Araştırma Makalesi
Yıl 2025,
Sayı: 54, 165 - 212, 29.11.2025
Öz
Tanzimat Fermanı’nda belirtilen herkesin can, mal, ırz ve namusunun korunması ilkesinden yola çıkılarak hemen akabinde ceza kanunları ihdas edilmiştir. Osmanlı memurlarının yargılanmaları bu kanunlar çerçevesinde yapılmıştır. Bu dönem en üst yargı organı Meclis-i Vâlâ’dır. İstanbul’daki davalara bidayeten bakan meclis, taşradaki davaları temyizen görmekteydi. Meclis-i Vâlâ’da memurlarla ilgili görülen davalarda zimmet suçları birinci sırayı almaktadır. Dolayısıyla araştırmada merkez ve taşra ayrımı yapılmadan Tanzimat Dönemi’nde Osmanlı sivil memurlarının işledikleri zimmet suçu incelenecektir. Osmanlı Devleti’nde memurların devlet malını hangi yöntemlerle zimmetlerine geçirdikleri ve sonrasında bu malın memurlardan nasıl geri tahsil edildiğinden bahsedilecektir.
Anahtar Kelimeler
Osmanlı Devleti Tanzimat Fermanı Meclis-i Vâlâ Osmanlı memurları ceza kanunları İstanbul taşra.
Etik Beyan
Bu makalenin hazırlanma sürecinde bilimsel ve etik ilkelere uyulduğu ve yararlanılan tüm çalışmaların kaynakçada belirtildiği beyan olunur.
Kaynakça
- Arşiv Kaynakları
- Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA)
- Bâb-ı Ali Evrak Odası Tasnifi
- Bâb-ı Ali Evrak Odası Ayniyat Defterleri (BEOAYN.d)
- Bâb-ı Ali Evrak Odası Vilayet Gelen-Giden Defterleri (BEOVGG.d)
- Cevdet Tasnifi
- Cevdet Dahiliye (C.DH)
- Cevdet Maliye (C.ML)
- Deâvi Nezareti Tasnifi
- Deâvi Nezareti (DV)
- Hariciye Nezareti Tasnifi
- Hariciye Nezareti Mektubi Kalemi Evrakı (HR.MKT)
- Hariciye Nezareti Siyasi (HR.SYS)
- Hariciye Nezareti Tercüme Odası (HR.TO)
- İrade Tasnifi
- İrade Dahiliye (İ.DH)
- İrade Maliye (İ.ML)
- İrade Meclis-i Mahsus (İ.MMS)
- İrade Meclis-i Vâlâ (İ.MVL)
- Kâmil Kepeci Tasnifi
- Kâmil Kepeci Defterleri (KK.d)
- Maliye Nezareti Tasnifi
- Maliye Nezareti Masarifat Defterleri (ML.MSF.d)
- Meclis-i Vâlâ Tasnifi
- Meclis-i Vâlâ Evrakı (MVL)
- Meclis-i Vâlâ Defterleri (MVL.d)
- Sadaret Tasnifi
- Sadaret Amedi Kalemi Evrakı (A.AMD)
- Sadaret Divân Kalemi Evrakı (A.DVN)
- Sadaret Mektubi Kalemi Evrakı (A.MKT)
- Sadaret Mektubi Kalemi Deâvi Evrakı (A.MKT.DV)
- Sadaret Mektubi Kalemi Mühimme Kalemi Evrakı (A.MKT.MHM)
- Sadaret Mektubi Kalemi Meclis-i Vâlâ Evrakı (A.MKT.MVL)
- Sadaret Mektubi Kalemi Nezaret ve Devair Evrakı (A.MKT.NZD)
- Sadaret Mektubi Kalemi Umum Vilayet Evrakı (A.MKT.UM)
- Sadaret Teşrifat Kalemi Evrakı (A.TŞF)
- Şûrâ-yı Devlet Evrakı
- Şûrâ-yı Devlet (ŞD)
- Taşra Evrakı Tasnifi
- Bosna Müfettişliği Evrakı (TŞRBNM)
- Kaynak Eser ve İncelemeler
- AKYILDIZ, Ali, Osmanlı Merkez Bürokrasisi (1836-1856), Timaş Yayınları, İstanbul 2018.
- AKYILDIZ, Ali, “Meclis-i Vâlâ-yı Ahkâm-ı Adliyye’’, DİA, Ankara 2003, XXVIII, 250.
- AKYILDIZ, Ali, “Memur Yargılamasında İdari Süreç”, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, V, (2001), sayı: 2, (sayfa numarası yok)
- AKÇAKAYA, Murat, Weber’in Bürokrasi Kuramının Bugünü ve Geleceği, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Özel Sayı, Aralık 2016.
- AYDIN, Mehmet Akif, Türk Hukuk Tarihi, Beta Yayınları, İstanbul 2021.
- AYDIN, Mehmet Akif, “Batılılaşma’’ (Hukuk), DİA, İstanbul 1992, V, 162-167.
- AYDIN, Mehmet Akif, “Mehir”, DİA, Ankara 2003, XXVIII, 389-391.
- BERKES, Niyazi, Türkiye’de Çağdaşlaşma, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2009.
- BOYNUKALIN, Mehmet, “Suç’’, DİA, İstanbul 2009, XXXVII, 453-457.
- CİN, Halil, AKGÜNDÜZ, Ahmet, Türk Hukuk Tarihi, Osmanlı Araştırmaları Vakfı, İstanbul 2011.
- ÇETİNSAYA, Gökhan, “Kalemiye’den Mülkiye’ye Tanzimat Zihniyeti’’, Modern Türkiye’de Siyasî Düşünce (Cumhuriyet’e Devreden Düşünce Mirası Tanzimat ve Meşrutiyet’in Birikimi), ed. Tanıl Bora, Murat Gültekingil, İletişim Yayınları, I, İstanbul 2017, 54-71.
- DEMİR, Fatih, “Bürokrasi-Demokrasi İlişkisi ve Bürokratların Seçilmişlerce Kontrolü Sorunu’’, Yönetim ve Ekonomi, XVIII, (2011), sayı: 2, 63-84.
- DURMUŞ, Mine, Osmanlı Devleti’nde Tanzimat Dönemi Memur Yargılamaları (1839-1868), Marmara Üniversitesi, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Doktora Tezi, İstanbul 2025.
- EKİNCİ, Ekrem Buğra, Osmanlı Hukuku Adalet ve Mülk, Arı Sanat Yayınları, İstanbul 2008.
- GÜLTEPE, Necati, İlk Türk-İslam Devletlerinde ve Osmanlılarda Bürokrasi, Ötüken Yayınları, İstanbul 2009.
- GÜNEŞ, Mehmet, Osmanlı Taşra İdaresinin Değişim Sürecinde Kaymakamlık Kurumu (1842-1871), Marmara Üniversitesi, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Doktora Tezi, İstanbul 2013.
- HEPER, Metin, Bürokratik Yönetim Geleneği, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, İdari Bilimler Fakültesi Yayınları, Ankara 1974.
- HEPER, Metin, Türk Kamu Bürokrasisinde Gelenekçilik ve Modernleşme (Siyaset Sosyolojisi Açısından Bir İnceleme), Boğaziçi Üniversitesi Yayınları, İstanbul 1977.
- HEPER, Metin, Türkiye’nin Siyasal Hayatı (Tarihsel, Kuramsal ve Karşılaştırmalı Açıdan), Doğan Kitap, İstanbul 2011.
- İNALCIK, Halil, “Tanzimat Nedir?’’, Tanzimat (Değişim Sürecinde Osmanlı İmparatorluğu), ed. Halil İnalcık, Mehmet Seyitdanlıoğlu, Türkiye İş Bankası Yayınları, İstanbul 2011, 13-35.
- İNALCIK, Halil, Tanzimat ve Bulgar Meselesi, Eren Yayıncılık, İstanbul 1992.
- KANAR, Mehmet, Arapça-Türkçe Sözlük, Say Yayınları, İstanbul 2009
- KUNDAKÇI, Deniz, KUNDAKÇI, Sibel, “Kamu Bürokrasisi’’, Kamu Yönetimi (Temel Kavramlar), ed. Erol Turan, Palet Yayınları, Konya 2016, 129.
- KUNERALP, Sinan, Son Dönem Osmanlı Erkân ve Ricali (1839-1922), İsis Yayınları, İstanbul 1999.
- MUSTAFA NURİ PAŞA, Netâyicü’l- Vukuât, IV, Uhuvvet Matbaası, 1327.
- MUTÇALI, Serdar, Arapça-Türkçe Sözlük, (el-Mu’cemü’l-‘Arabiyyü’l-Hadîs), Dağarcık Yayınları, İstanbul 1995.
- ONAR, Sıddık Sami, İdare Hukukunun Umumî Esasları, Marifet Basımevi, İstanbul 1952.
- ORTAYLI, İlber, İmparatorluğun En Uzun Yüzyılı, Timaş Yayınları, İstanbul 2010.
- ORTAYLI, İlber, Türkiye Teşkilat ve İdare Tarihi, Cedit Neşriyat, Ankara 2020.
- ÖZCAN, Tahsin, “Muhallefât”, DİA, Ankara 2020, XXX, 405-406.
- ÖZSEMERCİ, Kemal, Türk Kamu Yönetiminde Yolsuzluklar, Nedenleri, Zararları ve Çözüm Önerileri, Türkiye Cumhuriyeti Sayıştay Başkanlığı, Ankara 2003.
- PAKALIN, Mehmed Zeki, Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, I, Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları, İstanbul 1993.
- PAKALIN, Mehmed Zeki, Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, III, Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları, İstanbul 1993.
- SEZEN, Tahir, Osmanlı Yer Adları, Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, Ankara 2017.
- TANÖR, Bülent, Osmanlı-Türk Anayasal Gelişmeleri (1789-1980), Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2011.
- Türk Hukuk Lûgatı, Başbakanlık Basımevi, Ankara 1991.
- Yeni Hukuk Lûgatı ve Hukuk Terimleri Sözlüğü, Site Yayınları, İstanbul 1964.
- Vak’anüvîs Ahmet Lûtfî Efendi Tarihi, yeni yazıya aktaran; Yücel Demirel, Tarih Vakfı-Yapı Kredi Yayınları, IV-V, İstanbul 1999.
Yıl 2025,
Sayı: 54, 165 - 212, 29.11.2025
Öz
Etik Beyan
It is declared that scientific and ethical principles were followed during the preparation of this article and all studies utilized were mentioned in the references.
Kaynakça
- Arşiv Kaynakları
- Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA)
- Bâb-ı Ali Evrak Odası Tasnifi
- Bâb-ı Ali Evrak Odası Ayniyat Defterleri (BEOAYN.d)
- Bâb-ı Ali Evrak Odası Vilayet Gelen-Giden Defterleri (BEOVGG.d)
- Cevdet Tasnifi
- Cevdet Dahiliye (C.DH)
- Cevdet Maliye (C.ML)
- Deâvi Nezareti Tasnifi
- Deâvi Nezareti (DV)
- Hariciye Nezareti Tasnifi
- Hariciye Nezareti Mektubi Kalemi Evrakı (HR.MKT)
- Hariciye Nezareti Siyasi (HR.SYS)
- Hariciye Nezareti Tercüme Odası (HR.TO)
- İrade Tasnifi
- İrade Dahiliye (İ.DH)
- İrade Maliye (İ.ML)
- İrade Meclis-i Mahsus (İ.MMS)
- İrade Meclis-i Vâlâ (İ.MVL)
- Kâmil Kepeci Tasnifi
- Kâmil Kepeci Defterleri (KK.d)
- Maliye Nezareti Tasnifi
- Maliye Nezareti Masarifat Defterleri (ML.MSF.d)
- Meclis-i Vâlâ Tasnifi
- Meclis-i Vâlâ Evrakı (MVL)
- Meclis-i Vâlâ Defterleri (MVL.d)
- Sadaret Tasnifi
- Sadaret Amedi Kalemi Evrakı (A.AMD)
- Sadaret Divân Kalemi Evrakı (A.DVN)
- Sadaret Mektubi Kalemi Evrakı (A.MKT)
- Sadaret Mektubi Kalemi Deâvi Evrakı (A.MKT.DV)
- Sadaret Mektubi Kalemi Mühimme Kalemi Evrakı (A.MKT.MHM)
- Sadaret Mektubi Kalemi Meclis-i Vâlâ Evrakı (A.MKT.MVL)
- Sadaret Mektubi Kalemi Nezaret ve Devair Evrakı (A.MKT.NZD)
- Sadaret Mektubi Kalemi Umum Vilayet Evrakı (A.MKT.UM)
- Sadaret Teşrifat Kalemi Evrakı (A.TŞF)
- Şûrâ-yı Devlet Evrakı
- Şûrâ-yı Devlet (ŞD)
- Taşra Evrakı Tasnifi
- Bosna Müfettişliği Evrakı (TŞRBNM)
- Kaynak Eser ve İncelemeler
- AKYILDIZ, Ali, Osmanlı Merkez Bürokrasisi (1836-1856), Timaş Yayınları, İstanbul 2018.
- AKYILDIZ, Ali, “Meclis-i Vâlâ-yı Ahkâm-ı Adliyye’’, DİA, Ankara 2003, XXVIII, 250.
- AKYILDIZ, Ali, “Memur Yargılamasında İdari Süreç”, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, V, (2001), sayı: 2, (sayfa numarası yok)
- AKÇAKAYA, Murat, Weber’in Bürokrasi Kuramının Bugünü ve Geleceği, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Özel Sayı, Aralık 2016.
- AYDIN, Mehmet Akif, Türk Hukuk Tarihi, Beta Yayınları, İstanbul 2021.
- AYDIN, Mehmet Akif, “Batılılaşma’’ (Hukuk), DİA, İstanbul 1992, V, 162-167.
- AYDIN, Mehmet Akif, “Mehir”, DİA, Ankara 2003, XXVIII, 389-391.
- BERKES, Niyazi, Türkiye’de Çağdaşlaşma, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2009.
- BOYNUKALIN, Mehmet, “Suç’’, DİA, İstanbul 2009, XXXVII, 453-457.
- CİN, Halil, AKGÜNDÜZ, Ahmet, Türk Hukuk Tarihi, Osmanlı Araştırmaları Vakfı, İstanbul 2011.
- ÇETİNSAYA, Gökhan, “Kalemiye’den Mülkiye’ye Tanzimat Zihniyeti’’, Modern Türkiye’de Siyasî Düşünce (Cumhuriyet’e Devreden Düşünce Mirası Tanzimat ve Meşrutiyet’in Birikimi), ed. Tanıl Bora, Murat Gültekingil, İletişim Yayınları, I, İstanbul 2017, 54-71.
- DEMİR, Fatih, “Bürokrasi-Demokrasi İlişkisi ve Bürokratların Seçilmişlerce Kontrolü Sorunu’’, Yönetim ve Ekonomi, XVIII, (2011), sayı: 2, 63-84.
- DURMUŞ, Mine, Osmanlı Devleti’nde Tanzimat Dönemi Memur Yargılamaları (1839-1868), Marmara Üniversitesi, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Doktora Tezi, İstanbul 2025.
- EKİNCİ, Ekrem Buğra, Osmanlı Hukuku Adalet ve Mülk, Arı Sanat Yayınları, İstanbul 2008.
- GÜLTEPE, Necati, İlk Türk-İslam Devletlerinde ve Osmanlılarda Bürokrasi, Ötüken Yayınları, İstanbul 2009.
- GÜNEŞ, Mehmet, Osmanlı Taşra İdaresinin Değişim Sürecinde Kaymakamlık Kurumu (1842-1871), Marmara Üniversitesi, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Doktora Tezi, İstanbul 2013.
- HEPER, Metin, Bürokratik Yönetim Geleneği, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, İdari Bilimler Fakültesi Yayınları, Ankara 1974.
- HEPER, Metin, Türk Kamu Bürokrasisinde Gelenekçilik ve Modernleşme (Siyaset Sosyolojisi Açısından Bir İnceleme), Boğaziçi Üniversitesi Yayınları, İstanbul 1977.
- HEPER, Metin, Türkiye’nin Siyasal Hayatı (Tarihsel, Kuramsal ve Karşılaştırmalı Açıdan), Doğan Kitap, İstanbul 2011.
- İNALCIK, Halil, “Tanzimat Nedir?’’, Tanzimat (Değişim Sürecinde Osmanlı İmparatorluğu), ed. Halil İnalcık, Mehmet Seyitdanlıoğlu, Türkiye İş Bankası Yayınları, İstanbul 2011, 13-35.
- İNALCIK, Halil, Tanzimat ve Bulgar Meselesi, Eren Yayıncılık, İstanbul 1992.
- KANAR, Mehmet, Arapça-Türkçe Sözlük, Say Yayınları, İstanbul 2009
- KUNDAKÇI, Deniz, KUNDAKÇI, Sibel, “Kamu Bürokrasisi’’, Kamu Yönetimi (Temel Kavramlar), ed. Erol Turan, Palet Yayınları, Konya 2016, 129.
- KUNERALP, Sinan, Son Dönem Osmanlı Erkân ve Ricali (1839-1922), İsis Yayınları, İstanbul 1999.
- MUSTAFA NURİ PAŞA, Netâyicü’l- Vukuât, IV, Uhuvvet Matbaası, 1327.
- MUTÇALI, Serdar, Arapça-Türkçe Sözlük, (el-Mu’cemü’l-‘Arabiyyü’l-Hadîs), Dağarcık Yayınları, İstanbul 1995.
- ONAR, Sıddık Sami, İdare Hukukunun Umumî Esasları, Marifet Basımevi, İstanbul 1952.
- ORTAYLI, İlber, İmparatorluğun En Uzun Yüzyılı, Timaş Yayınları, İstanbul 2010.
- ORTAYLI, İlber, Türkiye Teşkilat ve İdare Tarihi, Cedit Neşriyat, Ankara 2020.
- ÖZCAN, Tahsin, “Muhallefât”, DİA, Ankara 2020, XXX, 405-406.
- ÖZSEMERCİ, Kemal, Türk Kamu Yönetiminde Yolsuzluklar, Nedenleri, Zararları ve Çözüm Önerileri, Türkiye Cumhuriyeti Sayıştay Başkanlığı, Ankara 2003.
- PAKALIN, Mehmed Zeki, Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, I, Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları, İstanbul 1993.
- PAKALIN, Mehmed Zeki, Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, III, Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları, İstanbul 1993.
- SEZEN, Tahir, Osmanlı Yer Adları, Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, Ankara 2017.
- TANÖR, Bülent, Osmanlı-Türk Anayasal Gelişmeleri (1789-1980), Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2011.
- Türk Hukuk Lûgatı, Başbakanlık Basımevi, Ankara 1991.
- Yeni Hukuk Lûgatı ve Hukuk Terimleri Sözlüğü, Site Yayınları, İstanbul 1964.
- Vak’anüvîs Ahmet Lûtfî Efendi Tarihi, yeni yazıya aktaran; Yücel Demirel, Tarih Vakfı-Yapı Kredi Yayınları, IV-V, İstanbul 1999.
Yıl 2025,
Sayı: 54, 165 - 212, 29.11.2025
Öz
Kaynakça
- Arşiv Kaynakları
- Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA)
- Bâb-ı Ali Evrak Odası Tasnifi
- Bâb-ı Ali Evrak Odası Ayniyat Defterleri (BEOAYN.d)
- Bâb-ı Ali Evrak Odası Vilayet Gelen-Giden Defterleri (BEOVGG.d)
- Cevdet Tasnifi
- Cevdet Dahiliye (C.DH)
- Cevdet Maliye (C.ML)
- Deâvi Nezareti Tasnifi
- Deâvi Nezareti (DV)
- Hariciye Nezareti Tasnifi
- Hariciye Nezareti Mektubi Kalemi Evrakı (HR.MKT)
- Hariciye Nezareti Siyasi (HR.SYS)
- Hariciye Nezareti Tercüme Odası (HR.TO)
- İrade Tasnifi
- İrade Dahiliye (İ.DH)
- İrade Maliye (İ.ML)
- İrade Meclis-i Mahsus (İ.MMS)
- İrade Meclis-i Vâlâ (İ.MVL)
- Kâmil Kepeci Tasnifi
- Kâmil Kepeci Defterleri (KK.d)
- Maliye Nezareti Tasnifi
- Maliye Nezareti Masarifat Defterleri (ML.MSF.d)
- Meclis-i Vâlâ Tasnifi
- Meclis-i Vâlâ Evrakı (MVL)
- Meclis-i Vâlâ Defterleri (MVL.d)
- Sadaret Tasnifi
- Sadaret Amedi Kalemi Evrakı (A.AMD)
- Sadaret Divân Kalemi Evrakı (A.DVN)
- Sadaret Mektubi Kalemi Evrakı (A.MKT)
- Sadaret Mektubi Kalemi Deâvi Evrakı (A.MKT.DV)
- Sadaret Mektubi Kalemi Mühimme Kalemi Evrakı (A.MKT.MHM)
- Sadaret Mektubi Kalemi Meclis-i Vâlâ Evrakı (A.MKT.MVL)
- Sadaret Mektubi Kalemi Nezaret ve Devair Evrakı (A.MKT.NZD)
- Sadaret Mektubi Kalemi Umum Vilayet Evrakı (A.MKT.UM)
- Sadaret Teşrifat Kalemi Evrakı (A.TŞF)
- Şûrâ-yı Devlet Evrakı
- Şûrâ-yı Devlet (ŞD)
- Taşra Evrakı Tasnifi
- Bosna Müfettişliği Evrakı (TŞRBNM)
- Kaynak Eser ve İncelemeler
- AKYILDIZ, Ali, Osmanlı Merkez Bürokrasisi (1836-1856), Timaş Yayınları, İstanbul 2018.
- AKYILDIZ, Ali, “Meclis-i Vâlâ-yı Ahkâm-ı Adliyye’’, DİA, Ankara 2003, XXVIII, 250.
- AKYILDIZ, Ali, “Memur Yargılamasında İdari Süreç”, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, V, (2001), sayı: 2, (sayfa numarası yok)
- AKÇAKAYA, Murat, Weber’in Bürokrasi Kuramının Bugünü ve Geleceği, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Özel Sayı, Aralık 2016.
- AYDIN, Mehmet Akif, Türk Hukuk Tarihi, Beta Yayınları, İstanbul 2021.
- AYDIN, Mehmet Akif, “Batılılaşma’’ (Hukuk), DİA, İstanbul 1992, V, 162-167.
- AYDIN, Mehmet Akif, “Mehir”, DİA, Ankara 2003, XXVIII, 389-391.
- BERKES, Niyazi, Türkiye’de Çağdaşlaşma, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2009.
- BOYNUKALIN, Mehmet, “Suç’’, DİA, İstanbul 2009, XXXVII, 453-457.
- CİN, Halil, AKGÜNDÜZ, Ahmet, Türk Hukuk Tarihi, Osmanlı Araştırmaları Vakfı, İstanbul 2011.
- ÇETİNSAYA, Gökhan, “Kalemiye’den Mülkiye’ye Tanzimat Zihniyeti’’, Modern Türkiye’de Siyasî Düşünce (Cumhuriyet’e Devreden Düşünce Mirası Tanzimat ve Meşrutiyet’in Birikimi), ed. Tanıl Bora, Murat Gültekingil, İletişim Yayınları, I, İstanbul 2017, 54-71.
- DEMİR, Fatih, “Bürokrasi-Demokrasi İlişkisi ve Bürokratların Seçilmişlerce Kontrolü Sorunu’’, Yönetim ve Ekonomi, XVIII, (2011), sayı: 2, 63-84.
- DURMUŞ, Mine, Osmanlı Devleti’nde Tanzimat Dönemi Memur Yargılamaları (1839-1868), Marmara Üniversitesi, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Doktora Tezi, İstanbul 2025.
- EKİNCİ, Ekrem Buğra, Osmanlı Hukuku Adalet ve Mülk, Arı Sanat Yayınları, İstanbul 2008.
- GÜLTEPE, Necati, İlk Türk-İslam Devletlerinde ve Osmanlılarda Bürokrasi, Ötüken Yayınları, İstanbul 2009.
- GÜNEŞ, Mehmet, Osmanlı Taşra İdaresinin Değişim Sürecinde Kaymakamlık Kurumu (1842-1871), Marmara Üniversitesi, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Doktora Tezi, İstanbul 2013.
- HEPER, Metin, Bürokratik Yönetim Geleneği, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, İdari Bilimler Fakültesi Yayınları, Ankara 1974.
- HEPER, Metin, Türk Kamu Bürokrasisinde Gelenekçilik ve Modernleşme (Siyaset Sosyolojisi Açısından Bir İnceleme), Boğaziçi Üniversitesi Yayınları, İstanbul 1977.
- HEPER, Metin, Türkiye’nin Siyasal Hayatı (Tarihsel, Kuramsal ve Karşılaştırmalı Açıdan), Doğan Kitap, İstanbul 2011.
- İNALCIK, Halil, “Tanzimat Nedir?’’, Tanzimat (Değişim Sürecinde Osmanlı İmparatorluğu), ed. Halil İnalcık, Mehmet Seyitdanlıoğlu, Türkiye İş Bankası Yayınları, İstanbul 2011, 13-35.
- İNALCIK, Halil, Tanzimat ve Bulgar Meselesi, Eren Yayıncılık, İstanbul 1992.
- KANAR, Mehmet, Arapça-Türkçe Sözlük, Say Yayınları, İstanbul 2009
- KUNDAKÇI, Deniz, KUNDAKÇI, Sibel, “Kamu Bürokrasisi’’, Kamu Yönetimi (Temel Kavramlar), ed. Erol Turan, Palet Yayınları, Konya 2016, 129.
- KUNERALP, Sinan, Son Dönem Osmanlı Erkân ve Ricali (1839-1922), İsis Yayınları, İstanbul 1999.
- MUSTAFA NURİ PAŞA, Netâyicü’l- Vukuât, IV, Uhuvvet Matbaası, 1327.
- MUTÇALI, Serdar, Arapça-Türkçe Sözlük, (el-Mu’cemü’l-‘Arabiyyü’l-Hadîs), Dağarcık Yayınları, İstanbul 1995.
- ONAR, Sıddık Sami, İdare Hukukunun Umumî Esasları, Marifet Basımevi, İstanbul 1952.
- ORTAYLI, İlber, İmparatorluğun En Uzun Yüzyılı, Timaş Yayınları, İstanbul 2010.
- ORTAYLI, İlber, Türkiye Teşkilat ve İdare Tarihi, Cedit Neşriyat, Ankara 2020.
- ÖZCAN, Tahsin, “Muhallefât”, DİA, Ankara 2020, XXX, 405-406.
- ÖZSEMERCİ, Kemal, Türk Kamu Yönetiminde Yolsuzluklar, Nedenleri, Zararları ve Çözüm Önerileri, Türkiye Cumhuriyeti Sayıştay Başkanlığı, Ankara 2003.
- PAKALIN, Mehmed Zeki, Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, I, Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları, İstanbul 1993.
- PAKALIN, Mehmed Zeki, Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, III, Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları, İstanbul 1993.
- SEZEN, Tahir, Osmanlı Yer Adları, Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, Ankara 2017.
- TANÖR, Bülent, Osmanlı-Türk Anayasal Gelişmeleri (1789-1980), Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2011.
- Türk Hukuk Lûgatı, Başbakanlık Basımevi, Ankara 1991.
- Yeni Hukuk Lûgatı ve Hukuk Terimleri Sözlüğü, Site Yayınları, İstanbul 1964.
- Vak’anüvîs Ahmet Lûtfî Efendi Tarihi, yeni yazıya aktaran; Yücel Demirel, Tarih Vakfı-Yapı Kredi Yayınları, IV-V, İstanbul 1999.
Yıl 2025,
Sayı: 54, 165 - 212, 29.11.2025
Öz
Kaynakça
- Arşiv Kaynakları
- Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA)
- Bâb-ı Ali Evrak Odası Tasnifi
- Bâb-ı Ali Evrak Odası Ayniyat Defterleri (BEOAYN.d)
- Bâb-ı Ali Evrak Odası Vilayet Gelen-Giden Defterleri (BEOVGG.d)
- Cevdet Tasnifi
- Cevdet Dahiliye (C.DH)
- Cevdet Maliye (C.ML)
- Deâvi Nezareti Tasnifi
- Deâvi Nezareti (DV)
- Hariciye Nezareti Tasnifi
- Hariciye Nezareti Mektubi Kalemi Evrakı (HR.MKT)
- Hariciye Nezareti Siyasi (HR.SYS)
- Hariciye Nezareti Tercüme Odası (HR.TO)
- İrade Tasnifi
- İrade Dahiliye (İ.DH)
- İrade Maliye (İ.ML)
- İrade Meclis-i Mahsus (İ.MMS)
- İrade Meclis-i Vâlâ (İ.MVL)
- Kâmil Kepeci Tasnifi
- Kâmil Kepeci Defterleri (KK.d)
- Maliye Nezareti Tasnifi
- Maliye Nezareti Masarifat Defterleri (ML.MSF.d)
- Meclis-i Vâlâ Tasnifi
- Meclis-i Vâlâ Evrakı (MVL)
- Meclis-i Vâlâ Defterleri (MVL.d)
- Sadaret Tasnifi
- Sadaret Amedi Kalemi Evrakı (A.AMD)
- Sadaret Divân Kalemi Evrakı (A.DVN)
- Sadaret Mektubi Kalemi Evrakı (A.MKT)
- Sadaret Mektubi Kalemi Deâvi Evrakı (A.MKT.DV)
- Sadaret Mektubi Kalemi Mühimme Kalemi Evrakı (A.MKT.MHM)
- Sadaret Mektubi Kalemi Meclis-i Vâlâ Evrakı (A.MKT.MVL)
- Sadaret Mektubi Kalemi Nezaret ve Devair Evrakı (A.MKT.NZD)
- Sadaret Mektubi Kalemi Umum Vilayet Evrakı (A.MKT.UM)
- Sadaret Teşrifat Kalemi Evrakı (A.TŞF)
- Şûrâ-yı Devlet Evrakı
- Şûrâ-yı Devlet (ŞD)
- Taşra Evrakı Tasnifi
- Bosna Müfettişliği Evrakı (TŞRBNM)
- Kaynak Eser ve İncelemeler
- AKYILDIZ, Ali, Osmanlı Merkez Bürokrasisi (1836-1856), Timaş Yayınları, İstanbul 2018.
- AKYILDIZ, Ali, “Meclis-i Vâlâ-yı Ahkâm-ı Adliyye’’, DİA, Ankara 2003, XXVIII, 250.
- AKYILDIZ, Ali, “Memur Yargılamasında İdari Süreç”, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, V, (2001), sayı: 2, (sayfa numarası yok)
- AKÇAKAYA, Murat, Weber’in Bürokrasi Kuramının Bugünü ve Geleceği, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Özel Sayı, Aralık 2016.
- AYDIN, Mehmet Akif, Türk Hukuk Tarihi, Beta Yayınları, İstanbul 2021.
- AYDIN, Mehmet Akif, “Batılılaşma’’ (Hukuk), DİA, İstanbul 1992, V, 162-167.
- AYDIN, Mehmet Akif, “Mehir”, DİA, Ankara 2003, XXVIII, 389-391.
- BERKES, Niyazi, Türkiye’de Çağdaşlaşma, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2009.
- BOYNUKALIN, Mehmet, “Suç’’, DİA, İstanbul 2009, XXXVII, 453-457.
- CİN, Halil, AKGÜNDÜZ, Ahmet, Türk Hukuk Tarihi, Osmanlı Araştırmaları Vakfı, İstanbul 2011.
- ÇETİNSAYA, Gökhan, “Kalemiye’den Mülkiye’ye Tanzimat Zihniyeti’’, Modern Türkiye’de Siyasî Düşünce (Cumhuriyet’e Devreden Düşünce Mirası Tanzimat ve Meşrutiyet’in Birikimi), ed. Tanıl Bora, Murat Gültekingil, İletişim Yayınları, I, İstanbul 2017, 54-71.
- DEMİR, Fatih, “Bürokrasi-Demokrasi İlişkisi ve Bürokratların Seçilmişlerce Kontrolü Sorunu’’, Yönetim ve Ekonomi, XVIII, (2011), sayı: 2, 63-84.
- DURMUŞ, Mine, Osmanlı Devleti’nde Tanzimat Dönemi Memur Yargılamaları (1839-1868), Marmara Üniversitesi, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Doktora Tezi, İstanbul 2025.
- EKİNCİ, Ekrem Buğra, Osmanlı Hukuku Adalet ve Mülk, Arı Sanat Yayınları, İstanbul 2008.
- GÜLTEPE, Necati, İlk Türk-İslam Devletlerinde ve Osmanlılarda Bürokrasi, Ötüken Yayınları, İstanbul 2009.
- GÜNEŞ, Mehmet, Osmanlı Taşra İdaresinin Değişim Sürecinde Kaymakamlık Kurumu (1842-1871), Marmara Üniversitesi, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Doktora Tezi, İstanbul 2013.
- HEPER, Metin, Bürokratik Yönetim Geleneği, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, İdari Bilimler Fakültesi Yayınları, Ankara 1974.
- HEPER, Metin, Türk Kamu Bürokrasisinde Gelenekçilik ve Modernleşme (Siyaset Sosyolojisi Açısından Bir İnceleme), Boğaziçi Üniversitesi Yayınları, İstanbul 1977.
- HEPER, Metin, Türkiye’nin Siyasal Hayatı (Tarihsel, Kuramsal ve Karşılaştırmalı Açıdan), Doğan Kitap, İstanbul 2011.
- İNALCIK, Halil, “Tanzimat Nedir?’’, Tanzimat (Değişim Sürecinde Osmanlı İmparatorluğu), ed. Halil İnalcık, Mehmet Seyitdanlıoğlu, Türkiye İş Bankası Yayınları, İstanbul 2011, 13-35.
- İNALCIK, Halil, Tanzimat ve Bulgar Meselesi, Eren Yayıncılık, İstanbul 1992.
- KANAR, Mehmet, Arapça-Türkçe Sözlük, Say Yayınları, İstanbul 2009
- KUNDAKÇI, Deniz, KUNDAKÇI, Sibel, “Kamu Bürokrasisi’’, Kamu Yönetimi (Temel Kavramlar), ed. Erol Turan, Palet Yayınları, Konya 2016, 129.
- KUNERALP, Sinan, Son Dönem Osmanlı Erkân ve Ricali (1839-1922), İsis Yayınları, İstanbul 1999.
- MUSTAFA NURİ PAŞA, Netâyicü’l- Vukuât, IV, Uhuvvet Matbaası, 1327.
- MUTÇALI, Serdar, Arapça-Türkçe Sözlük, (el-Mu’cemü’l-‘Arabiyyü’l-Hadîs), Dağarcık Yayınları, İstanbul 1995.
- ONAR, Sıddık Sami, İdare Hukukunun Umumî Esasları, Marifet Basımevi, İstanbul 1952.
- ORTAYLI, İlber, İmparatorluğun En Uzun Yüzyılı, Timaş Yayınları, İstanbul 2010.
- ORTAYLI, İlber, Türkiye Teşkilat ve İdare Tarihi, Cedit Neşriyat, Ankara 2020.
- ÖZCAN, Tahsin, “Muhallefât”, DİA, Ankara 2020, XXX, 405-406.
- ÖZSEMERCİ, Kemal, Türk Kamu Yönetiminde Yolsuzluklar, Nedenleri, Zararları ve Çözüm Önerileri, Türkiye Cumhuriyeti Sayıştay Başkanlığı, Ankara 2003.
- PAKALIN, Mehmed Zeki, Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, I, Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları, İstanbul 1993.
- PAKALIN, Mehmed Zeki, Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, III, Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları, İstanbul 1993.
- SEZEN, Tahir, Osmanlı Yer Adları, Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, Ankara 2017.
- TANÖR, Bülent, Osmanlı-Türk Anayasal Gelişmeleri (1789-1980), Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2011.
- Türk Hukuk Lûgatı, Başbakanlık Basımevi, Ankara 1991.
- Yeni Hukuk Lûgatı ve Hukuk Terimleri Sözlüğü, Site Yayınları, İstanbul 1964.
- Vak’anüvîs Ahmet Lûtfî Efendi Tarihi, yeni yazıya aktaran; Yücel Demirel, Tarih Vakfı-Yapı Kredi Yayınları, IV-V, İstanbul 1999.
Yıl 2025,
Sayı: 54, 165 - 212, 29.11.2025
Öz
Kaynakça
- Arşiv Kaynakları
- Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA)
- Bâb-ı Ali Evrak Odası Tasnifi
- Bâb-ı Ali Evrak Odası Ayniyat Defterleri (BEOAYN.d)
- Bâb-ı Ali Evrak Odası Vilayet Gelen-Giden Defterleri (BEOVGG.d)
- Cevdet Tasnifi
- Cevdet Dahiliye (C.DH)
- Cevdet Maliye (C.ML)
- Deâvi Nezareti Tasnifi
- Deâvi Nezareti (DV)
- Hariciye Nezareti Tasnifi
- Hariciye Nezareti Mektubi Kalemi Evrakı (HR.MKT)
- Hariciye Nezareti Siyasi (HR.SYS)
- Hariciye Nezareti Tercüme Odası (HR.TO)
- İrade Tasnifi
- İrade Dahiliye (İ.DH)
- İrade Maliye (İ.ML)
- İrade Meclis-i Mahsus (İ.MMS)
- İrade Meclis-i Vâlâ (İ.MVL)
- Kâmil Kepeci Tasnifi
- Kâmil Kepeci Defterleri (KK.d)
- Maliye Nezareti Tasnifi
- Maliye Nezareti Masarifat Defterleri (ML.MSF.d)
- Meclis-i Vâlâ Tasnifi
- Meclis-i Vâlâ Evrakı (MVL)
- Meclis-i Vâlâ Defterleri (MVL.d)
- Sadaret Tasnifi
- Sadaret Amedi Kalemi Evrakı (A.AMD)
- Sadaret Divân Kalemi Evrakı (A.DVN)
- Sadaret Mektubi Kalemi Evrakı (A.MKT)
- Sadaret Mektubi Kalemi Deâvi Evrakı (A.MKT.DV)
- Sadaret Mektubi Kalemi Mühimme Kalemi Evrakı (A.MKT.MHM)
- Sadaret Mektubi Kalemi Meclis-i Vâlâ Evrakı (A.MKT.MVL)
- Sadaret Mektubi Kalemi Nezaret ve Devair Evrakı (A.MKT.NZD)
- Sadaret Mektubi Kalemi Umum Vilayet Evrakı (A.MKT.UM)
- Sadaret Teşrifat Kalemi Evrakı (A.TŞF)
- Şûrâ-yı Devlet Evrakı
- Şûrâ-yı Devlet (ŞD)
- Taşra Evrakı Tasnifi
- Bosna Müfettişliği Evrakı (TŞRBNM)
- Kaynak Eser ve İncelemeler
- AKYILDIZ, Ali, Osmanlı Merkez Bürokrasisi (1836-1856), Timaş Yayınları, İstanbul 2018.
- AKYILDIZ, Ali, “Meclis-i Vâlâ-yı Ahkâm-ı Adliyye’’, DİA, Ankara 2003, XXVIII, 250.
- AKYILDIZ, Ali, “Memur Yargılamasında İdari Süreç”, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, V, (2001), sayı: 2, (sayfa numarası yok)
- AKÇAKAYA, Murat, Weber’in Bürokrasi Kuramının Bugünü ve Geleceği, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Özel Sayı, Aralık 2016.
- AYDIN, Mehmet Akif, Türk Hukuk Tarihi, Beta Yayınları, İstanbul 2021.
- AYDIN, Mehmet Akif, “Batılılaşma’’ (Hukuk), DİA, İstanbul 1992, V, 162-167.
- AYDIN, Mehmet Akif, “Mehir”, DİA, Ankara 2003, XXVIII, 389-391.
- BERKES, Niyazi, Türkiye’de Çağdaşlaşma, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2009.
- BOYNUKALIN, Mehmet, “Suç’’, DİA, İstanbul 2009, XXXVII, 453-457.
- CİN, Halil, AKGÜNDÜZ, Ahmet, Türk Hukuk Tarihi, Osmanlı Araştırmaları Vakfı, İstanbul 2011.
- ÇETİNSAYA, Gökhan, “Kalemiye’den Mülkiye’ye Tanzimat Zihniyeti’’, Modern Türkiye’de Siyasî Düşünce (Cumhuriyet’e Devreden Düşünce Mirası Tanzimat ve Meşrutiyet’in Birikimi), ed. Tanıl Bora, Murat Gültekingil, İletişim Yayınları, I, İstanbul 2017, 54-71.
- DEMİR, Fatih, “Bürokrasi-Demokrasi İlişkisi ve Bürokratların Seçilmişlerce Kontrolü Sorunu’’, Yönetim ve Ekonomi, XVIII, (2011), sayı: 2, 63-84.
- DURMUŞ, Mine, Osmanlı Devleti’nde Tanzimat Dönemi Memur Yargılamaları (1839-1868), Marmara Üniversitesi, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Doktora Tezi, İstanbul 2025.
- EKİNCİ, Ekrem Buğra, Osmanlı Hukuku Adalet ve Mülk, Arı Sanat Yayınları, İstanbul 2008.
- GÜLTEPE, Necati, İlk Türk-İslam Devletlerinde ve Osmanlılarda Bürokrasi, Ötüken Yayınları, İstanbul 2009.
- GÜNEŞ, Mehmet, Osmanlı Taşra İdaresinin Değişim Sürecinde Kaymakamlık Kurumu (1842-1871), Marmara Üniversitesi, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Doktora Tezi, İstanbul 2013.
- HEPER, Metin, Bürokratik Yönetim Geleneği, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, İdari Bilimler Fakültesi Yayınları, Ankara 1974.
- HEPER, Metin, Türk Kamu Bürokrasisinde Gelenekçilik ve Modernleşme (Siyaset Sosyolojisi Açısından Bir İnceleme), Boğaziçi Üniversitesi Yayınları, İstanbul 1977.
- HEPER, Metin, Türkiye’nin Siyasal Hayatı (Tarihsel, Kuramsal ve Karşılaştırmalı Açıdan), Doğan Kitap, İstanbul 2011.
- İNALCIK, Halil, “Tanzimat Nedir?’’, Tanzimat (Değişim Sürecinde Osmanlı İmparatorluğu), ed. Halil İnalcık, Mehmet Seyitdanlıoğlu, Türkiye İş Bankası Yayınları, İstanbul 2011, 13-35.
- İNALCIK, Halil, Tanzimat ve Bulgar Meselesi, Eren Yayıncılık, İstanbul 1992.
- KANAR, Mehmet, Arapça-Türkçe Sözlük, Say Yayınları, İstanbul 2009
- KUNDAKÇI, Deniz, KUNDAKÇI, Sibel, “Kamu Bürokrasisi’’, Kamu Yönetimi (Temel Kavramlar), ed. Erol Turan, Palet Yayınları, Konya 2016, 129.
- KUNERALP, Sinan, Son Dönem Osmanlı Erkân ve Ricali (1839-1922), İsis Yayınları, İstanbul 1999.
- MUSTAFA NURİ PAŞA, Netâyicü’l- Vukuât, IV, Uhuvvet Matbaası, 1327.
- MUTÇALI, Serdar, Arapça-Türkçe Sözlük, (el-Mu’cemü’l-‘Arabiyyü’l-Hadîs), Dağarcık Yayınları, İstanbul 1995.
- ONAR, Sıddık Sami, İdare Hukukunun Umumî Esasları, Marifet Basımevi, İstanbul 1952.
- ORTAYLI, İlber, İmparatorluğun En Uzun Yüzyılı, Timaş Yayınları, İstanbul 2010.
- ORTAYLI, İlber, Türkiye Teşkilat ve İdare Tarihi, Cedit Neşriyat, Ankara 2020.
- ÖZCAN, Tahsin, “Muhallefât”, DİA, Ankara 2020, XXX, 405-406.
- ÖZSEMERCİ, Kemal, Türk Kamu Yönetiminde Yolsuzluklar, Nedenleri, Zararları ve Çözüm Önerileri, Türkiye Cumhuriyeti Sayıştay Başkanlığı, Ankara 2003.
- PAKALIN, Mehmed Zeki, Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, I, Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları, İstanbul 1993.
- PAKALIN, Mehmed Zeki, Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, III, Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları, İstanbul 1993.
- SEZEN, Tahir, Osmanlı Yer Adları, Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, Ankara 2017.
- TANÖR, Bülent, Osmanlı-Türk Anayasal Gelişmeleri (1789-1980), Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2011.
- Türk Hukuk Lûgatı, Başbakanlık Basımevi, Ankara 1991.
- Yeni Hukuk Lûgatı ve Hukuk Terimleri Sözlüğü, Site Yayınları, İstanbul 1964.
- Vak’anüvîs Ahmet Lûtfî Efendi Tarihi, yeni yazıya aktaran; Yücel Demirel, Tarih Vakfı-Yapı Kredi Yayınları, IV-V, İstanbul 1999.
Yıl 2025,
Sayı: 54, 165 - 212, 29.11.2025
Öz
Kaynakça
- Arşiv Kaynakları
- Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA)
- Bâb-ı Ali Evrak Odası Tasnifi
- Bâb-ı Ali Evrak Odası Ayniyat Defterleri (BEOAYN.d)
- Bâb-ı Ali Evrak Odası Vilayet Gelen-Giden Defterleri (BEOVGG.d)
- Cevdet Tasnifi
- Cevdet Dahiliye (C.DH)
- Cevdet Maliye (C.ML)
- Deâvi Nezareti Tasnifi
- Deâvi Nezareti (DV)
- Hariciye Nezareti Tasnifi
- Hariciye Nezareti Mektubi Kalemi Evrakı (HR.MKT)
- Hariciye Nezareti Siyasi (HR.SYS)
- Hariciye Nezareti Tercüme Odası (HR.TO)
- İrade Tasnifi
- İrade Dahiliye (İ.DH)
- İrade Maliye (İ.ML)
- İrade Meclis-i Mahsus (İ.MMS)
- İrade Meclis-i Vâlâ (İ.MVL)
- Kâmil Kepeci Tasnifi
- Kâmil Kepeci Defterleri (KK.d)
- Maliye Nezareti Tasnifi
- Maliye Nezareti Masarifat Defterleri (ML.MSF.d)
- Meclis-i Vâlâ Tasnifi
- Meclis-i Vâlâ Evrakı (MVL)
- Meclis-i Vâlâ Defterleri (MVL.d)
- Sadaret Tasnifi
- Sadaret Amedi Kalemi Evrakı (A.AMD)
- Sadaret Divân Kalemi Evrakı (A.DVN)
- Sadaret Mektubi Kalemi Evrakı (A.MKT)
- Sadaret Mektubi Kalemi Deâvi Evrakı (A.MKT.DV)
- Sadaret Mektubi Kalemi Mühimme Kalemi Evrakı (A.MKT.MHM)
- Sadaret Mektubi Kalemi Meclis-i Vâlâ Evrakı (A.MKT.MVL)
- Sadaret Mektubi Kalemi Nezaret ve Devair Evrakı (A.MKT.NZD)
- Sadaret Mektubi Kalemi Umum Vilayet Evrakı (A.MKT.UM)
- Sadaret Teşrifat Kalemi Evrakı (A.TŞF)
- Şûrâ-yı Devlet Evrakı
- Şûrâ-yı Devlet (ŞD)
- Taşra Evrakı Tasnifi
- Bosna Müfettişliği Evrakı (TŞRBNM)
- Kaynak Eser ve İncelemeler
- AKYILDIZ, Ali, Osmanlı Merkez Bürokrasisi (1836-1856), Timaş Yayınları, İstanbul 2018.
- AKYILDIZ, Ali, “Meclis-i Vâlâ-yı Ahkâm-ı Adliyye’’, DİA, Ankara 2003, XXVIII, 250.
- AKYILDIZ, Ali, “Memur Yargılamasında İdari Süreç”, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, V, (2001), sayı: 2, (sayfa numarası yok)
- AKÇAKAYA, Murat, Weber’in Bürokrasi Kuramının Bugünü ve Geleceği, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Özel Sayı, Aralık 2016.
- AYDIN, Mehmet Akif, Türk Hukuk Tarihi, Beta Yayınları, İstanbul 2021.
- AYDIN, Mehmet Akif, “Batılılaşma’’ (Hukuk), DİA, İstanbul 1992, V, 162-167.
- AYDIN, Mehmet Akif, “Mehir”, DİA, Ankara 2003, XXVIII, 389-391.
- BERKES, Niyazi, Türkiye’de Çağdaşlaşma, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2009.
- BOYNUKALIN, Mehmet, “Suç’’, DİA, İstanbul 2009, XXXVII, 453-457.
- CİN, Halil, AKGÜNDÜZ, Ahmet, Türk Hukuk Tarihi, Osmanlı Araştırmaları Vakfı, İstanbul 2011.
- ÇETİNSAYA, Gökhan, “Kalemiye’den Mülkiye’ye Tanzimat Zihniyeti’’, Modern Türkiye’de Siyasî Düşünce (Cumhuriyet’e Devreden Düşünce Mirası Tanzimat ve Meşrutiyet’in Birikimi), ed. Tanıl Bora, Murat Gültekingil, İletişim Yayınları, I, İstanbul 2017, 54-71.
- DEMİR, Fatih, “Bürokrasi-Demokrasi İlişkisi ve Bürokratların Seçilmişlerce Kontrolü Sorunu’’, Yönetim ve Ekonomi, XVIII, (2011), sayı: 2, 63-84.
- DURMUŞ, Mine, Osmanlı Devleti’nde Tanzimat Dönemi Memur Yargılamaları (1839-1868), Marmara Üniversitesi, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Doktora Tezi, İstanbul 2025.
- EKİNCİ, Ekrem Buğra, Osmanlı Hukuku Adalet ve Mülk, Arı Sanat Yayınları, İstanbul 2008.
- GÜLTEPE, Necati, İlk Türk-İslam Devletlerinde ve Osmanlılarda Bürokrasi, Ötüken Yayınları, İstanbul 2009.
- GÜNEŞ, Mehmet, Osmanlı Taşra İdaresinin Değişim Sürecinde Kaymakamlık Kurumu (1842-1871), Marmara Üniversitesi, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Doktora Tezi, İstanbul 2013.
- HEPER, Metin, Bürokratik Yönetim Geleneği, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, İdari Bilimler Fakültesi Yayınları, Ankara 1974.
- HEPER, Metin, Türk Kamu Bürokrasisinde Gelenekçilik ve Modernleşme (Siyaset Sosyolojisi Açısından Bir İnceleme), Boğaziçi Üniversitesi Yayınları, İstanbul 1977.
- HEPER, Metin, Türkiye’nin Siyasal Hayatı (Tarihsel, Kuramsal ve Karşılaştırmalı Açıdan), Doğan Kitap, İstanbul 2011.
- İNALCIK, Halil, “Tanzimat Nedir?’’, Tanzimat (Değişim Sürecinde Osmanlı İmparatorluğu), ed. Halil İnalcık, Mehmet Seyitdanlıoğlu, Türkiye İş Bankası Yayınları, İstanbul 2011, 13-35.
- İNALCIK, Halil, Tanzimat ve Bulgar Meselesi, Eren Yayıncılık, İstanbul 1992.
- KANAR, Mehmet, Arapça-Türkçe Sözlük, Say Yayınları, İstanbul 2009
- KUNDAKÇI, Deniz, KUNDAKÇI, Sibel, “Kamu Bürokrasisi’’, Kamu Yönetimi (Temel Kavramlar), ed. Erol Turan, Palet Yayınları, Konya 2016, 129.
- KUNERALP, Sinan, Son Dönem Osmanlı Erkân ve Ricali (1839-1922), İsis Yayınları, İstanbul 1999.
- MUSTAFA NURİ PAŞA, Netâyicü’l- Vukuât, IV, Uhuvvet Matbaası, 1327.
- MUTÇALI, Serdar, Arapça-Türkçe Sözlük, (el-Mu’cemü’l-‘Arabiyyü’l-Hadîs), Dağarcık Yayınları, İstanbul 1995.
- ONAR, Sıddık Sami, İdare Hukukunun Umumî Esasları, Marifet Basımevi, İstanbul 1952.
- ORTAYLI, İlber, İmparatorluğun En Uzun Yüzyılı, Timaş Yayınları, İstanbul 2010.
- ORTAYLI, İlber, Türkiye Teşkilat ve İdare Tarihi, Cedit Neşriyat, Ankara 2020.
- ÖZCAN, Tahsin, “Muhallefât”, DİA, Ankara 2020, XXX, 405-406.
- ÖZSEMERCİ, Kemal, Türk Kamu Yönetiminde Yolsuzluklar, Nedenleri, Zararları ve Çözüm Önerileri, Türkiye Cumhuriyeti Sayıştay Başkanlığı, Ankara 2003.
- PAKALIN, Mehmed Zeki, Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, I, Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları, İstanbul 1993.
- PAKALIN, Mehmed Zeki, Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, III, Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları, İstanbul 1993.
- SEZEN, Tahir, Osmanlı Yer Adları, Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, Ankara 2017.
- TANÖR, Bülent, Osmanlı-Türk Anayasal Gelişmeleri (1789-1980), Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2011.
- Türk Hukuk Lûgatı, Başbakanlık Basımevi, Ankara 1991.
- Yeni Hukuk Lûgatı ve Hukuk Terimleri Sözlüğü, Site Yayınları, İstanbul 1964.
- Vak’anüvîs Ahmet Lûtfî Efendi Tarihi, yeni yazıya aktaran; Yücel Demirel, Tarih Vakfı-Yapı Kredi Yayınları, IV-V, İstanbul 1999.
Yıl 2025,
Sayı: 54, 165 - 212, 29.11.2025
Öz
Kaynakça
- Arşiv Kaynakları
- Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA)
- Bâb-ı Ali Evrak Odası Tasnifi
- Bâb-ı Ali Evrak Odası Ayniyat Defterleri (BEOAYN.d)
- Bâb-ı Ali Evrak Odası Vilayet Gelen-Giden Defterleri (BEOVGG.d)
- Cevdet Tasnifi
- Cevdet Dahiliye (C.DH)
- Cevdet Maliye (C.ML)
- Deâvi Nezareti Tasnifi
- Deâvi Nezareti (DV)
- Hariciye Nezareti Tasnifi
- Hariciye Nezareti Mektubi Kalemi Evrakı (HR.MKT)
- Hariciye Nezareti Siyasi (HR.SYS)
- Hariciye Nezareti Tercüme Odası (HR.TO)
- İrade Tasnifi
- İrade Dahiliye (İ.DH)
- İrade Maliye (İ.ML)
- İrade Meclis-i Mahsus (İ.MMS)
- İrade Meclis-i Vâlâ (İ.MVL)
- Kâmil Kepeci Tasnifi
- Kâmil Kepeci Defterleri (KK.d)
- Maliye Nezareti Tasnifi
- Maliye Nezareti Masarifat Defterleri (ML.MSF.d)
- Meclis-i Vâlâ Tasnifi
- Meclis-i Vâlâ Evrakı (MVL)
- Meclis-i Vâlâ Defterleri (MVL.d)
- Sadaret Tasnifi
- Sadaret Amedi Kalemi Evrakı (A.AMD)
- Sadaret Divân Kalemi Evrakı (A.DVN)
- Sadaret Mektubi Kalemi Evrakı (A.MKT)
- Sadaret Mektubi Kalemi Deâvi Evrakı (A.MKT.DV)
- Sadaret Mektubi Kalemi Mühimme Kalemi Evrakı (A.MKT.MHM)
- Sadaret Mektubi Kalemi Meclis-i Vâlâ Evrakı (A.MKT.MVL)
- Sadaret Mektubi Kalemi Nezaret ve Devair Evrakı (A.MKT.NZD)
- Sadaret Mektubi Kalemi Umum Vilayet Evrakı (A.MKT.UM)
- Sadaret Teşrifat Kalemi Evrakı (A.TŞF)
- Şûrâ-yı Devlet Evrakı
- Şûrâ-yı Devlet (ŞD)
- Taşra Evrakı Tasnifi
- Bosna Müfettişliği Evrakı (TŞRBNM)
- Kaynak Eser ve İncelemeler
- AKYILDIZ, Ali, Osmanlı Merkez Bürokrasisi (1836-1856), Timaş Yayınları, İstanbul 2018.
- AKYILDIZ, Ali, “Meclis-i Vâlâ-yı Ahkâm-ı Adliyye’’, DİA, Ankara 2003, XXVIII, 250.
- AKYILDIZ, Ali, “Memur Yargılamasında İdari Süreç”, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, V, (2001), sayı: 2, (sayfa numarası yok)
- AKÇAKAYA, Murat, Weber’in Bürokrasi Kuramının Bugünü ve Geleceği, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Özel Sayı, Aralık 2016.
- AYDIN, Mehmet Akif, Türk Hukuk Tarihi, Beta Yayınları, İstanbul 2021.
- AYDIN, Mehmet Akif, “Batılılaşma’’ (Hukuk), DİA, İstanbul 1992, V, 162-167.
- AYDIN, Mehmet Akif, “Mehir”, DİA, Ankara 2003, XXVIII, 389-391.
- BERKES, Niyazi, Türkiye’de Çağdaşlaşma, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2009.
- BOYNUKALIN, Mehmet, “Suç’’, DİA, İstanbul 2009, XXXVII, 453-457.
- CİN, Halil, AKGÜNDÜZ, Ahmet, Türk Hukuk Tarihi, Osmanlı Araştırmaları Vakfı, İstanbul 2011.
- ÇETİNSAYA, Gökhan, “Kalemiye’den Mülkiye’ye Tanzimat Zihniyeti’’, Modern Türkiye’de Siyasî Düşünce (Cumhuriyet’e Devreden Düşünce Mirası Tanzimat ve Meşrutiyet’in Birikimi), ed. Tanıl Bora, Murat Gültekingil, İletişim Yayınları, I, İstanbul 2017, 54-71.
- DEMİR, Fatih, “Bürokrasi-Demokrasi İlişkisi ve Bürokratların Seçilmişlerce Kontrolü Sorunu’’, Yönetim ve Ekonomi, XVIII, (2011), sayı: 2, 63-84.
- DURMUŞ, Mine, Osmanlı Devleti’nde Tanzimat Dönemi Memur Yargılamaları (1839-1868), Marmara Üniversitesi, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Doktora Tezi, İstanbul 2025.
- EKİNCİ, Ekrem Buğra, Osmanlı Hukuku Adalet ve Mülk, Arı Sanat Yayınları, İstanbul 2008.
- GÜLTEPE, Necati, İlk Türk-İslam Devletlerinde ve Osmanlılarda Bürokrasi, Ötüken Yayınları, İstanbul 2009.
- GÜNEŞ, Mehmet, Osmanlı Taşra İdaresinin Değişim Sürecinde Kaymakamlık Kurumu (1842-1871), Marmara Üniversitesi, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Doktora Tezi, İstanbul 2013.
- HEPER, Metin, Bürokratik Yönetim Geleneği, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, İdari Bilimler Fakültesi Yayınları, Ankara 1974.
- HEPER, Metin, Türk Kamu Bürokrasisinde Gelenekçilik ve Modernleşme (Siyaset Sosyolojisi Açısından Bir İnceleme), Boğaziçi Üniversitesi Yayınları, İstanbul 1977.
- HEPER, Metin, Türkiye’nin Siyasal Hayatı (Tarihsel, Kuramsal ve Karşılaştırmalı Açıdan), Doğan Kitap, İstanbul 2011.
- İNALCIK, Halil, “Tanzimat Nedir?’’, Tanzimat (Değişim Sürecinde Osmanlı İmparatorluğu), ed. Halil İnalcık, Mehmet Seyitdanlıoğlu, Türkiye İş Bankası Yayınları, İstanbul 2011, 13-35.
- İNALCIK, Halil, Tanzimat ve Bulgar Meselesi, Eren Yayıncılık, İstanbul 1992.
- KANAR, Mehmet, Arapça-Türkçe Sözlük, Say Yayınları, İstanbul 2009
- KUNDAKÇI, Deniz, KUNDAKÇI, Sibel, “Kamu Bürokrasisi’’, Kamu Yönetimi (Temel Kavramlar), ed. Erol Turan, Palet Yayınları, Konya 2016, 129.
- KUNERALP, Sinan, Son Dönem Osmanlı Erkân ve Ricali (1839-1922), İsis Yayınları, İstanbul 1999.
- MUSTAFA NURİ PAŞA, Netâyicü’l- Vukuât, IV, Uhuvvet Matbaası, 1327.
- MUTÇALI, Serdar, Arapça-Türkçe Sözlük, (el-Mu’cemü’l-‘Arabiyyü’l-Hadîs), Dağarcık Yayınları, İstanbul 1995.
- ONAR, Sıddık Sami, İdare Hukukunun Umumî Esasları, Marifet Basımevi, İstanbul 1952.
- ORTAYLI, İlber, İmparatorluğun En Uzun Yüzyılı, Timaş Yayınları, İstanbul 2010.
- ORTAYLI, İlber, Türkiye Teşkilat ve İdare Tarihi, Cedit Neşriyat, Ankara 2020.
- ÖZCAN, Tahsin, “Muhallefât”, DİA, Ankara 2020, XXX, 405-406.
- ÖZSEMERCİ, Kemal, Türk Kamu Yönetiminde Yolsuzluklar, Nedenleri, Zararları ve Çözüm Önerileri, Türkiye Cumhuriyeti Sayıştay Başkanlığı, Ankara 2003.
- PAKALIN, Mehmed Zeki, Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, I, Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları, İstanbul 1993.
- PAKALIN, Mehmed Zeki, Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, III, Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları, İstanbul 1993.
- SEZEN, Tahir, Osmanlı Yer Adları, Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, Ankara 2017.
- TANÖR, Bülent, Osmanlı-Türk Anayasal Gelişmeleri (1789-1980), Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2011.
- Türk Hukuk Lûgatı, Başbakanlık Basımevi, Ankara 1991.
- Yeni Hukuk Lûgatı ve Hukuk Terimleri Sözlüğü, Site Yayınları, İstanbul 1964.
- Vak’anüvîs Ahmet Lûtfî Efendi Tarihi, yeni yazıya aktaran; Yücel Demirel, Tarih Vakfı-Yapı Kredi Yayınları, IV-V, İstanbul 1999.
Toplam 79 adet kaynakça vardır.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Yakınçağ Osmanlı Tarihi |
| Bölüm | Araştırma Makalesi |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 29 Kasım 2025 |
| Gönderilme Tarihi | 16 Mayıs 2025 |
| Kabul Tarihi | 9 Ekim 2025 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2025 Sayı: 54 |
Türk Kültürü İncelemeleri – Haziran 2026 Sözlü Çeviri Özel Sayısı
Çağrı Metni
Sözlü çeviri, gündelik karşılaşmalardan kurumsal etkileşimlere kadar uzanan çeşitli bağlamlarda, iki dilli ve kültürlerarası iletişimin merkezinde yer alır. Türkiye’deki sözlü çeviri ortamlarında, dillerden biri büyük ölçüde Türkçedir ve bu uygulamalar, Türkçenin diğer dillerle etkileşiminde ortaya çıkan iletişimsel, kültürel ve toplumsal dinamikleri yansıtır.
Haziran 2026 sayımız için hazırlamakta olduğumuz bu özel sayıyla, Türkiye’deki sözlü çeviri uygulamalarını farklı tür ve bağlamlarda inceleyen özgün araştırmaları bir araya getirmeyi amaçlıyoruz. Bu çalışmalar, sözlü çevirinin dilsel, kültürel, toplumsal ve göstergebilimsel boyutlarına disiplinlerarası bir bakış sunarak, yalnızca çeviribilim alanına değil; Türk dili, kültürü ve toplumu üzerine yapılan araştırmalara da değerli katkılar sağlayacaktır.
Bu doğrultuda, sözlü çeviri üzerine çalışan ulusal ve uluslararası akademisyenleri, araştırmacıları ve alanda aktif profesyonelleri, Haziran 2026 sayımıza katkıda bulunmaya davet ediyoruz. Özel sayıya, Türkiye’deki sözlü çeviri ortamlarında iletişim süreçlerinin, rollerin ve çeviri uygulamalarının nasıl şekillendiğini tartışan kuramsal veya uygulamalı çalışmalarla katkı sunabilirsiniz.
Araştırma konularının, aşağıdaki temalar çerçevesinde tasarlanması önerilmektedir; ancak farklı yaklaşımlar ve konular da değerlendirmeye alınacaktır.
-Sözlü çeviri ortamlarında Türkçenin söylem yapıları ve etkileşimsel stratejileri,
-Mahkeme, hastane, okul gibi kamusal hizmet alanlarında yürütülen sözlü çeviri pratikleri,
-Andaş ve ardıl çeviride, Türkçeye özgü zorluklar ve stratejiler,
-Göç, azınlıklar ve çokdillilik bağlamında sözlü çeviri uygulamaları,
-Sözlü çeviri eğitimi ve öğretiminde dilsel ve kültürel boyutlar,
- Çeviri etiği ve profesyonel normların Türkiye’deki sözlü çeviri uygulamalarına etkisi,
-Teknoloji destekli sözlü çeviri araçlarının kullanımı,
-Toplumsal kriz, afet ve acil durumlarda sözlü çevirmenin rolü.
Önemli Notlar:
Özel sayıya gönderilecek makaleler için son teslim tarihi 15 Mart 2026 olarak belirlenmiştir.
Yazıların künye bilgileri, dipnot sistemi ve kaynakça gösterim şekli internet sayfamızda bulunan makale yazım şablonuna göre hazırlanacaktır.
Call for Papers
Turkish Cultural Studies – June 2026 Special Issue on Interpreting Studies
Interpreting occupies a central position in bilingual and intercultural communication across a wide range of contexts, from everyday encounters to institutional interactions. In interpreting settings in Turkey, one of the working languages is predominantly Turkish, and these practices reflect the communicative, cultural, and social dynamics that emerge through the interaction of Turkish with other languages.
With this special issue, scheduled for publication in June 2026, we aim to bring together original studies that explore interpreting practices in Turkey across diverse genres and contexts. Adopting an interdisciplinary perspective on the linguistic, cultural, social, and semiotic dimensions of interpreting, these contributions will provide valuable insights not only for the field of Translation and Interpreting Studies but also for research on Turkish language, culture, and society.
In this regard, we invite national and international scholars, researchers, and professionals working in the field of interpreting to contribute to our June 2026 issue. Submissions may include theoretical or applied studies that examine how communicative processes, roles, and interpreting practices are shaped within interpreting settings in Turkey.
Suggested, though not exclusive, areas of research include the following themes; alternative approaches and topics will also be considered.
-Discourse structures and interactional strategies of Turkish in interpreting settings,
-Interpreting practices in public service domains such as courts, hospitals, and schools,
-Turkish-specific challenges and strategies in simultaneous and consecutive interpreting,
-Interpreting practices in the context of migration, minority communities, and multilingualism,
-Linguistic and cultural dimensions in interpreter training and education,
-Translation ethics and the impact of professional norms on interpreting practices in Turkey,
-Use of technology-assisted interpreting tools,
-The role of interpreters in social crises, disasters, and emergency situations.
Important Notes:
The deadline for submitting articles to the special issue is March 15, 2026.
The article's citation information, footnote system, and bibliography format will be prepared according to the article writing template available on our website.