SOSYAL MEDYA OKURYAZARLIĞININ KÜLTÜREL FARKLILIK BAĞLAMINDA İNCELENMESİ: TÜRKİYE VE ETİYOPYA ÖRNEĞİ

Yıl 2020, Cilt: 10 Sayı: 2, 127 - 146, 01.04.2020

Jemal Mussa Eshetu Çiğdem Aytekin Hikmet Tosyalı

Öz

Toplumun dördüncü gözü olarak adlandırılan medya, teknolojik gelişmelerle beraber fonksiyonlarını
da değiştirmiştir. Medya daha önce sadece tek yönlü mesajları iletirken, internet tabanlı sosyal ağlar
ile birlikte artık çok yönlü bir etkileşim aracına dönüşmüş durumdadır. Ancak bu değişiklik pek çok
sorunsalı da beraberinde getirmektedir. Dolayısıyla kullanıcıların bu ortamlarda bilinçli olmaları,
içerikleri algılayıp doğru bir şekilde yorumlamaları ve o içeriklere karşı nasıl bir tavır alacakları
konusunda bilgi sahibi olmaları gerekir. Diğer yandan bu bilinçlilik düzeyi toplumdan topluma
farklılık gösterebilir. Zira her ülkenin kültürel yapısı farklı farklıdır. Başka bir deyişle, medyadaki
mesajların algılanması, çözümlenmesi ve bu mesajlara karşı tepkiler geliştirilmesi toplumdan topluma
değişiklik gösterir. Bu çalışmada, Türkiye ve Etiyopya’daki sosyal medya okuryazarlığı kültürel
farklılık bağlamında incelenerek karşılaştırmalı bir analiz yapılmıştır. Bu yolla Türkiye ve
Etiyopya’dan toplam 200 kişi üzerinde bir anket uygulaması gerçekleştirilmiş ve sonuçlar
karşılaştırmalı bir biçimde değerlendirilmiştir. Araştırmada nicel analiz yöntemleri kullanılmış,
verilere tanımsal ve çıkarımsal analizler uygulanmıştır. Sonuç olarak, Türkiye ve Etiyopya’daki
kullanıcıların sosyal medya okuryazarlık düzeyleri farklılık göstermiştir. Ancak, iki ülke arasındaki
sosyoekonomik ve eğitim durumlarında açıkça gözlenen fark, okuryazarlık düzeyinde daha az belirgin
olarak gerçekleşmektedir.

Anahtar Kelimeler

Medya Okuryazarlığı, Sosyal Medya, Sosyal Ağ, Türkiye, Etiyopya

Kaynakça

• Alexa. (2018, 11 20). Alexa, country rating: Turkey. https://www.alexa.com/topsites/countries/TR adresinden alındı Alexa. (2018). Country rating: Ethiopia. 11 20, 2018 tarihinde https://www.alexa.com/topsites/countries/ET adresinden alındı Aufderheide, P. (1992). Media literacy: A Report of the National Leadership Conference on Media Literacy. Communications and Society (s. 9-17). Queenstown: Aspen Institute. Binark, M., & Gencel Bek, M. (2010). Eleştirel Medya Okuryazarlığı. İstanbul: Kalkedon. Buckingham, D. (2006). Media Education. Bristol: Policy Press. Castells, M. (2013). Communication Power. Oxford: Oxford University Press. Data-Pop Alliance. (2015). Veri Okuryazarlığının Ötesi: Veri Çağında Toplumun Katılımı ve Güçlendirilmesinin Yeniden Keşfi. Durak, H., & Seferoğlu, S. (2016, 10). Türkiye'de Sosyal Medya Okuryazarlığı Ve Sosyal Ağ Kullanım Örüntülerinin İncelenmesi. Journal of International Social Research, 9(46), s. 526-535. Egne, R. M. (2015). Ethiopia in Transition: A Multicultural Education Perspective on Teacher Education Policies, Curricula, and Practices. Oslo: Oslo University Press. Fransman, J. (2015). Understanding literacy. Paris: Unesco. Frechette, J. (2002). Developing Media Literacy in Cyberspace: Pedagogy and Critical Learning for the Twenty-First Century Classroom. London: Praeger Publishers. Freire, P., & Macedo, D. (1998). Okuryazarlık: Sözcükleri ve Dünyayı Okuma. (S. Ayhan, Çev.) Ankara: İmge Yayınları. Gramsci, A. (2014). Hapishane Defterleri. (A. Cemgil, Çev.) İstanbul: Belge Yayınları. Gümüştekin, N. (2007). Kültür Kavramı ve Osmanlı'dan Günümüze Kültürel Yapının İncelenmesi. 38. ICANAS/Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları Kongresi, (s. 317-326). Ankara. Hasdemir, A. T. (2012, 12). Gelenekselden Yeni Medya Okuryazarlığına: Türkiye Örneğinde Bir Değerlendirme. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(2), s. 23-40. İnal, K. (2009). Medya Okuryazarlığı El Kitabı. Ankara: Ütopya. İnceoğlu, Y. (2012). Medyayı Doğru Okumak. N. Türkoğlu, & M. Şimşek içinde, Medya Okuryazalığı. İstanbul: Kalemus Yayınları. Janson, T. (2012). Dillerin tarihi. (M. Doğan, Çev.) İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi. Jenkins, H., Purushotma, R., Weigel, M., Clinton, K., & Robison, A. J. (2009). Confronting the challenges of participatory culture: Media education for the 21stcentury. Cambrigde: The MIT Press. Kaplan, A. M., & Haenlein, M. (2010). Users of the world, unite! The challenge and opportunities of social media. Business Horizons, 53(1), s. 59-68. Kellner, D., & Share, J. (2005, 9). Toward Critical Media Literacy: Core concepts, debates, organizations, and policy. Discourse: Studies in the Cultural Politics of Education, 26(3), s. 369-386. Kellner, D., & Share, J. (2005). Toward Critical Media Literacy: Core Concepts, Debates, Organizations, And Policy. 26(3). Kress, G. (2004). Literacy in The New Media Age. London, Newyork: Routledge. Kurudayıoğlu, M., & Tüzel, S. (2010, Güz). 21. Yüzyıl Okuryazarlık Türleri, Değişen Metin Algısı Ve Türkçe Eğitimi. Türklük Bilimi Araştırmaları(18), s. 283-298. Ling, T., Li, J., Deng, F., & Lee, L. (2013). Understanding New Media Literacy: An Explorative Theoretical Framework. Journal of Educational Technology & Society, 16(4), s. 160-170. McLaughlin, S. (1998). Introduction to language development. San Diego: Singular Publishing. Ong, W. (2002). Orality and Literacy: The Technologizing of the Word. New York: Routledge. Pekman, C. (2006). Avrupa Birliği’nde Medya Okuryazarlığı. N. Türkoğlu, & C. Ş. M. içinde, Medya Okuryazarlığı (s. 16-25). İstanbul: Kalemus Yayıncılık. Potter, W. J. (2014). Media literacy (7th Edition). London: Sage Publication. Radyo Televizyon Üst Kurulu. (2019, 01 30). Türkiye`de Medya Okuryazarlığı. https://www.medyaokuryazarligi.gov.tr/menu_goster.php?Guid=E56CE034-6CEB-41AE-A12CB618EBEA461B& MenuId=2 adresinden alındı Surur, A. (2015). Etiyopya’da Modernzimin Başlangıcı: Başkent Addis Ababa’nın Kurulması ve Modernleşmesi Üzerinde Etiyopya-İtalya Savaşlarının Etkisi. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi(29), s. 91-103. Tavşanlı, Ö., & Akaydın, B. (2017, 2). Sınıf Öğretmenlerinin Bakış Açısıyla Sosyal Medya Okuryazarlığı. Journal of International Social Research, 10(48), s. 517-528. Tokgöz, O. (2015). İletişim Kuramlarına Anlam Vermek Başlangıcından Günümüze Anglo-Amerikan İletişim Kuramı. Ankara: İmge Yayınları. Türk Dil Kurumu. (2018, 9 24). http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&arama=gts&guid=TDK.GTS.58fdbd6c64ae88.526 60739 adresinden alındı Türkiye İstatistik Kurumu. (2018, 5). TÜİK Raporu. 11 20, 2018 tarihinde https://www.haberizlenim.com/turkiyede-okur-yazarlik-orani-yukseldi-5556h.htm adresinden alındı Unesco. (2006). EFA Global Monitoring Report . France: Unesco Publishing. Vanwynsberghe, H., Boudry, E., & &Verdegem, P. (2011). Mapping social media literacy-towards a conceptual framework. 6 30, 2018 tarihinde http://emsoc.be/wp-content/uploads/2012/01/emsoc-WP2- MICT-deliverable1_14.pdf adresinden alındı We Are Social Digital in 2018 in Eastern Africa. (2018). 11 20, 2018 tarihinde https://wearesocial.com adresinden alındı We Are Social Digital in Turkey. (2018, Jan). We Are Social, Digital in Turkey. 11 20, 2018 tarihinde https://wearesocial.com/ adresinden alındı