CUMHURİYET’İN İLK YILLARINDA EDEBİYAT: İSMAİL HABİB'İN TEVFİK FİKRET VE MEHMED ÂKİF ÜZERİNE DÜŞÜNCELERİ
Öz
Cumhuriyet Dönemi’nin ilk edebiyat tarihi kitabı İsmail Habib’in “Türk Teceddüd Edebiyatı Tarihi” adlı eseridir. Müellifin bu eseri yazma sebebi Cumhuriyet’in kurucusunun da zımnî teyidiyle Tevfik Fikret’in en büyük şair addedildiği bir anekdottur. Bu kanaati benimsemeyen yazar için Tevfik Fikret’in halis Türkçeden uzak olan dili yeni dönem için uygun değildir. Harf inkılabı sonrası, yeni harflerle basılan ilk eser Tevfik Fikret’in İslam geleneğini reddinin en keskin ifadelerini ihtiva eden Tarih-i Kadim’dir. İsmail Habib bu kez, Tevfik Fikret’in ahlakını, Mehmed Âkif’in ahlak anlayışının karşısında konumlandırarak tasdik eder. İsmail Habib’e göre Fikret anılan şiiriyle Türk şiirine laikliği getiren ve ümmet zihniyetini defeden şair olarak övgüyü hak etmektedir. Mehmed Âkif’in ahlakın temelinin Allah korkusunu olduğu düşüncesi ise İsmail Habib tarafından kabul görmez. Diğer taraftan, İstiklal Marşı’nı Türk Teceddüd Edebiyatı Tarihi’nde anmayan İsmail Habib, Mehmed Âkif’i daha sade ve olgun Türkçesiyle methe layık görecektir. Bu makalede, İsmail Habib’in “Türk Teceddüd Edebiyatı Tarihi” ve “Edebi Yeniliğimiz” adlı eserleri merkeze alınarak Cumhuriyet’in ilk yıllarında Mehmed Âkif ve Tevfik Fikret’e olan bakışının ortaya konulması hedeflenmektedir.
Anahtar Kelimeler
Cumhuriyet Edebiyat ve Ahlak İsmail Habib Tevfik Fikret Mehmed Âkif
Kaynakça
- ADIGÜZEL, M. S. “Bir Edebiyat Tarihi Konusu Olarak Mehmed Âkif”, Yeniden Sebîlürreşad Mecmuası, Yıl: 7, Sayı: 26, İstanbul 2022.
- AYVAZOĞLU, Beşir, Fikret, Everest Yayınları, İstanbul 2021.
- BAYDAR, Mustafa, Hamdullah Suphi Tanrıöver ve Anları, Menteş Yayınları, İstanbul 1968.
- ÇOTUKSÖKEN, Betül, “Tarih-i Kadim”e Göre Tevfik Fikret ve Tarih”. haz. B. Sadık Albayrak, Nihat Ateş, Tevfik Fikret, Savaşımcı Bir Şairin Portresi, Türkiye Yazarlar Sendikası Yayınları, İstanbul 2001.
- ERSOY, Mehmet Akif, Safahat, haz. Necmettin Türinay, TBMM Yayınları, Ankara 2021
- İsmail Habib, Türk Teceddüd Edebiyatı Tarihi, Türkiye Cumhuriyeti Maarif Vekaleti Neşriyatı, Matbaa-i Amire, İstanbul 1340.
- İsmail Habib, Neler Dediler: “Türk Teceddüd Edebiyatı Tarihi” Hakkında Tenkitler ve Cevaplar, Akşam Matbaası, İstanbul 1928.
- İsmail Habib, Edebiyat Bilgileri, Remzi Kitabevi, İstanbul 1942.
- İsmail Habib, Edebî Yeniliğimiz, Birinci Kısım, Devlet Matbaası, İstanbul 1931.
- İsmail Habib, Edebî Yeniliğimiz, İkinci Kısım, Devlet Matbaası, İstanbul 1932.
- KABAKLI, Ahmet, Kültür Emperyalizmi, Türk Edebiyatı Vakfı Yayınları, İstanbul 2004.
- KIRŞEHİRLİOĞLU, Erol, Türkiye’de Misyoner Faaliyetleri, Bedir Yayınevi, İstanbul 1963.
- Köprülüzade Mehmed Fuad, Tevfik Fikret ve Ahlakı, Kanaat Matbaası, İstanbul 1918.
- MERİÇ, Cemil, Kültürden İrfana, İnsan Yayınları, İstanbul 1986.
- MERİÇ, Cemil, Bu Ülke, İletişim Yayınları, İstanbul 2008.
- Nâzım Hikmet, Memleketimden İnsan Manzaraları, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2011
- SEVÜK, İsmail Habib, Yeni “Edebî Yeniliğimiz” Tanzimattan Beri I: Edebiyat Tarihi, Remzi Kitabevi, İstanbul 1940
- SEVÜK, İsmail Habib, Yeni “Edebî Yeniliğimiz” Tanzimattan Beri II: Edebiyat Antolojisi, Remzi Kitabevi, İstanbul 1940.
- SEVÜK, İsmail Habib, Dil Da’vâsı, İnkılâp Kitabevi, İstanbul 1949
- SEVÜK, İsmail Habib, “15 inci Ölüm Yıldönümünde Mehmed Akif”, Cumhuriyet Gazetesi, 27 Aralık 1951.
- SEVÜK, İsmail Habib, Tanzimat Devri Edebiyatı, İnkılâp Kitabevi, İstanbul 1952.
- Süleyman Nazif, Mehmed Âkif, haz. M. Ertuğrul Düzdağ, Kapı Yayınları, İstanbul 2015.
- Tevfik Fikret, Rübâb-ı Şikeste, Tertip ve telif eden Fahri Uzun, İnkılâp ve Aka Kitabevleri İstanbul 1973.
- YÜCEL, Hasan-Âli, Tarihi Kadim Doksan Beşe Doğru, haz. Canan Yücel Eronat, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara 1998.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Türkiye Sahası Yeni Türk Edebiyatı |
| Bölüm | Araştırma Makalesi |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 24 Aralık 2023 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2023 Sayı: 50 |
Türk Kültürü İncelemeleri – Haziran 2026 Sözlü Çeviri Özel Sayısı
Çağrı Metni
Sözlü çeviri, gündelik karşılaşmalardan kurumsal etkileşimlere kadar uzanan çeşitli bağlamlarda, iki dilli ve kültürlerarası iletişimin merkezinde yer alır. Türkiye’deki sözlü çeviri ortamlarında, dillerden biri büyük ölçüde Türkçedir ve bu uygulamalar, Türkçenin diğer dillerle etkileşiminde ortaya çıkan iletişimsel, kültürel ve toplumsal dinamikleri yansıtır.
Haziran 2026 sayımız için hazırlamakta olduğumuz bu özel sayıyla, Türkiye’deki sözlü çeviri uygulamalarını farklı tür ve bağlamlarda inceleyen özgün araştırmaları bir araya getirmeyi amaçlıyoruz. Bu çalışmalar, sözlü çevirinin dilsel, kültürel, toplumsal ve göstergebilimsel boyutlarına disiplinlerarası bir bakış sunarak, yalnızca çeviribilim alanına değil; Türk dili, kültürü ve toplumu üzerine yapılan araştırmalara da değerli katkılar sağlayacaktır.
Bu doğrultuda, sözlü çeviri üzerine çalışan ulusal ve uluslararası akademisyenleri, araştırmacıları ve alanda aktif profesyonelleri, Haziran 2026 sayımıza katkıda bulunmaya davet ediyoruz. Özel sayıya, Türkiye’deki sözlü çeviri ortamlarında iletişim süreçlerinin, rollerin ve çeviri uygulamalarının nasıl şekillendiğini tartışan kuramsal veya uygulamalı çalışmalarla katkı sunabilirsiniz.
Araştırma konularının, aşağıdaki temalar çerçevesinde tasarlanması önerilmektedir; ancak farklı yaklaşımlar ve konular da değerlendirmeye alınacaktır.
-Sözlü çeviri ortamlarında Türkçenin söylem yapıları ve etkileşimsel stratejileri,
-Mahkeme, hastane, okul gibi kamusal hizmet alanlarında yürütülen sözlü çeviri pratikleri,
-Andaş ve ardıl çeviride, Türkçeye özgü zorluklar ve stratejiler,
-Göç, azınlıklar ve çokdillilik bağlamında sözlü çeviri uygulamaları,
-Sözlü çeviri eğitimi ve öğretiminde dilsel ve kültürel boyutlar,
- Çeviri etiği ve profesyonel normların Türkiye’deki sözlü çeviri uygulamalarına etkisi,
-Teknoloji destekli sözlü çeviri araçlarının kullanımı,
-Toplumsal kriz, afet ve acil durumlarda sözlü çevirmenin rolü.
Önemli Notlar:
Özel sayıya gönderilecek makaleler için son teslim tarihi 15 Mart 2026 olarak belirlenmiştir.
Yazıların künye bilgileri, dipnot sistemi ve kaynakça gösterim şekli internet sayfamızda bulunan makale yazım şablonuna göre hazırlanacaktır.
Call for Papers
Turkish Cultural Studies – June 2026 Special Issue on Interpreting Studies
Interpreting occupies a central position in bilingual and intercultural communication across a wide range of contexts, from everyday encounters to institutional interactions. In interpreting settings in Turkey, one of the working languages is predominantly Turkish, and these practices reflect the communicative, cultural, and social dynamics that emerge through the interaction of Turkish with other languages.
With this special issue, scheduled for publication in June 2026, we aim to bring together original studies that explore interpreting practices in Turkey across diverse genres and contexts. Adopting an interdisciplinary perspective on the linguistic, cultural, social, and semiotic dimensions of interpreting, these contributions will provide valuable insights not only for the field of Translation and Interpreting Studies but also for research on Turkish language, culture, and society.
In this regard, we invite national and international scholars, researchers, and professionals working in the field of interpreting to contribute to our June 2026 issue. Submissions may include theoretical or applied studies that examine how communicative processes, roles, and interpreting practices are shaped within interpreting settings in Turkey.
Suggested, though not exclusive, areas of research include the following themes; alternative approaches and topics will also be considered.
-Discourse structures and interactional strategies of Turkish in interpreting settings,
-Interpreting practices in public service domains such as courts, hospitals, and schools,
-Turkish-specific challenges and strategies in simultaneous and consecutive interpreting,
-Interpreting practices in the context of migration, minority communities, and multilingualism,
-Linguistic and cultural dimensions in interpreter training and education,
-Translation ethics and the impact of professional norms on interpreting practices in Turkey,
-Use of technology-assisted interpreting tools,
-The role of interpreters in social crises, disasters, and emergency situations.
Important Notes:
The deadline for submitting articles to the special issue is March 15, 2026.
The article's citation information, footnote system, and bibliography format will be prepared according to the article writing template available on our website.