18. YÜZYIL ŞAİRİ VİSÂLÎ VE BİLİNMEYEN ŞİİRLERİ

Yıl 2023, Sayı: 50, 281 - 302, 24.12.2023

Ahmet Alkan

Öz

Klasik Türk edebiyatı sahasında henüz adlarına ya da eserlerine ulaşılamamış pek çok şair bulunmaktadır. Bu şairlerden biri de çalışmanın konusu olan Visâlî’dir. Visâlî 18. yy şairlerinden olup Trabzonludur. Asıl adı Mustafa olan şair, Firâkî ve Visâlî mahlaslarını kullanmaktadır. Visâlî, Rıfaiyye tarikatına mensup bir şair olup eserlerinin muhtevasını genel olarak din ve tasavvuf oluşturmaktadır. Kaynaklarda hayatı ve eserleri hakkında yeterli bilgi bulunmayan şaire ait İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi TY 2247’de Tuhfetü’n-Nizâm adlı bir mecmua bulunmaktadır. Bu mecmuada şaire ait tasavvuf konulu manzum ve mensur risaleler ve muhtelif nazım şekilleriyle kaleme alınmış çeşitli şiirler yer almaktadır. Bu çalışmada kütüphane kayıtlarına Tuhfetü’n-Nizâm adıyla kaydedilen mecmuada yer alan Visâlî’ye ait şiirler konu, nazım şekli, vezin, kafiye-redif gibi hususlar açısından incelenmiştir. Mecmuada yer alan eserlerden hareketle Visâlî’nin hayatına, itikadına ve edebî kişiliğine ait veriler tespit edilip şairin biyografisi ve edebî kişiliği ortaya konmaya çalışılmıştır. Bununla birlikte Visâlî’nin mecmuada yer alan ve çalışmaya konu edilmeyen diğer eserleri hakkında bilgiler de verilmiştir. Böylece klasik edebiyat sahasında ürünler vermiş bir şairin yaşamı ve eserlerini ortaya koymak ve alanın araştırmacılarının istifadesine sunmak amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Visâlî, tasavvuf, sadabad, mecmua, tuhfetünnizam

Kaynakça

• BİLGİCİOĞLU, Banu, “Sâdâbâd”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C.XXXV, 379-381, İstanbul 2008.
• ERDEM, Sadık, Râmiz ve Âdâb-ı Zurafâ’sı (İnceleme-Tenkidli Metin-İndeks-Sözlük), Atatürk Kültür Merkezi Yayını, Ankara 1994.
• KESİK, Beyhan, “Firâkî (Visâlî) Şeyh Mustafa Firâkî Efendi” Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü, [ET. 19/07/2023).
• KURNAZ, Cemal, Mustafa Tatcı, Tuhfe-i Nâilî (Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri), CII, Bizim Büro Yayınları, İstanbul 2001.
• Müstakimzâde Süleyman Saadeddin (2000). Mecelletü’n-nisâb, Tıpkı basım, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara 2000.
• TAŞ, Hakan, “Klasik Türk Şiirinde Türkçe Sözcüklerde Med”, Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi, Yıl: 9, Sayı 19, s.143-156, İstanbul 2008.
• Visâlî (Firâkî), Tuhfetü’n-Nizâm, İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi, Türkçe Yazmalar 2247. 46vr.
• ZAVOTÇU, Gencay, Tezkire-i Rızâ (İnceleme-Metin-Dizin), Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 2020.