Öz
Afyonlu bir macun türü olan Rahîkî macunu, 16. yüzyılda yaşamış bir şair olanYusuf Sinan Rahîkî tarafından icat edildi. Yaklaşık 250 yıl boyunca aynı ailedengelenler tarafından İstanbul Mahmutpaşa’daki dükkânda imalat ve satışı yapıldı.Osmanlılarda tüketilen pek çok macun gibi şifa ve ilaç maksadıyla imal edilmişti.İstanbul içinde ve dışında ”Rahîkî berşi“ adıyla meşhur oldu. 1783 yılında, dükkânsahibi Rahîkî-zâde Mustafa Efendi evlatsız olarak vefat etti. Bunun üzerine, yenigelir kaynakları yaratma çabasında olan devlet, macunhaneyi devletleştirerek mukataahaline getirdi. Gelirini ”esham“ yöntemiyle hisseler halinde, işletmesini ise ”malikâne“yöntemiyle ve kayd-ı hayat şartıyla taliplilerine sattı. Macunhane, 1790yılından itibaren zarar etmeye başladı. Savaşlar, artan maliyetler ve azalan tüketim,macun imalini giderek düşürdü ve geliri de azalttı. İşletmeciler ve devlet tarafındanyıllarca ayakta tutulmaya çalışıldı. Fakat 1831 yılında, işletmecisinin borcunakarşılık bir sarrafa satıldı. Bu çalışma, bir zamanlar İstanbul’da çok rağbet görmüş,halkın bildiği ve tiryakilerinin aradığı bir ürün olan Rahîkî macununu ve macunhanesinitanıtmayı amaçlamaktadır.
Öz
Rahîkî paste, which was a paste type of opiate, was invented by Yusuf SinanRahîkî, a poet of the 16th Century. His family and descendants produced andsold Rahîkî paste around 250 years in a store at Mahmutpaşa. The paste, whichwas famous as Rahîkî berşi, was producing for the purposes of medicine andhealing, like others. When the storekeeper Rahîkî-zâde Mustafa Efendi died in1783 without heir, the state, was in need of new revenues, confiscated the plantand transformed into a muqataa. Its’ revenues and the management were sold asshares to claimants for life. Arising costs and decrease in consumptions affected thepaste production and income negatively and the plant started to make loss after1790. Although keepers and the state tried to keep it survive the plant was sold tomoneylenders in return of the keepers’ debts in 1831. The article tries tointroduce famous and desirable Rahîkî paste and its’ plant in Istanbul once.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Araştırma Makalesi |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 29 Kasım 2013 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2013 Sayı: 29 |