan, Rahman vd. Alternatif Turizm (Turizmin 41 Türü). Ankara: Detay Yayıncılık, 2020.
• Timur, Serim. “Changing Trends and Major Issues in International Migration: An Overview of UNESCO Programmes”. International Social Science Journal, 52 (2000), 255-268.
• Tocatlian, Jacques. “UNESCO and the Information Superhighway”. Information Development, 11 (1995), 146-151. https://doi.org/10.1177/026666699509110307
• Tuna, Yusuf vd. “Konya Havzası Metalik Çanak Çömleği: Erken Tunç Çağı’nda Özel Bir Çanak Çömlek Grubunun Tipolojik, Teknolojik ve Kronolojik Yönden İncelenmesi”. TÜBA-AR Türkiye Bilimler Akademisi Arkeoloji Dergisi, 30 (2022), 31-54. https://doi.org/10.22520/ tubaar2022.30.002
• Turan, Yahya. Kişilik ve Dindarlık. İstanbul: Ensar Yayınları, 2017.
• Yamaç, Ali vd. “St. Mercurius Underground City of Saratli (Aksaray-Turkey)”, Journal of Speleology in Artificial Cavities, 2 (2015), 37-46.
• Yılmaz, Arzu. “2007 UNESCO Mevlânâ’yı Anma Yılında Mevlânâ ve Mevlevîlik ile İlgili Yayımlanmış Türkçe Eserler Bibliyografyası”. Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 27 (2012), 225-240.