Öz
XX. yüzyıldan itibaren Türk dünyasında ortaya çıkan cumhuriyet rejimleri, modern ulus-devlet paradigması esas alınarak kurulmuştur. Bu devletler, modernleşme süreçlerinin sonucunda ortaya çıktıkları gibi, toplumsal yapılarını da yeni yönetim şekline uygun şekilde dönüştürmek istemiştir. Bu dönüşüm, modern anlamda millî kimlik inşasını ve yeni vatandaş tipini oluşturmayı gerektirir. Türk dünyasında bu noktada edebiyatın önemli bir rol oynadığı görülür. XX. yüzyılın ilk çeyreği, hem Osmanlı Türkleri hem de Rus işgalindeki Türk halkları için bir reform sürecidir. Bu dönemde edebiyata toplumsal işlev yüklenerek modern ulus-devletlerin ihtiyaç duyduğu insan tipini yetiştirmek ve sosyal yapıyı dönüştürmek hedeflenir. Türkiye’de Millî Edebiyat, Azerbaycan’da Maarifçilik, Kazakistan’da Alaş Orda Edebiyatı, Özbekistan’da Cedit Edebiyatı bu dönemin ürünüdür. 1920’den sonra Türk dünyasında sosyalist cumhuriyetlerin ideolojisine uygun bir yapı oluşturmak için edebiyatta sosyalist realizm hâkim olurken Türkiye’de yeni kurulan cumhuriyetin ilke ve inkılaplarına bağlı bir edebiyat kanonu oluşur. 1991’de Sovyetler Birliği’nin dağılmasıyla Türkiye ve Türk Cumhuriyetleri arasında edebî etkileşim yeniden başlar. Bu çalışmada Türkiye ve Türk dünyasında modern cumhuriyetlere giden yolda edebiyatın nasıl bir işlev üstlendiği, siyasi gelişmelere bağlı yaşanan ideolojik kırılmaların edebiyat-toplumsal yapı ilişkisini nasıl etkilediği ortaya konmaya çalışılacaktır.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- AKPINAR, Yavuz, “Ana Hatlarıyla Başlangıçtan Günümüze Kadar Azerî Edebiyatı”, Azerî Edebiyatı Araştırmaları, Dergâh Yayınları, İstanbul 1994.
- AKPINAR, Yavuz, “İhmal Edilmiş Bir Yazar”. İsmail Gaspıralı Roman ve Hikâyeleri, Ötüken Neşriyat, İstanbul 2020.
- AKYOL, Taha, “Cedîdcilik”, TDV İslâm Ansiklopedisi, TDV Yayınları, İstanbul 1993, VII, 211-213.
- ASKER, Ali, “Azerbaycan’da Millî Kimlik İnşasının Sosyo-Ekonomik ve Fikrî Temelleri (19. Yüzyılın Ortaları-20. Yüzyılın Başları)”, Azerbaycan Düşünce Tarihi, I, (Editör: Ali Asker), YTB Yayınları, Ankara 2021.
- AŞLAR, Halit, “Modern Kırgız Edebiyatında Millî Şuur Yansımaları”, Türk Dünyasında Çeyrek Asırlık Edebî Tecrübe: Millî Ruh ve Edebiyata Yansıması, (Editörler: Orhan Söylemez, Ömer Faruk Ateş), Bengü Yayınları, Ankara 2020.
- ATEŞ, Ömer Faruk, Edebiyat ve İdeoloji: 1917 Sonrası Sovyet Edebiyatında Kimlik Yozlaşması -Azerbaycan Edebiyatı Örneği-, Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Nevşehir 2020.
- AYAN, Ekrem, Modern Kazak Edebiyatının Öncüsü Ibıray Altınsarin, Bilge Kültür Sanat Yayınları, İstanbul 2015.
- AZAP, Samet, “Tölögön Kasımbekov’un Anlatılarında Mekân Algısı”, Bozkırın Sesi: Tölögön Kasımbekov, (Editörler: Orhan Söylemez, Samet Azap), Bengü Yayınları, Ankara 2022.
- BABAŞOVA KASTRATİ, Jale, Repressiya Dönemi Azerbaycan Yazarı Hüseyin Cavid, Bengü Yayınları, Ankara 2019.
- BİRAY, Nergis, “XX. Yüzyıl Kazak Edebiyatı”, Türk Dünyası Çağdaş Edebiyatları El Kitabı, (Editörler: Orhan Söylemez, Samet Azap), Kesit Yayınları, İstanbul 2018.
- ÇAKIR, Mümine, “Türk Edebiyatında Orta Asya’dan Söz Eden İlk Roman: Gönül Hanım”, Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5/1, Çankırı 2014, 247-262.
- GÖKÇİMEN, Ahmet, Başlangıçtan Bağımsızlığa Kadar Türkmen Romanı, Fenomen Yayıncılık, Kayseri 2015.
- HABİBBEYLİ, İsa, “Bağımsızlığın Şerefli Yolu ve Bağımsızlık Dönemi Azerbaycan Edebiyatı, (Çeviren: Mehdi Genceli), Türk Dünyasında Çeyrek Asırlık Edebî Tecrübe: Millî Ruh ve Edebiyata Yansıması, (Editörler: Orhan Söylemez, Ömer Faruk Ateş), Bengü Yayınları, Ankara 2020.
- HASDEDEOĞLU, M. Onur, Halide Edib ve Yakup Kadri’nin Romanları Ekseninde Türk Edebiyatının Ulus-Devlet Oluşumuna Etkisi, Kesit Yayınları, İstanbul 2019.
- KARAKOÇ, K. İrfan, Ulus-Devletleşme Süreci ve Türk Edebiyatının İnşası (1923-1950), İhsan Doğramacı Bilkent Üniversitesi Ekonomi ve Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 2012.
- KHOLMATOV, Elmurod, Türkistanlı Ceditçi Abdullah Avlânî - Hayatı ve Eserleri, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 2013.
- KINACI BARAN, Cemile, Gülmira Ospanova, “Jeltoksan/Aralık İsyanı”. Türk Dünyasında İsyan ve Başkaldırı -Edebiyata Yansıyan Özgür Ruh-,(Editörler: Orhan Söylemez, Samet Azap) Kesit Yayınları, İstanbul 2021.
- KOÇ, Kenan, Almagül İşina, Bolat Korganbekov, Kazak Edebiyatı, IQ Kültür Sanat Yayıncılık, I, İstanbul 2007.
- NAGIYEVA, Nigar, 1990’dan Günümüze Türkiye ve Azerbaycan Edebiyatlarının Karşılıklı Etkileşimi, Hiperyayın, İstanbul 2017.
- ÖZGEN, Nurcan, Yirminci Yüzyılın İlk Yarısında (1900-1950) Kırgız Edebiyatı Tarihi, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara 2014.
- ROY, Olivier, Yeni Orta Asya ya da Ulusların İmal Edilişi, (Çeviren: Mehmet Moralı), Metis Yayınları, İstanbul 2016.
- SAĞLAM, Soner, “Bağımsızlık Dönemi Türkmen Edebiyatı (1991-2016)”, Türk Dünyasında Çeyrek Asırlık Edebî Tecrübe: Millî Ruh ve Edebiyata Yansıması, (Editörler: Orhan Söylemez, Ömer Faruk Ateş), Bengü Yayınları, Ankara 2020.
- SAĞLAM, Soner, Nergis Biray, “XX. Yüzyıl Türkmen Edebiyatı”, Türk Dünyası Çağdaş Edebiyatları El Kitabı, (Editörler: Orhan Söylemez-Samet Azap), Kesit Yayınları, İstanbul 2018, 429.
- SÜMER, Mehmet, Millî Kimliğin İnşasında Edebiyatın Rolü (1911-1920), Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, İstanbul 2015.
- ŞENGÜL, Abdullah, Ömer Faruk Ateş, “Marksist Propaganda ve Milliyetçi Edebiyat -Azerbaycan Edebiyatı Örneği-“, VI. Beynelhalq Türk Dünyası Araşdırmaları Simpoziumu Materialları, Bakü 2019, 1-8.
- ŞENGÜN, Aygül, Edebiyat ve İdeoloji: 1917 Sonrası Sovyet Edebiyatında Kimlik Yozlaşması -Kazak Edebiyatı Örneği-, Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Nevşehir 2022.
- TALASPAYEVA, Janar, Nurgül Smagulova, “Kazak Edebiyatında Çeyrek Asırlık Edebî Tecrübe: Millî İmaj ve Edebiyatın Gelişimi”, (Çeviren: Nergis Biray), Türk Dünyasında Çeyrek Asırlık Edebî Tecrübe: Millî Ruh ve Edebiyata Yansıması, (Editörler: Orhan Söylemez, Ömer Faruk Ateş). Bengü Yayınları, Ankara 2020.
- TUNÇKIN, Emre, “Ahmet Baytursınulı: Hayatı, Faaliyetleri ve Eserleri”, Kardeş Kalemler Dergisi (Doğumunun 150. Yılı Anısına Ahmet Baytursınulı Özel Sayısı), 189, Ankara 2022, 7-12.
- YILMAZ, Murat, “Türkiye Cumhuriyeti’nin Siyasi ve Sosyo-Kültürel Temelleri”, Türk Edebiyatı Tarihi, (Editörler: Talât Sait Halman, Mustafa İsen, Osman Horata vd.) T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara 2019, IV, 23-32.
- YULDASHEV, Marufjon, Soner Sağlam, “Bağımsızlık Dönemi Özbek Edebiyatı”, Türk Dünyasında Çeyrek Asırlık Edebî Tecrübe: Millî Ruh ve Edebiyata Yansıması, (Editörler: Orhan Söylemez, Ömer Faruk Ateş), Bengü Yayınları, Ankara 2020.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Güney-Batı (Oğuz) Türk Lehçeleri ve Edebiyatları |
| Bölüm | Araştırma Makalesi |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 24 Aralık 2023 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2023 Sayı: 50 |
- Makale Dosyaları
Türk Kültürü İncelemeleri – Haziran 2026 Sözlü Çeviri Özel Sayısı
Çağrı Metni
Sözlü çeviri, gündelik karşılaşmalardan kurumsal etkileşimlere kadar uzanan çeşitli bağlamlarda, iki dilli ve kültürlerarası iletişimin merkezinde yer alır. Türkiye’deki sözlü çeviri ortamlarında, dillerden biri büyük ölçüde Türkçedir ve bu uygulamalar, Türkçenin diğer dillerle etkileşiminde ortaya çıkan iletişimsel, kültürel ve toplumsal dinamikleri yansıtır.
Haziran 2026 sayımız için hazırlamakta olduğumuz bu özel sayıyla, Türkiye’deki sözlü çeviri uygulamalarını farklı tür ve bağlamlarda inceleyen özgün araştırmaları bir araya getirmeyi amaçlıyoruz. Bu çalışmalar, sözlü çevirinin dilsel, kültürel, toplumsal ve göstergebilimsel boyutlarına disiplinlerarası bir bakış sunarak, yalnızca çeviribilim alanına değil; Türk dili, kültürü ve toplumu üzerine yapılan araştırmalara da değerli katkılar sağlayacaktır.
Bu doğrultuda, sözlü çeviri üzerine çalışan ulusal ve uluslararası akademisyenleri, araştırmacıları ve alanda aktif profesyonelleri, Haziran 2026 sayımıza katkıda bulunmaya davet ediyoruz. Özel sayıya, Türkiye’deki sözlü çeviri ortamlarında iletişim süreçlerinin, rollerin ve çeviri uygulamalarının nasıl şekillendiğini tartışan kuramsal veya uygulamalı çalışmalarla katkı sunabilirsiniz.
Araştırma konularının, aşağıdaki temalar çerçevesinde tasarlanması önerilmektedir; ancak farklı yaklaşımlar ve konular da değerlendirmeye alınacaktır.
-Sözlü çeviri ortamlarında Türkçenin söylem yapıları ve etkileşimsel stratejileri,
-Mahkeme, hastane, okul gibi kamusal hizmet alanlarında yürütülen sözlü çeviri pratikleri,
-Andaş ve ardıl çeviride, Türkçeye özgü zorluklar ve stratejiler,
-Göç, azınlıklar ve çokdillilik bağlamında sözlü çeviri uygulamaları,
-Sözlü çeviri eğitimi ve öğretiminde dilsel ve kültürel boyutlar,
- Çeviri etiği ve profesyonel normların Türkiye’deki sözlü çeviri uygulamalarına etkisi,
-Teknoloji destekli sözlü çeviri araçlarının kullanımı,
-Toplumsal kriz, afet ve acil durumlarda sözlü çevirmenin rolü.
Önemli Notlar:
Özel sayıya gönderilecek makaleler için son teslim tarihi 15 Mart 2026 olarak belirlenmiştir.
Yazıların künye bilgileri, dipnot sistemi ve kaynakça gösterim şekli internet sayfamızda bulunan makale yazım şablonuna göre hazırlanacaktır.
Call for Papers
Turkish Cultural Studies – June 2026 Special Issue on Interpreting Studies
Interpreting occupies a central position in bilingual and intercultural communication across a wide range of contexts, from everyday encounters to institutional interactions. In interpreting settings in Turkey, one of the working languages is predominantly Turkish, and these practices reflect the communicative, cultural, and social dynamics that emerge through the interaction of Turkish with other languages.
With this special issue, scheduled for publication in June 2026, we aim to bring together original studies that explore interpreting practices in Turkey across diverse genres and contexts. Adopting an interdisciplinary perspective on the linguistic, cultural, social, and semiotic dimensions of interpreting, these contributions will provide valuable insights not only for the field of Translation and Interpreting Studies but also for research on Turkish language, culture, and society.
In this regard, we invite national and international scholars, researchers, and professionals working in the field of interpreting to contribute to our June 2026 issue. Submissions may include theoretical or applied studies that examine how communicative processes, roles, and interpreting practices are shaped within interpreting settings in Turkey.
Suggested, though not exclusive, areas of research include the following themes; alternative approaches and topics will also be considered.
-Discourse structures and interactional strategies of Turkish in interpreting settings,
-Interpreting practices in public service domains such as courts, hospitals, and schools,
-Turkish-specific challenges and strategies in simultaneous and consecutive interpreting,
-Interpreting practices in the context of migration, minority communities, and multilingualism,
-Linguistic and cultural dimensions in interpreter training and education,
-Translation ethics and the impact of professional norms on interpreting practices in Turkey,
-Use of technology-assisted interpreting tools,
-The role of interpreters in social crises, disasters, and emergency situations.
Important Notes:
The deadline for submitting articles to the special issue is March 15, 2026.
The article's citation information, footnote system, and bibliography format will be prepared according to the article writing template available on our website.