ÇANAKKALE KARINCALIK KÖYÜ TAHTACI TÜRKMEN KADIN GİYİM KUŞAMI VE DEĞİŞİMİ ÜZERİNE BİR ANALİZ

Yıl 2024, Sayı: 111, 73 - 90, 16.09.2024

Emine Koca , Gülşah Polat

https://doi.org/10.60163/tkhcbva.1427033

Öz

Yüzyıllar boyunca gelenekli yaşam biçimlerinin sürdürüldüğü Anadolu’da, toplulukların
kendi kültür ve öğretileriyle geliştirip yaşattıkları gelenekselleşmiş somut veya somut olmayan
birçok öğe bulunmaktadır. Küreselleşme ve teknolojik gelişmelerle değişen yaşam tarzlarıyla
birlikte bu öğelerin değişime uğrayarak yozlaşması ve yok olma tehdidi altında olduğu
gündemde olan ve sıklıkla tartışılan konulardır. Somut/maddi kültür miraslarımız arasında yer
alan giyim-kuşam ürünlerinin de bu kapsamda ele alınarak özgün özelliklerinin belgelenmesi ile
yozlaşmanın önüne geçilebileceği gibi, geleceğe aktarılarak kültürel bilincin güçlendirilmesine
katkı sağlanacaktır. Bu çalışmada, Çanakkale Karıncalık Köyü Tahtacı Türkmenlerine ait
geleneksel kadın giyim kuşamının biçimsel özelliklerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Yapılan
saha çalışmasında araştırmacılar tarafından doğrudan gözlem yapılmış, yapılandırılmış görüşme
formu ile kaynak kişilerle görüşülmüş ve Tahtacı Türkmen giyim kuşamına ilişkin veriler tespit
edilmiş ve ulaşılan 12 adet orijinal giysi araştırma kapsamına alınmıştır. . Bedene ve başa
giyilenler başlığı altında gruplandırılarak sunulan giysilerin biçimsel çizimleri yapılmış ve her
giysi parçası alan sistematiğine göre biçim, malzeme, renk ve süsleme özellikleri açısından
incelenerek kaynak kişilerden elde edilen bilgilerle desteklenerek açıklanmış ve değişime
uğrama durumları yorumlanmıştır. Araştırma sonuçlarına göre, günümüzde bu giysilerin özel
günlerde nostaljik yada kültürel amaçlı kullanıldığı, giysi parçalarının Türk halk giyiminde
kadınların kullandıkları katlı giyim biçimini oluşturan ana parçalar olduğu, kesim özellikleri
ile Türk halk giyiminin temel karakteristiklerini yansıttıkları görülmüştür. Günümüzde üretilen
giysilerin değişiminde kişilerin isteklerinin etkili olduğu ve değişikliklerin yöreye özgü bir
özellikmiş gibi kabul görerek yozlaşmanın devam ettiği belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kültürel miras, Geleneksel giyim, Kadın giyimi, Tahtacı Türkmenleri, Değişim

AN ANALYSIS ON TAHTACI TURKMEN WOMEN'S CLOTHING AND ITS CHANGE IN ÇANAKKALE KARINCALIK VILLAGE

Öz

In Anatolia, where traditional lifestyles have been maintained for centuries, there are many
traditional tangible or intangible elements that communities have developed and kept alive
with their own culture and teachings. With the changing lifestyles due to globalization and technological developments, the fact that these elements are subject to change, deterioration
and are under threat of extinction are current and frequently discussed issues. In this context,
corruption can be prevented by documenting the unique features of clothing products, which
are among our tangible/material cultural heritage, and will contribute to strengthening cultural
awareness by transferring them to the future. In this study, it was aimed to determine the formal
characteristics of the traditional women’s clothing of Çanakkale Karıncalık Village Tahtacı
Turkmens. During the field study, direct observations were made by the researchers, source
people were interviewed with a structured interview form, data on Tahtacı Turkmen clothing was
determined and 12 original clothes were included in the scope of the research. Formal drawings
of the clothes grouped under the title of those worn on the body and the head were made,
and each piece of clothing was examined in terms of form, material, color and ornamentation
features according to the field systematics, and the changes they underwent were interpreted,
supported by the information obtained from the source persons. According to the results of the
research, it has been seen that these clothes are used for nostalgic or cultural purposes on special
occasions today, that the clothing pieces are the main pieces that make up the layered clothing
style used by women in Turkish folk clothing, and that they reflect the basic characteristics of
Turkish folk clothing with their cutting features. According to the results of the research, it has
been seen that these clothes are used for nostalgic or cultural purposes on special occasions
today, that the clothing pieces are the main pieces that make up the layered clothing style used
by women in Turkish folk clothing, and that they reflect the basic characteristics of Turkish folk
clothing with their cutting features. It has been determined that people’s wishes are effective
in the changes in the clothes produced today and since the changes are accepted as a feature
specific to the region, corruption continues

Anahtar Kelimeler

Cultural heritage, Traditional clothing, Women, Tahtacı Turkmens, Alteration

Kaynakça

• Aça, Mustafa. Kaz Dağları’nın Eteklerinde Bir Türkmen Köyü: Koşuburnu, Alevilik Araştırma Dergisi 7 (2014), 1-13.
• Akgül Demirel, N. Gelenekli Bir Yaşam Örneği “Tahtacı Türkmen Giysileri. Ankara: İksad Publishing, 2019. (iksadyayinevi.com)
• Artun, Erman. Küreselleşme Olgusu Karşısında Halk Kültürü. Çukurova Üniversitesi Türkoloji Araştırmaları Merkezi, 2001. https://turkoloji.cu.edu.tr/HALKBILIM/5.php.
• Berger, Peter L. Küreselleşmenin Kültürel Dinamikleri, Bir Küre Bin Bir Küreselleşme. İstanbul: Kitap Yayınevi, 2003.
• Coşar, Mevhive. Alevi-Bektaşi Kültüründe Sayılara Yüklenen Terim Değeri. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi 60(2011), 114-128.
• Çıblak, Coşkun, N. Tahtacılar ve Tahtacı Ocaklarına Bağlı Oymakların Yerleşim Alanları. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi 68, (2013), 33-54.
• Eroğlu, Feyzullah. Küreselleşme Süreci ve Kimlik Krizi. Türk Yurdu 19/139-141(1999), 147- 151.
• Günşen, Ahmet. Gizli Dil Açısından Alevîlik-Bektaşîlik Erkân ve Deyimlerine Bir Bakış, Turkish Studies / Türkoloji Araştırmaları 2/2(2007), 328-350.
• İçli, Gönül. Küreselleşme ve Kültür. Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 25/2 (2001), 163-172.
• Jamshıdı Gulıyeva, Minara. Çanakkale Ayvacık Köylerinde Türkmen Giyim Kuşamı Üzerine Dil-Kültür, Folklor Bağlamında Bir Değerlendirme. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi 105 (2023), 151-173.
• Koca, Emine - Baran, Handan. İç Anadolu Bölgesinde Kadınların Şalvar Kullanımının Kültürel ve Fonksiyonel Değerler Açısından Değerlendirilmesi. TÜRÜK Uluslararası Dil, Edebiyat ve Halkbilimi Araştırmaları Dergisi 6/15 (2018), 111-126. Issn: 2147-8872.
• Koca, Emine - Kıvılcımlar, İnci S. Dress Culture-Related Adaptation Problems Faced. by Turkish Women Living Abroad, Pensee Journal 76/2 (2014), 223-234.
• Koca, Emine - Koç Fatma. Türk Halk Giyim Kuşamında Kullanılan Önlüklerin Sembolik Ve Fonksiyonel Değerler Açısından İncelenmesi. VI. Uluslararası Türk Sanatları, Tarihi Ve Folkloru Kongresi/ Sanat Etkinlikleri (12-14 Mayıs Konya). (2016).
• Koca Emine - Vural Tuba. Türk Halk Giyim Kuşamında Kullanılan Göynekler. VII. Uluslararası Türk Kültürü Sanatı ve Kültürel Mirası Koruma Sempozyumu/Sanat Etkinlikleri (26-29 Haziran, Bakü-Azerbaycan). (2013).
• Koç, Fatma - Koca Emine. Türk Halk Giyiminde Kullanılan Kolsuz Kadın Üstlükleri. VII. Uluslararası Türk Sanatları Tarihi ve Folkloru Kongresi/Sanat Etkinlikleri. (14-16 Mayıs, Konya). (2015).
• Koç, Fatma - Koca, Emine. Halk Giyim Kuşamının Yok Olmasına İlişkin Nedenler ve Koruma Altına Alınması Gerekliliğinin 5n1k Yöntemi İle Analizi. Turkish Studies International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 11/2 (2016),
• 755-778. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.9274 Koç, Fatma - Koca, Emine. Türk Halk Giysilerinin Biçimlendirilmesinde Tasarrufa Yönelik Terzilik Uygulamaları. Ankara Uluslararası Bilimsel Araştırmalar Kongresi (4-6 Ekim Ankara). (2019).
• Ölçücü, Hasan. Ç. Çanakkale Tahtacılarının Dil Özellikleri Üzerine. Korkut Ata Türkiyat Araştırmaları Dergisi 6 (2021), 174-184
• Robertson, Roland. Küreselleşme, Toplum Kuramı ve Küresel Kültür. (Çev. Ümit Hüsrev Yolsa). Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları, 1999.
• Özdemir, Melda. Kozluören Köyü (Manisa ili Soma ilçesi) Tahtacı Kadın giyimi. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi 69 (2014), 167-180.
• Talas, Mustafa. “Küreselleşme ve Kültür”, Küreselleşme ve Psikiyatri, Türk. Ankara: Tabipler Birliği Yayınları, 2004.
• Türkdoğan, Orhan. Alevi- Bektaşi Kimliği. İstanbul: Timaş Yayınları, 1995.
• Yıldırım, Ali. - Şimşek, Hasan. Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. İstanbul: Seçkin yayınları, 2011.
• Yurduseven, Sümeyye. Alevî-Bektaşî Menâkıbnâmelerinde Renk Sembolizmi. Tetkik, 3 (2023), 43-68.
• Sözlü kaynaklar: KK-1:Gülüzar Kurt 1963 doğumlu, ilkokul, ev hanımı, Çanakkale-Bayramiç-Karıncalık Köyü. (Görüşme tarihi 10.04.2022).
• KK-2:Mustafa Kurt, 1940, İlkokul, Sazandar, Çanakkale-Bayramiç-Karıncalık Köyü. (Görüşme tarihi 10.04.2022).