KENTSEL AÇIK-YEŞİL ALANLARIN AYNILAŞMASI: KONYA ÖRNEĞİ

Yıl 2018, Cilt: 8 Sayı: 3, 500 - 517, 01.07.2018

Filiz Çelik

Öz

Modernizmle başlayan kentleşme olgusu küreselleşme, endüstrileşme, ticaret, turizm, ulaşım ve
iletişim teknolojisindeki gelişmelerden etkilenmektedir. Özellikle modernizm ve küreselleşme
sürecinde ortaya çıkan dinamikler, teknolojik gelişmeler, sosyal, kültürel ve siyasal uyum
süreçleri, ekonomik politikalar doğrultusunda sermayenin kentsel gelişmeye yönlendirilmesi
kentsel mekânların formunu çok fazla etkilemiştir. Bu etkileşim, özgünlük, yerellik, kent
kimliği ve kent kültürünün kaybedilmesiyle birlikte aynılaşma sonucunu ortaya çıkarmıştır.
Kentsel aynılaşma, farklı yerlerin giderek daha fazla birbirine benzediği bir süreç olup coğrafi
konumlarına bakılmaksızın kasaba ve kentler arasında artan benzerliklere yol açmaktadır. Bu
durum, kentlerde mekânsal algılamayı olumsuz yönde etkilemekte; insanlar diğer kentlere aşina
olurken yaşadıkları kente yabancılaşmaktadır. Kentsel mekânlarla ilgili görsel algının ve mekân
belleğinin oluşabilmesi için çeşitlilik ve farklılaşmaya ihtiyaç vardır. Bu bağlamda kentsel
mekânda farklılığın ortaya koyulması ve kentsel mekâna çeşitlilik kazandırması açısından
kentsel açık-yeşil alanlar oldukça önemlidir. Ancak kentsel açık-yeşil alanlar da kendi içinde
aynılaşma sorunu ile karşı karşıyadır. Bu çalışmada; mekânsal aynılaşma olgusu Konya
örneğinde kentsel açık-yeşil alanlar özelinde değerlendirilmiştir. Öncelikle kentsel aynılaşma
kavramı, nedenleri ve sonuçları açıklanmıştır. İmar planları doğrultusunda Konya’nın kentleşme
süreci ve kentsel açık-yeşil alanların gelişimi anlatılmıştır. Alanı 20.000 m2’den büyük olan
kentsel açık-yeşil alanlar incelenmiş; Dünya’da kentsel aynılaşmaya neden olan faktörlerin
açık-yeşil alanlardaki etkileri irdelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Aynılaşma, kentsel aynılaşma, kentleşme, kentsel açık-yeşil alanlar, kent kimliği ve kültürü, peyzaj tasarımı

Kaynakça

• Akış, A. (2011). Turizmin Kentsel Gelişim Üzerine Etkileri: Bir Örnek İnceleme Antalya-Türkiye. Doğu Coğrafya Dergisi, 25, 193-206. Altıntaş, O., & Eliri, İ. (2012). Birey Toplum İlişkisinde Kent Kültürü, Kamusal Alan ve Onda Şekillenen Sanat Olgusu. İdil Dergisi, 5(1), 61-74. Anonim, (2005). 5393 sayılı Belediye Kanunu. Retrieved from http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.5393.pdf Anonim, (2009). Kentleşme Şûrası Komisyon Raporları. Ankara: Bayındırlık ve İskân Bakanlığı. Anonim, (2016). Konya’da Kırsalda Yapılaşma ve Üretim Destekleniyor. Yeni Meram E-Gazete, Retrieved from http://www.yenimeram.com.tr/konyada-kirsalda-yapilasma-ve-uretim-destekleniyor- 174812.htm. Anonim, (2016a). Retrieved from https://www.google.com.tr/maps?hl=tr&tab=wl. Anonim, (2017). Retrieved from https://www.ikea.com.tr/. Anonim, (2017a). Retrieved from https://www.rehau.com/tr-tr/projeciler-insaatfirmalari/ referanslar/goel-panorama-evleri--i-stanbul/1830270. Anonim, (2017b). Retrieved from http://populargusts.blogspot.com.tr/2006/06/oh-se-hoon-andcontinuing. html. Anonim, (2017c). 2014’te 703.000 Fidanı Toprakla Buluşturduk. Retrieved from http://www.konya.bel.tr/haberayrinti.php?haberID=4401. Anonim, (2017d). Retrieved from http://www.bursa.bel.tr/-dunya-mirasi--kent-meydaninda/ haber/20012/. Anonim, (2017e). Retrieved from http://www.konya.bel.tr. Anonymous, (2017). Homogenization of Urban Landscapes. Retrieved from http://geographylaunchpad.weebly.com/homogenization-of-landscapes.html. Aslanoğlu, R. (1988). Kent, Kimlik ve Küreselleşme. Bursa: Asa Kitabevi. Auge, M. (1997). Yer Olmayanlar, Üstmodernliğin Antropolojisine Giriş. İstanbul: Kesit Yayıncılık. Baudrillard, J. (1981). For a Critique of the Political Economy of the Sign. USA: Telos Press Publishing. Berksan, H. & Taşçı, Y. (1965). Konya Kenti Nüfus İmar İzah Planı Notu, Konya. Bilsel, G. (2002). Kent Kültürü-Kültürel Süreklilik-Kimlik Sorunsalı ve Yaşanılası Kentsel Mekân Kavramı Üzerine, Kentleşme ve Yerel Yönetimler Sempozyumu. 25-26 Ocak, Adana Kent Konseyi Yerel Gündem 21, 107-114. Carmona, M. (2010). Contemporary Public Space: Critique and Classification, Part One: Critique. Journal of Urban Design, 15(1), 123-148. Carmona, M. (2010a). Contemporary Public Space, Part Two: Classification. Journal of Urban Design, 15(2), 157-173. Clark, D. (2003). Urban World/Global City. London: Routledge, Çelik, F. (2015). Selçuklu Sarayı ve Gül Bahçesi, I. Ulusal Ankara Üniversitesi Peyzaj Mimarlığı Kongresi, 15-17 Ekim 2015, A.Ü.Z.F. Peyzaj Mimarlığı Bölümü, 14-24. Çukur, D. (2009). Küreselleşme Karşısında Ülkenin Eğitim ve Mekânsal Politikaları Üzerine Düşünmek, Toplum ve Demokrasi. 3, 217-230. Del Guayo, M. (2013). The Homogenization of the City, Retrieved from http://www.martindelguayo.com/internal-blog/thehomogenizationofthecity. Dikçınar Sel, B. & Yazgan Gül, A. (2009). Kentsel mekanların aynılaşması: Midyat Örneği. Megaron, 4(2), 79,89. Doğan, H. H. (2011). Küreselleşme Koşullarında Kentsel Dinamiklerin Gelişimi. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1, 15-42. Erdem, R., Deniz, K., Kızıldağ, Y. & Çakırer, Y. (2003). Plan Kararlarının Konya Kent Kimliğine Etkisi. Konya Planlama Tartışmaları Kolokyumu, 8-9 Nisan 2003. Konya: Şehir Plancıları Odası Konya Şubesi. Ersoy, M. (2011). Yerelden Ulusala Merkezileşerek Aynılaşan Planlama Anlayışı. 21. Yüzyılda Planlamayı Düşünmek Kurultayı, 13-14 Mayıs 2011, Ankara: Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Kamu Yönetimi Araştırma ve Uygulama Merkezi (KAYAUM)-Mülkiyeliler Birliği, 1-12. Featherstone, M. (1995). Undoing Culture. London: Sage Publications. Giddens, A. (1994). Modernliğin Sonuçları. İstanbul: Ayrıntı Yayınları. Giddens, A. (2000). Elimizden Kaçıp Giden Dünya. İstanbul: Alfa Yayınları. Giddens, A. (2002). Runaway World-How Globalization is Reshaping Our Lives. London: Profile Books. Güreman, L. (2011). Kent Kimliği ve Estetiği Yönüyle Kentsel Donatı Elemanlarının Amasya Kenti Özelinde Araştırılması. e-Journal of New World Sciences Academy, 6(2), 254-291. Held, D. (2004). The Globalizing World? Culture, Economics, Politics. London: The Open University Press. Kayan, A. (2015). Küreselleşmenin Kentler Üzerindeki Etkileri ve Küresel Kentlerin Özellikleriyle İlgili Bir Değerlendirme. JED/GKD, 10(1), 266-289. Keleş, R. (2009). Kentleşme Politikası. Ankara: İmge Kitabevi. King, A. D. (2004). Spaces of Global Cultures: Architecture Urbanism Identity. New York: Routledge. Kiper, P. (2004). Küreselleşme Sürecinde Kentlerimize Giren Yeni Tüketim Mekanları ve Yitirilen Kent Kimlikleri, Planlama, 4, 14-18. Kiper, P. (2004a). Küreselleşme Sürecinde Kentlerin Tarihsel-Kültürel Değerlerinin Korunması Türkiye-Bodrum Örneği. Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Yönetimi ve Siyaset Bilimi Anabilim Dalı, Ankara. Koyuncu, A. (2013). Kimliğin İnşasında Kent: Konya Örneği. Akademik İncelemeler Dergisi, 2, 155- 179. Kömürcüoğlu, A. (1946). Konya İmar Planı İzah Raporu, Konya. Köse, Ç. & Barkul, Ö. (2012). İlköğretim Yapılarında Tip Proje Uygulama Sorunları Üzerine Bir İnceleme. Megaron, 7(2), 94-102. Marmasan, D. (2014). Bir Mekânsal Ayrışma Modeli Olarak Modern Gettolaşma: Televizyon Reklamları Üzerine Bir İnceleme. Global Media Journal: TR Edition, 5 (9), 219-242. Mengi, A. (2007). Yerellik ve Politika, Küreselleşme Sürecinde Yerel Demokrasi. Ankara: İmge Kitabevi. Moshaver, M. K., Negintaji, F. & Zeraatpisheh, H. R. (2015). The Appearance of Place Identity in the Urban Landscape by Using the Natural Factors (a Case Study of Yasouj). Journal of Architecture and Urbanism, 39(2), 132-139. Önder, S. & Aklanoğlu, F. (2006). Konya Kenti Peyzaj Gelişim Stratejileri. Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 38(20), 23-36. Özdemir Işık, B., Kablan, Y., Sayitoğlu, Ç., Nasin, D. & Odacı, G. S. (2017). Kullanıcıların Kent Donatılarının Kullanılırlığına Etkisi, Asos Journal-The Journal of Academic Social Sciense, 53, 151- 164. Özturan, Ö. (2015). Teknolojik Gelişmelerin İç Mekân Biçimlenişine Etkisi. İç Mimarlık Dergisi, 5, 125-135. Redford, S. (2008). Anadolu Selçuklu Bahçeleri (Alaiyye/Alanya). İstanbul: Eren Yayıncılık. Ritzer, G. (1993). McDonalization of Society. London: Sage Publications. Sarıoğlu, S. (2005). Küreselleşmenin Kentler Üzerindeki Etkileri: Dünya Kentleri ve İstanbul Örneği. (Yüksek Lisans Tezi), Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Yönetim ve Siyaset Bilimi Anabilim Dalı. Sayar, Y. & Süer, D. (2004). Küreselleşme Sürecinde Konut Alanlarının Oluşumu ve Kentsel Mekâna Etkileri: İzmir-Çiğli Örneği. Mimarlık, 319, 76-81. Sert, E., Karpuz, H. & Akgün, G. (2005). Küreselleşme Sürecinde Değişen Kent Kavramı; Mekân ve Politikleşme Üzerine Bir Okuma Çalışması. Planlama, 2, 101-111. Sınmaz, S. (2015). Gelişen İletişim Teknolojilerinin Kentsel Yaşam ve Kamusal Mekanlar Üzerindeki Yansımaları. Tasarım+Kuram, 20, 63-75. Sultana, S., Rahman, U., & Saika, U. (2012). Industrialization and Urban Development. USA: Lambert Academic Publishing. Taşçı, Y. (1981). Konya Çevre Düzeni Raporu, Ankara. Taşçıoğlu, M. (2013). Bir Görsel İletişim Platformu Olarak Mekân. İstanbul: YEM Yayın. Tekeli, İ. (1999). Modernite Aşılırken Siyaset. Ankara: İmge Yayınevi. Thorns, D. (2004). Kentlerin Dönüşümü. İstanbul: CSA Global Yayın Ajansı. Toker, S. (2015). Yerelliğin İmkansızlığında Yerellik: Aynılık Cehenneminden Kaçış. Mimaran, 9(12), 42-45. Tomlinson, J. (2004). Küreselleşme ve Kültür. İstanbul: Ayrıntı Yayınları. Topçu, K. (2011). Kent Kimliği Üzerine Bir Araştırma: Konya Örneği. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 8(2), 1048-1072. Turhanoğlu, F. A. K. (2014). Kentsel Mekânın Üretim Sürecinde Tarihsel ve Kültürel Miras. folklor/edebiyat, 78(2), 71-82. Varol, E. B. (2004). İnsan-Çevre Etkileşimi Açısından Kamusal Mekânda Sanatın Rolü. İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Mimarlık Anabilim Dalı, İstanbul. Virilio, P. (2003). Enformasyon Bombası. İstanbul: Metis Yayınları. Wirth, L. (2002). Bir Yaşam Biçimi Olarak Kentlileşme: 20. Yüzyıl Kenti. (Edt. Bülent Duru ve Ayten Alkan), Ankara: İmge Kitabevi Yayınları. Yaylı, H. (2012). Küreselleşmenin Kentler Üzerine Etkisi: İstanbul Örneği. S.Ü. İİBF Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 24, 331-355. Yenice, M. S. (2012). “Konya Kentinin Planlama Tarihi ve Mekânsal Gelişimi”. Erciyes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 28(4), 343-350. Yetim, N. & Azman, A. (2006). “Türk Burjuvazisinde Millilik Sorunu ve Kültürel Miras”. Doğu Batı, 38, 203-223.